Edebiyatçı, tiyatrocu ve televizyon programcısı... Radyoculuk ve hatta aktif siyaset yapmışlığı da var. En son 2012 yılında ‘izlenme, dinlenme ve gözlenme’ altbaşlıklı ‘Yazgıcılar’ romanı vesilesiyle bir araya geldiğimiz Enver Aysever’le, bu sefer ‘Aykırı Sorular’ programını konuşmak için buluştuk. Önceki söyleşimizde “Özgürlük üstüne yeterince düşünmeyen insanların çağındayız” diyen Aysever, Gezi direnişinden sonra cümlesini “Özgürlük üstüne düşünmeye başladık” diye değiştiriyor: “Tutsak hayatımızı sorguluyoruz, bu bizim için bir şans.”

40 yaş nasıl hissettiriyor?

İyi hissediyorum. 30’lu yaşlarının başına dön deseler, beden olarak da fikir olarak da dönmek istemem açıkçası. 40 iyidir; bir kere düşünme açısından ihtiraslarından tamamen değil ama biraz kurtulmuş oluyorsun.

İhtiraslardan tamamen kurtulmak mümkün mü ki zaten?

Değil ama kendi içinde bilgeleşme sürecini inşa etmek mümkün. Televizyona iş yaptığın ya da sahnede bir söz söylemeye çalıştığın zaman insanlarla buluşmanın farkında olmaksızın getirdiği bir yarışmacı hal oluyor. Ben, bunu öfkeli bir hale taşımaya ihtiras diyorum.

Bir süredir ‘Aykırı Kumpanya’yla sahnedesiniz. Şarkılardan bazılarının adları ‘Ahlaksız Soytarılar’, ‘Yasaklar Yasaklansın’, ‘Kızlı-Erkekli’…

Sözleri ben yazdım, Sibel Alaş besteledi. “ Türkiye ’nin en güzel çocukları” diyorum ben onlara. Bir tanesi uyuyor, diğerleri öldü. Hayatımda ilk defa Fenerbahçeli olmak bana mutluluk verdi. Ali İsmail Korkmaz için öyle bir beste yapıldı ki bir top oyunundan çıkmayacak bir duyarlılık oluştu. Ve o gün şunu düşündüm: Bir genç adam ölür ama bayraklaşır. Biz de o şarkıda direniş yasaklarını ortaya koyduk. ‘Ahlaksız Soytarılar’ ise Türkiye’de Alevi-Sünni, Türk-Kürt gerilimi üzerinden yapılan tartışmalara bir tepkiydi. ‘Kızlı-Erkekli’de de şunu söylemek istedim: Bir çocuğun 11 yaşında ırzına geçiyorsunuz, 12 yaşında anne yapıyorsunuz, 13 yaşında da öldürüyorsunuz. Burada hiçbir ahlaksızlık görmüyorsunuz ama insanlar sevgiyle, aşkla sevişip, öpüşünce buna ahlaksızlık diyorsunuz. Lanet olsun! Bu öfkeye yazılmış bir şarkıdır bu.

Bir yandan da ‘Aykırı Sorular’ devam ediyor. Her görüşten insan konuğunuz oluyor, nasıl bir Türkiye profili çıkıyor?
Türkiye’de kutuplaşmanın derinleştiğini ve herkesin kendi kafasından bir Türkiye anlattığını görüyorum. Bir tarafı doğrudur, herkes durduğu mecradan bakar ama nesnel ölçüleri de kaybetmemek gerekir. Bir İslamcı yazarın iktidar savunusu adına Gezi’de olan bitenleri görmezden gelmesini can yakıcı buluyorum mesela.

Kimi kastediyorsunuz?

İslamcı basının tamamından söz ediyorum. Vicdanlı duran bir azınlık oldu ama son çözümlemede ayıplı bir tarih oldu onlar için. Bu durum Suriye meselesinde de geçerli. “Biz vicdanlıyız” diyen birçok yazan-çizen insan kötü bir sınav verdi. Daha doğrusu şöyle demek lazım: İslami çevrelerin entelijansyası sorunlu. Henüz daha çocukluk çağındalar, ergen bile olamadılar. Elleri yeterince kalem tutmuyor.

Ne yapmaları lazım sizce?

Vicdan üzerine düşünmeleri, okumaları lazım.

Kimi?

Solcuları... Türkiye’de sağcılar iktidar oldu ama solcular kültür yarattı, devrim yaptı, bedel ödedi. Sabahattin Ali’nin, Aziz Nesin’in, Nâzım Hikmet’in, Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın iradesini görmek gerekiyor. İslamcılar, “Biz ezildik, çok çektik” diyorlar ama böyle bir tarih yok. Evet, tamam birkaç münferit olaydan bahsedilebilir ama buradan kendilerine Kemalizmi eleştirdikleri gibi bir tarih yaratmaya çalışıyorlar. Bu ülkede ezilenler, yıprananlar, darbelerde can çekişenler hep soldan geldi.

Burhan Kuzu programınızda “Sol, iktidara az geldiği için az yolsuzluk yapıyor” dedi.
Burhan Kuzu aslında “Biz kitle partisiyiz, dolayısıyla çok sorumluluk alırsan hatan da olur. Solcular sorumluluk almıyor ki. O yüzden de hata yapmıyorlar” demeye çalıştı ama sonuç itibariyle abdestli hırsızlıkların yapıldığını ortaya koydu. Ama bu, sadece bugün yapılmıyor ki. Türkiye, Turgut Özal’la karşılaştığı günden beri bu etik bayalığın içinde. Hırsızlığın meşru sayıldığı bir ülkedeyiz biz. (Bedrettin) Dalan döneminde şu söylenmiştir: “Çalıyorlar ama iş yapıyorlar.”

Sizi en çok şaşırtan konuklar?

Ali Ağaoğlu, “Ben o kadar şeffaf bir insanım ki barsaklarımdaki b*k bile görünür” dedi. Bu sözlerden sonra ben 40 bin lira ceza yedim ve zaman bize onun ne kadar şeffaf olduğunu gösterdi! Veyahut halen ne kadar şeffaf olmadığını düşünme hakkına sahibiz. Bir diğer isim İsmet Berkan. Çok yakın bir zamanda yayına çıktı, Kabataş görüntülerini sordum. Lafı biraz küçülttü, “Saldırı yok ama tartaklama var” dedi ama neticede gördüğünü söyledi. Görüntüler ortaya çıktı ki aslında hiçbirşey olmamış. Zaten mümkün değildi. Biraz olsun Gezi ruhunu bilen insan bunun mümkün olmayacağını bilir.

Canlı yayın geciktiriciniz var mı?

Hayır, yok.

Ağzımdan bir şey kaçar diye gerildiğiniz olur mu?
Hayır, ben bir profesyonelim. Farkındaysan hiç sinirlenmem de.

Belki sinirleniyorsunuz ama bize belli etmiyorsunuz.

Hayır, çünkü bir kamu görevi yaptığımı düşünerek çıkıyorum yayına. Karşımdakini infaz etmek üzere çıkmıyorum. Sadece sorular soruyorum.

Sorularınız ne kadar aykırı sizce?

Aykırı sorular programın adı. Ben aykırı olayım diye insanları ters köşe yapmak istemem. Ama tabii bu ülkede hayatın doğal akışı içerisinde bazı sorular aykırı gibi oluyor. Burhan Kuzu’ya biraz ironik olarak “Neden sağcılar hep hırsızlıktan, solcular siyasi suçlardan içeri giriyor?” diye sorduğumda aykırı gibi durabilir. Ama bu aslında Türkiye’yi özetleyen bir cümledir.

İnsan sarrafı oldunuz mu peki bu kadar insanla konuşa konuşa?

Programda yüzlerine vurmuyorum ama yalan söylediklerini anlıyorum mesela. Bir insan nadiren yalan söylüyorsa zaten bütün vücudu tepki veriyor. Eğer profesyonel yalancıysa çok yapay oluyor, o zaman yine anlıyorsun.

Eski programınız ‘Dört Bir Taraf’a dışarıdan bakınca ne görüyorsunuz?
Dışarıdan bakmak çok zevkli.

Niye?

Dövüşüyorlar çünkü... Ve ben yokum.

Siz de dövüştünüz zamanında.

E işte o yüzden zevkli ya... İzliyorum, Nagehan (Alçı) ve Nazlı (Ilıcak) Hanım maalesef önkoşulsuz iktidar yandaşı olmanın bedelini ödüyor.

Abdülkadir Selvi’nin katılımını nasıl yorumluyorsunuz?

Şimdi cemaat de muhalif olunca, bir yandaşa daha ihtiyaç duyuldu tabii. Maalesef o da Nagehan kadar iktidar savunuculuğu yapıyor. Zaten İslami çevrelerin, sağcıların geleneğinde bir yandaşlık sorunu var. İktidar, gazetecilikten, aydın olmaktan önce geliyor.

Bir bölümde Aleviliğinizle ilgili bir tartışma yaşanmıştı. Bu sizi kırdı mı?

Nagehan, ben izin vermeden, benim dini ya da milli mahrem bilgimi deşifre etti. Bu, bir insanlık suçudur.

Saklıyor muydunuz ki?
Hayır, neden saklayayım? Sadece kendimi Alevi olarak tarif etmiyorum.

Nasıl tarif ediyorsunuz?
Sosyalist olarak... Ben o programda, yetkin olmadığım bir alanda teolojik bir tartışmaya girmek zorunda kalabilirdim. Bu tartışmaya zaten insan hakları açısından giriyorum ve Yavuz’dan bu yana devletin Alevilere karşı takındığı tutumu hep eleştiriyorum. Ayrıca saklamamış olsam bile, bu ona, bu konudan bahsetme hakkı vermez.

Siz nasıl okuyorsunuz bu vakayı?

Bu bir kere, iktidarın bakışını da ortaya koyan bir durum yarattı. Alevilik, utanılacak, saklanılacak ya da sorun olabilecek bir şeymiş gibi ortaya konuyor. Türkmen Alevisi, Anadolu Alevisi değilim. Nagehan, ikinci programda da onu ayrıştırdı: “Siz farklısınız. Nusayrisiniz” dedi. Yani Arap Alevisi... Şunu demeye getirdi: “Esad’çısın!” Bana “Otoriter rejimin yanındasın” demeye getirdi ve bu çok aşağılık bir suçlama! Ha ben Suriye-Türkiye kavgasında Türkiye’nin yanında değilim, o ayrı.

Neden değilsiniz?

Çünkü Türkiye yanlış yerde duruyor. Antakya, Adana, Gaziantep, İzmir ve İstanbul ’da El Nusracı olan El Kaideci’ler Aleviler’i tehdit ediyor, katlediyor. Türkiye’de bu görüntüleri ancak sosyal medyada görüyoruz. Bunlar, siyasal İslam vahşetinin en net görüntüleri. Çoluk çocuk sadece Alevi oldukları için katlediliyor, gel de delirme! Buraya göç eden kadınların hayat kadını yapıldığı da ortaya çıktı. Ne yaptık biz? Ne yaptık? Aileleri parçaladık, komşuluk hukukunu bozduk, egemen bir devletin içine fitne soktuk, bir mezhep savaşına getirdik, her türlü diplomasiyi ortadan kaldırdık, Türkiye’deki Aleviler’i aşağıladık, Suriye’dekileri getirip fahişe yaptık. Bütün bunlar üzerinden Nagehan gibiler utanacaklar mı merak ediyorum.

Kendinizi neden Alevi olarak tanımlamıyorsunuz?

Ailemde dindar bir hayat sürülmediği için seküler bir hayatın içinde büyüdüm ve bunu yeğledim. “Arap Alevisi bir ailenin çocuğu değilim” demiyorum, “İnanç boyutunda bunları yerine getirmiyorum” diyorum.

Fatih Altaylı’nın internete düşen ses kayıtlarının ardından yaptığı açıklamaya yorumunuzu da sorayım.

Düşkün insana vurmayı doğru bulmam ben. Fatih, hep “Ne zaman adam oluruz?” diye soruyordu. Bu soruyu artık sadece kendisine soracak.