Ça­lış­ma ve Sos­yal Gü­ven­lik Ba­kan­lı­ğı ile iş­çi ve iş­ve­ren tem­sil­ci­le­ri­nin uzun sü­re­dir üze­rin­de uz­laş­ma­ya ça­lış­tı­ğı ye­ni kı­dem taz­mi­na­tı fo­nu­nun tek­nik ay­rın­tı­la­rı gün yü­zü­ne çık­tı.

Ça­lış­ma Ba­kan­lı­ğı­'nın ge­çen haf­ta ya­pı­lan top­lan­tı­dan son­ra "ü­ze­rin­de ça­lı­şı­n" di­ye iş­çi ve iş­ve­ren tem­sil­ci­le­ri­ne ver­di­ği ye­ni fon sis­te­mi­ni BUGÜN ele ge­çir­di.

1 gün ça­lış­may­la ka­za­nı­lan hak 15 yıl son­ra alı­na­cak

Ye­ni sis­tem, "Bi­rey­sel Fon­lu Kı­dem Taz­mi­na­tı Sis­te­mi­" adı­nı ta­şı­yor. Ye­ni sis­tem ya­sa­la­şır­sa bir gün bi­le ça­lı­şan iş­çi kı­dem taz­mi­na­tı al­ma­ya hak ka­za­na­cak. An­cak hak et­ti­ği kı­de­mi­ni ala­bil­me­si için en az 15 yıl si­gor­ta­lı ça­lış­ma­sı ge­re­ke­cek. İş­çi asıl bü­yük hak kay­bı­na ise ke­sin­ti ora­nın­da uğ­ra­ya­cak. Ha­len her bir yı­la 30 gün­lük kı­dem hak­kı el­de eden iş­çi­ler ye­ni sis­tem­de 30 gün ye­ri­ne 11 ila 22 gün kı­dem ala­bi­le­cek­ler. İş­çi­nin kı­dem taz­mi­na­tı üç­te bir ila üç­te 2 ora­nın­da bu­da­na­cak. Ye­ni sis­tem es­ki-ye­ni tüm ça­lı­şan­la­rı hep bir­den fo­nun içi­ne ala­cak.

İş­te önü­müz­de­ki dö­ne­min ça­lış­ma ha­ya­tı­na dam­ga­sı­nı vu­ra­cak, mil­yon­lar­ca ça­lı­şa­nın ge­le­ce­ği­ni et­ki­le­ye­cek Bi­rey­sel Fon­lu Kı­dem Taz­mi­na­tı Sis­te­mi­nin (BFKTS) ay­rın­tı­la­rı:

Her iş­çi­ye bi­rey­sel kı­dem he­sa­bı

*İş­ve­ren­le­rin her bir iş­çi için öde­ye­ce­ği prim­ler­le ye­ni bir bi­rey­sel he­sap­la­ra da­ya­lı sis­tem ku­ru­la­cak.

*Ye­ni sis­tem­de özel bi­rey­sel emek­li­lik şir­ket­le­ri kul­la­nı­la­cak.

*İş­ve­re­nin yü­küm­lü­lü­ğün­de­ki prim tu­tar­la­rı için ka­mu ga­ran­ti­si ol­ma­ya­cak.

*Kı­dem taz­mi­na­tın­dan ça­lış­ma sü­re­si ve­ya iş­ten çık­ma şek­li­ne ba­kıl­mak­sı­zın tüm iş­çi­ler ya­rar­la­na­cak.

*Bi­rey­sel he­sap­ta bi­ri­ken tu­ta­rın kul­la­nım şart­la­rı iş­ten ay­rıl­ma şek­li­ne de­ğil ça­lış­ma sü­re­si­ne bağ­la­na­cak.

*Ge­çiş sü­re­ci, bil­gi­len­dir­me şe­kil­le­ri, ver­gi mu­afi­yet­le­ri, kul­la­nı­la­cak ya­tı­rım araç­la­rı ve iş­siz­lik si­gor­ta­sın­da ya­pı­la­bi­le­cek pa­ra­lel dü­zen­le­me­ler ka­nun­da tek tek yer ala­cak.

İsteğe bağlı değil tüm işçileri kapsayacak

*Yeni sisteme tüm işçiler aynı anda geçecek.

*Eski çalışmalar eski mevzuata tabi kalacak. Ancak işçi ile işverenin anlaşması ve biriken kıdem tazminatının işçinin fondaki hesabına yatırılması halinde, işçinin eski çalışmalara ilişkin kıdem tazminatı hakkı silinecek.

*İşverenler, kıdem tazminatı primini SGK primleri ile birlikte yatıracak.

*Bu primler işçinin ilgili bireysel emeklilik şirketindeki kıdem tazminatı hesabına aktarılacak.

10 yıl çalışmış olma şartı getiriliyor

*İşten kendi isteğiyle ayrılan ya da işveren tarafından işten atılan işçinin ilk kıdem tazminatını alabilmesi için 15 yıl sigortalılık ve 3 bin 600 gün (10 yıl) çalışmış olma şartı aranacak. Üstelik bu şartları tutan işçiler hak ettikleri kıdem tazminatının tamamını değil, sadece yarısını alabilecekler. 15 yıl sigortası olmayan ya da 3 bin 600 günlük çalışma süresini dolduramayan işçiler kıdem tazminatının yarısını da alamayacaklar.

*İlk kıdem tazminatı tutarını alıp daha sonra yeniden kalan kıdemini almak isteyen işçilerde ise bin 800 gün (5 yıl) çalışmış olma şartı aranacak. Bu şartlara uyan işçiler de yine hesapta adlarına tahakkuk eden kıdem tutarının yine yarısını alabilecekler.

*Ölüm, emeklilik ve kendi işini kurma gibi durumlarda ise tahakkuk eden kıdem tutarının tamamı hak sahibi ya da varislere ödenecek. İşçiler çalışırken ev almak istediklerinde dahi kıdem fonundaki birikmiş alacaklarına dokunamayacak.

*İşverenlerin yatırmadığı primlerden dolayı tahakkuk ile bakiye arasında farkın oluşması halinde; bireysel emeklilik şirketinin bildireceği nema dahil fark tutarını işverenden işçi tahsil edecek. Dolayısıyla işverenin ödemediği ya da eksik ödediği primlerin tahsil edil-mesi konusunda devlet değil bizzat işçinin kendisi mücadele verecek.

30 günlük prim hakkı 11 güne düşebilir

*Halen bir yıla bir ay olan, diğer bir ifadeyle aylık brüt maaşın yüzde 8,33'üne karşılık gelen kıdem tazminatı kesinti tutarı yüzde 3 ila yüzde 6 aralığına çekilecek. Böylece bir yıla 30 gün olan kıdem alacağı hakkı bir yıla 10,8 gün ila 21,6 güne düşürülecek. Aradaki farkın ise fonda biriken paranın nemalanması sayesinde kapanması beklenecek.

*İşverenin ödeyeceği bu prim yükünün bir kısmı İşsizlik Sigortası kesinti oranlarında yapılacak düşüşlerle karşılanacak. Yani işverenin İşsizlik Sigortası'na ödediği mevcut prim yükü düşürülecek. Düşen oran kadar tutar kıdem tazminatı adı altında İşsizlik Sigortası Fonu yerine bireysel kıdem tazminatı fonu hesabına kaydırılacak.

Kaynak: Bugün / Erdoğan Süzer