Sosyal Güvenlik Reformu ise bu yılın en önemli gelişmeleri arasında yer alıyor. 4 yasa tasarısı taslağından oluşan reform toplumu bir güvenlik şemsiyesine alırken, sosyal güvenlik kurumları da tek çatı altında toplanacak. TBMM ise bu yıl tarımdan çalışma yaşamına, enerjiden vergi kanunlarına kadar yaşamın tüm alanını kapsayacak yasal düzenlemeleri gerçekleştirmek için mesai harcayacak.
2005 yılı 2006 yılında geçileceği açıklanan açık enflasyon hedeflemesi için de geçiş yılı olacak. 2005’e damgasını vurması beklenen en önemli olayların başında ise Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve Telsim’in satışı geliyor. Yıl içerisinde talih kuşu Milli Piyango’nun ve iptal edilen Tüpraş’ın özelleştirilmesi yine önemli gelişmelerden olacak.
İşte birçoğunun temelleri 2004 yılında atılan ve bu yıl Türkiye'yi etkileyecek değişimler:
TEKSTİL KOTALAR KALK ACAK
Dünya Ticaret Örgütü’nün kararı ile 1 Ocak’tan itibaren tekstilde kotalar kaldırılacak. Türkiye 42 kategoride 159 üründe getirdiği kota ları 2007 yılına kadar sürdürecek ve iç pazarda Çin’in ezici rekabetini azaltmaya çalışacak. Çin'e uyguladığı tekstil kotalarını 2005 başından itibaren yüzde 7.5 artırarak sürdürecek.
Kotaların kalkması ile tekstil sektörü zorlanacak, fiyatlar yüzde 30'a kadar düşecek. Bu durumda Türk tekstil ve konfeksiyon sektörünün rekabet gücü azalacak. Kotaların kalkması en fazla küçük işletmeleri zorlayacak.
AKARYAKIT SERBESTLİK
* Bugünden itibaren de akaryakıtta serbest piyasa koşulları işlemeye başlayacak. Artık benzin istasyonlarında ücretler standart olmayacak. Akaryakıt dağıtım bayileri EPDK tarafından belirlenen tavan fiyatların üzerinde satış yapamayacak. Ortaya çıkacak rekabet sonrasında bazı akaryakıt bayilerinin fiyatları ucuzlatması da gündeme gelebilir.
* 25 Şubat'tan itibaren akaryakıt istasyonlarında yazarkasa zorunlu hale gelecek. Bu zorunluluk otoyollar ve devlet karayolları üzerindeki istasyonlar ile büyükşehir belediyelerinin sınırı içindeki akaryakıt istasyonlarının tümü için geçerli olacak. Diğer yerlerde ise sadece cirosu üç trilyon lirayı aşan akaryakıt istasyonları, yazarkasa kullanmak zorunda olacaklar. Bu arada ulusal marker uygulamasıyla her petrol şirketinin sattığı akaryakıt ayrı bir renkte olacak, böylece kaçak yakıt ile mücadele yapılacak.
ŞİRKETLER
* 1 Ocak'tan itibaren YTL'ye uyum çalışmalarına bağlı olarak anonim şirketlerin hisse senetlerinde bir hissenin asgari nominal değeri 1 Yeni Kuruş olacak.
* 31 Aralık'a kadar şirketler sermayelerini yasanın öngördüğü asgari düzeye yükseltmek için Ticaret Sicil memurluğuna başvurmak zorundalar. Asgari sermaye sınırı, limited şirketlerde 5 bin YTL (5 milyar TL), anonim şirketlerde ise 50 bin YTL (50 milyar TL) olarak uygulanacak.
ÇALIŞMA YAŞAMI
* 1 Ocak'tan itibaren İşsizlik Sigortası pirimindeki indirim kalıcı hale geliyor. Buna göre sigortalılardan yüzde 1, işverenden yüzde 2 prim katkısı alınacak, devletin katkısı ise yüzde 1 olacak.
* 1 Ocak'tan itibaren kıdem tazminatı tavanı katsayısı 1648.90 YTL olarak uygulanacak.
* Sosyal Güvenlik Reformu kapsamında Genel Sağlık Sigortası, Emeklilik Sigortası, Primsiz Ödemeler Yasa Tasarısı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Yasa Tasarılarının yılın ilk aylarında Meclis'ten geçmesi bekleniyor.
* Reform kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu'nun kurumsal altyapısı sağlanacak, bütün sosyal güvenlik kurumları SGK'ya bağlanacak.
* 2821 ve 2822 sayılı Sendikalar ile Grev ve Lokavt Yasaları'nda değişiklik öngören tasarılar tartışmaya açılacak, ayrı Kıdem Tazminatı Fonu konusunda taraflar arasında uzlaşma aranacak.
* Yeni İş Kanunu'nun uygulamaya dönük alt mevzuat hazırlanacak.
* Kamuda yaklaşık 400 bin kişiyi kapsayacak kamu toplu iş sözleşmesi maratonu en son yürürlük tarihi Mart ayında bitmesiyle birlikte Nisan, Mayıs aylarında başlayacak. Enflasyonun tek haneli rakamlara inmesiyle birlikte toplu sözleşme müzakerelerinin de çetin geçmesi bekleniyor.
* Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın koordinasyonu'nda 15 aylık bir dönemi içeren 500 bin kayıtsız çalışanın kayıt altına alınmasına ilişkin proje Mart ayında Bakanlar Kurulu'na sunulacak.
* Avrupa İstihdam Stratejisi'ne uyum kapsamında Ortak Değerlendirme Belgesi 2005 yılının ilk aylarında tamamlanacak.
* 2006'da uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere komisyon aralıkta toplanacak.
BİREYSEL VERGİLER
* 1 Ocak'tan itibaren gelir vergisi oranları 5 puan düşecek. 6600 YTL'ye kadar olan yıllık gelir için yüzde 20, yıllık gelirin 6600-15000 YTL arasındaki bölümü için yüzde 25, 15000-30000 YTL arasındaki bölümü için yüzde 30, 30000-78000 YTL arasındaki bülümü için yüzde 35 ve 78000 YTL'nin üstündeki bölümü için ise yüzde 40 gelir vergisi uygulanacak.
* Çalışanlar için vergi iadesinde geçerli faturaların 3 milyar liraya kadar olan bülümü için yüzde 8, 3-6 milyar lira arasındaki bülümü için yüzde 6 ve 6 milyar liranın üstündüki bölümü için yüzde 4 iade uygulanacak.
* Emlak vergisi geçen yıla göre yüzde 5.6 oranında artırılarak ödenecek.
* Çevre temizlik vergisi, büyükşehir belediyesi sınırı içindeki konutlar için tüketilen şebeke suyunun metreküpü başına 15 Yeni Kuruş, diğer yerlerde ise 12 Yeni Kuruş şeklinde uygulanacak.
* Hazine bonosu ve devlet tahvilinden elde edilen gelirde istisna sınırı 174 TYL 33 YKr düzeyine yükselecek.
BANKACILIK
* Çukurova Grubu'nun Yapı Kredi Bankası'ndaki Turkcell hisselerinin satış hakkıda 31 Ocak 200 5' Te doluyor. Şayet Grup bu satışı gerçekleştiremezse Yapı Kredi Bankası hisseleri istediğine satabilecek.
* Bankacılık yasa tasarısı, ocakta yasalaşacak.
* Bankadaki döviz hariç tüm hesaplardaki bakiyeler YTL’ye çevrilecek. 2005 yılı boyunca bankalarda yapılan tahsilatlar ve ödemelerde hem TL hem de YTL kullanılabilecek. Bankamatiklerden hem TL hem de YTL verilecek. Ancak kayıtlar YTL olarak tutulacak. Kredi kartı slipleri YTL olarak kesilecek.
* Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz kurları YTL olarak ve 5 basamak temayülüne göre açıklanacak. Japon Yeni, İran Riyali ve Rumen Leyi para birimleri yüz birim üzerinden gösterilecek. Bankalar tarafından açıklanan döviz kurlarında da buna benzer gösterim formatları kullanılacak.
* Banka hesaplarında bulunan çek ve senet tutarları aynı şekilde YTL’ye dönüştürülecek, buna ilişkin alacak bakiyesi ve tahsilatlar tamamen YTL olarak izlenecek. Mevcut çek karneleri, çek yaprakları üzerinde yer alan TL ibaresi çizilerek ve YTL olarak düzenlenip düzeltme imzası ile kullanılmaya devam edilebilecek. Yeni çek karneleri ise 3 Ocak 2005 tarihi itibariyle banka şubelerinden alınabilecek.
* Müşteri portföyündeki yatırım fonları adet olarak değişmeyecek, portföy değeri YTL’ye çevrilecek. Fon birim fiyatlarının gösterim şekli YTL bazında ve 6 ondalık hanesi içerecek şekilde olacak. Yatırım hesaplarında bulunan tahvil ve Hazine bonolarının, vadesi 1 Ocak 2005 tarihinden sonraya kalanların vade sonu değeri YTL’ye çevrilecek. 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle tahvil ve hazine bonolarında birim fiyatlar 100 YTL nominal değer kıymet için açıklanacak ve gösterimi YTL bazında ve 3 ondalık hanesi içerecek şekilde olacak.
Hisse fiyatları bine bölünecek
* Hisse senetleri nominal değeri YTL’ye geçişte 1000’e bölünecek. 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren yayınlanacak olan hisse senetleri fiyatları da 1000’e bölünerek açıklanacak. Bir adetten daha küçük miktarlara dönüşecek küsuratlar borsada işlem görmeyecek. Küsurat işlemleri sadece Borsa dışı lot altı işlemleri kapsamında, yetkili aracı kurumlar aracılığıyla yürütülecek.
-1 Lot = 1 adet Hisse = 1 YTL Nominal Değer kuralına göre borsada 1 adet ve katları şeklinde alım ya da satım işlemi yapılabilecek. Hisse senedi fiyatlarının gösterimi YTL bazında ve 2 ondalık hanesi içerecek şekilde olacak.
* Repo ve ters repo karşılığı kıymetlerin bakiyelerinin 1 Ocak 2005 tarihinden sonraki dönüş tutarları 1 milyona bölünerek YTL’ye dönüştürülecek, gösterimi 2 ondalık hanesi içerecek şekilde olacak.
SAĞLIK
Sağlıkta da KDV oranları yüzde 18'den yüzde 8'e düşecek. SSK'lılar da artık ilaçlarını istedikleri eczaneden alabilecek. Aile hekimliği uygulaması hayata geçirilecek. Hastaya doktor seçme hakkı tanınacak.
*İlaçta veri korumasına 2005 yılı başından itibaren geçilmesi planlanıyor.
Bu konuda jenerik ilaç üreticilerinin başvurularının sonuçlanmasının ardından
konuya ilişkin bir yönetmelik yayımlanacak.
EĞİTİM
KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e düşecek.
EMLAK
Bu yıldan itibaren her isteyen emlak ofisi açamayacak. Emlak Komisyonculuğu Hizmetleri Genel Kuralları’na göre, emlak komisyoncuları 2005 yılında yetkili kılınmış kamu kurumlarınca düzenlenecek kurslara katılmak zorunda olacak.
İLETİŞİM
Türk Telekom'un ses tekelinin kalkmasının uygulamadaki asıl sonuçları bu yıl alınacak. Uzak Mesafe Telefon Hizmetleri (UMTH) lisansı alan telekom operatörlerinden sadece birkaçı faaliyete geçebildi. 2005'te bu firmaların sayısı hızla artacak, fiyatlar ucuzlayacak. Türk Telekom'un özelleştirme çalışmalarına hız verilecek. Teklifler 31 Mayıs 2005 tarihine kadar toplanacak.
IMF
* 43 yıl sonra ilk kez IMF ile krizsiz bir stand-by anlaşması imzalanacak . 10 milyar dolarlık yeni kaynak paketini içeren 3 yıllık stand by anlaşması, Şubat’ta yerini yenisine bırakacak.
* IMF'nin üzerinde durduğu düzenlemelerden biri olan Gelir İdaresi Başkanlığı kurulacak.
* Çok yıllı (3 yıllık) bütçe hazırlığı 2005 yılında başlayacak. 2006-2007 ve 2008 yıllarını kapsayan 3 yıllık bütçe yılın ortasından itibaren hazırlanmaya başlanacak. Bu çerçevede Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Yasası'nın da yine 2005 yılında ikincil düzenlemeleri çıkarılacak.
BORSA
Dalgalı kurdan kaynaklanan zararların minimize edilmesi amacıyla uzun süredir hayata geçmesi beklenen Vadeli İşlemler Borsası 2005’in bir başka ilki olacak. Vadeli İşlemler Borsası’nda işlemler, 28 Ocak tarihinde başlayacak.
OTOMOTİV
*Araç muayenelerini ise yılın ikinci yarısından sonra özel şirketler yapmaya başlayacak.
* Otomotivde hurda indirimi ortadan kalktı. 2003 yılında çıkarılıp, ağırlıklı olarak geçen yıl uygulanan hurda indirimi yeni araç alımlarında 4.5 milyar lira avantaj sağlamıştı. Uygulama ile 70 bin araç hurdaya ayrıldı.Hurda indiriminin kalkması yanısıra gelen ÖTV artışı otomobil üreticilerini tedirgin ediyor.
ENFLASYON
Yeni yılın değişmeyenlerinden biri ise döviz kurları olacak. Piyasa belirlemesine dayalı kur mekanizması 2005’te de sürecek. Para politikası da değişikliğin olmayacağı bir alan olarak kalacak. Faizlerin seviyesine Para Kurulu karar verecek.
ÖZELLEŞTİRME
Yıla damgasını vuracak en önemli olaylardan biri Türk Telekom 'un özelleştirilmesi olacak. İhaleye katılmak için 11 Ocak 2005 tarihine kadar ön yeterlilik başvurusu, 31 Mayıs 2005 tarihine kadar da teklif süresi bitecek.
* İçki bölümü satılan TEKEL'in Tütün İşletmeleri özelleştirmesi yapılacak. Teklif verme tarihi 18 Şubat'ta sona erecek.
* Talih kuşu Milli Piyango İdaresi de önemli özelleştirmelerden biri olacak.
*İptal edilen Tüpraş’ın özelleştirilmesi yine yılın önemli özelleştirmelerinden biri olacak.
* Yılın ilk çeyreğindeki özelleştirmeden biri de Elektrik Dağıtım ı için yapılacak.
PASAPORT
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) kararı gereğince Türkiye Cumhuriyeti pasaportları değişecek ve yıl içerisinde kullanılmaya başlanacak. Optik okuyucuda okunabir bir yapıda olacak yeni pasaportlar, barkod, çip ve biometri tekniklerine uyumlu olacak. Yeşil pasaport (hususi) ve gri (hizmet) pasaportların 5 yıla kadar, lacivert pasaportların ise 10 yıl süreyle veril ecek.
AB TAKIMI KURULACAK
* 3 Ekim'te başlayacak müzakereler için AB takımı oluşturularak,başmüzakereci belirlenecek.
* 1 Ocak'ta 6 ay için AB Dönem Başkanlığı'nı Lüksemburg, Hollanda'dan devralacak. İkinci yarıda ise İngiltere başkanlığı üstlenecek. 2005’in ilk aylarında hükümetin tarama süreci ve müzakereler için hazırlık yapması bekleniyor. AB ile ilişkilerin hangi kurumsal çerçevede yürütüleceğine karar verilecek. AB ile müzakereleri yürütecek olan heyet ve baş müzakereci belirlenecek.
* 17 Aralık Zirvesi'nin ardından AB’den ilk heyet, 14 Ocak’ta Türkiye’ye gelecek. Türkiye ekonomisindeki gelişmeler konusunda bilgi toplayacak heyet, AB'nin Türkiye'ye yapacağı finansman yardımları konusunu ele alacak.
* Tarama sürecinin ne zaman başlayacağı konusunda henüz bir netlik yok. Tarama sürecinin başlaması, AB üye devletleri ve Türkiye Dışişleri Bakanları’nın katıldığı Hükümetlerarası Konferans ile ilan edilecek.
* Nisan-Mayıs aylarında AB Komisyonu, Türkiye’nin AB ile müzakere sürecinde yerine getirmesi gereken yükümlülüklerin yer aldığı 3’üncü Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB)’ni hazırlayacak. Haziran-Temmuz aylarında Türkiye, atması gereken adımlar için ne tür ihtiyaçlarının olduğunu belirten yeni bir Ulusal Program ı açıklayacak.
* 3 Ekim’de AB ile üyelik müzakerelerinin resmi açılışı yapılacak. Türkiye, 17 Aralık AB Zirvesi’nde Ankara Antlaşması’nı içinde Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin de olduğu 16 ülkeye genişleten uyum protokolünü imzalamaya hazır olduğunu teyit etti. 2005’in ilk aylarında hükümetin bu konuyu çözüme ulaştırmak için diplomatik girişimlerde bulunması bekleniyor.
* AB vize rejimine uyumu öngören eşleştirme projesi Hollanda ve Danimarka ile bu yıl içinde başlatılacak. Rejim yıl sonunda büyük oranda AB'ye uyumlulaştırılacak.
* AB'ye uyumlu bölgesel kalkınma ve sınır ötesi işbirliği programları devam edecek.
* AB normlarına uygun Bölgesel Kalkınma Ajanslarının kurulmasına yönelik yasal düzenleme Meclis'e gelecek.
EFLASYONA DA AB UYUMU
* DİE'nin AB normlarına göre hazırlan an yeni kuruluş kanun tas lağı da yasalacak.
* DİE, 2005 yılında enflasyonu AB normlarına göre hesaplamaya başlayacak. 2003 yılının baz olacağı hesaplamada TÜFE ve TEFE'nin kapsamı genişletilecek. Yeni yöntemle ilk hesaplamanın sonucu 3 Şubat 2005'te açıklanacak.
* DİE, milli gelir hesaplamalarında da AB normlarını kullanmaya başlayacak. 1998 yılının baz olacağı yeni hesaplama sonucunda GSMH'nın yükselmesi bekleniyor. Bu konudaki ilk açıklama Mart 2005'te yapılacak.
TARIM
* Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar konusunda mevzuat hazırlığına başlayan Türkiye, 2005'de çıkaracağı 'Biyogüvenlik Yasası' ile GDO politikasını netleştirecek.
* DB'nin Tarımda Yeniden Yapılandırma Programı (ARIP) kapsamında Amasya, Samsun, Konya ve Aydın'da küçük ölçekli arazi yapısının iyileştirilmesi amacıyla 10 milyon dolar kaynaklı proje çalışmalarına başlanacak.
* 2005'de canlı hayvan ve et ithalatına da başlanması bekleniyor.
ENERJİ
* Halen kamu tarafından yürütülen elektrik dağıtım hizmeti martta başlayacak ihaleler la özel sektöre devredil ecek. Türkiye 21 dağıtım bölgesine ayrılırken, öncelikle kaçak oranı düşük olan illeri kapsayan bölgelerin özelleştirilmesi düşünülüyor.
* Türkiye Elektrik İletim A.Ş'nin (TEİAŞ) iletim kabloları ile Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin (TEDAŞ) dağıtım kabloları yer altına indirilecek. Yaklaşık 1,5 milyar dolarlık maliyeti olan bu iş için 2005 yılında ihaleye çıkılması öngörülürken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın bu proje için uluslararası bankalarla kredi almak için görüşmekte olduğu öğrenildi.
* Enerji Verimliliği Yasa Tasarısı 2005 yılında yasalaşacak ve böylece AB'ye uyum kriterlerinden biri de yerine getirilmiş olacak. Bu yasa ile enerjiyi verimli kullananlara teşvik öngörülürken, inşaat sektöründe de bazı yeni düzenlemeler getiriliyor. Bununla birlikte, enerji yöneticisi çalıştırma zorunluluğu da bulunuyor.
* 2012 yılında hayata geçmesi planlanan nükleer santraller için özel sektörle ilk görüşmelere 2005 yılında başlanması hedefleniyor.
STAR VE TELSİM SATILACAK
TMSF'nin elinde bulunan işletmelerin hızlı satabilmesi için kanun değişikliği yapılaca K. Böylece Star Medya Grubu ile Telsim'in de satışı gerçekleştirilecek. TMSF Hazine'ye olan borçlarına çözüm arayacak.
KONUT
SPK'nın hazırlıklarını sürdürdüğü ipoteğe dayalı konut finansmanı yasa tas lağı bu yıl içerisinde Meclis'ten geçmesi beklen en en önemli taslaklardan birisi.
VERGİ
Vergi Usul Kanunu’na göre, vergiyle ilgili had ve miktarlardaki artış, 2005 yılı için belirlenen yüzde 11.2’lik yeniden değerleme oranında oldu. Buna göre yapılan değişikliklerden bazıları şöyle:
- Bilanço esasına göre defter tutma sınırı: Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan işletmelerden, yıllık alımları 88.000 YTL‘yi (88 milyar TL) veya yıllık satımları 120.000 YTL’yi (120 milyar TL) aşanlar; bunların dışındaki işletmelerden ise, gayrı safi iş hasılatı 48 bin YTL‘yi (48 milyar TL ) aşanlar bilanço esasına göre defter tutacak.
- Fiş düzenleme sınırı: 480 YTL’nin (480 milyon YTL) altında kalan perakende iş ve hizmetlerde yazar kasa fişi verilebilecek. Bu rakamın altında kalan işlemlerde, alıcıların istemesi halinde fatura vermek yine mecburi.
- Amortisman ayırma sınırı: 2005 yılında, amortismana tabi giderlerin, 480 YTL’yi aşmayan kısmı doğrudan gider olarak yazılabilecek. 480 YTL‘nin aşılması halinde amortisman ayrılacaktır.
- Vergi cezaları: Sermaye şirketlerinin birinci derece usulsüzlüklerde ödeyeceği cezalar, 66 YTL’ye (66 milyon TL) ikinci derece usulsüzlüklerde ise 38 YTL’ye (38 milyon TL) yükseltildi. Fatura, perakende satış fişi, yolcu taşıma bileti ve sevk irsaliyesi gibi belgelerin verilmemesi, alınmaması veya düzenlenmemesi durumunda alınacak ceza 118 YTL olacak. Tutulması zorunlu defterlerin, kayıtlarının zamanında yapılmaması nedeniyle de aynı ceza ödenecek. Vergi numarasını kullanmaksızın işlem yapanlardan ise 140 YTL (140 milyon TL) vergi cezası alınacak.
Vergi Usul Kanun'da yapılan değişikliklere benzer olarak, Gelir Vergisi Kanun'da da değişiklik yapıldı. Kanun'da yer alan maktu had ve tutarlarında yapılan değişikliklerden bazıları şöyle:
- 2004 yılında, kira gelirlerinde vergiden istisna edilen tutar 1 milyar 800 milyon TL’den 2 bin YTL’ye (2 milyar TL) yükseltildi.
- Çalışanlara yapılan yemek yardımı ile ilgili istisna tutarı 7 milyar liradan 7 bin 500 YTL’ye (7 milyar 500 milyon TL), hizmet erbabının ücretlerden indirilecek sakatlık indirimi tutarı da, 1. derece sakatlar için 440 milyon TL’den 480 YTL’ye (480 milyon TL) yükseltildi.
- Gelir vergisinden istisna tutulan değer artış kazançları tutarı ise yeni yılda 13 bin YTL (13 milyar TL) olacak. Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında beyanname verme sınırı da 800 YTL’ye (800 milyon TL) yükseltildi.
- Basit usule tabi olmanın özel şartları da yeniden belirlendi. Buna göre, yıllık alım tutarı sınırı, 66 bin YTL'nin (66 milyar TL) altında kalanlar basit usule tabi olarak faaliyette bulunabilecek. Basit usulle ilgili diğer kategorilerden, gayrisafi iş hasılatı sınırı 23 bin YTL'ye (23 milyon TL) yükseltilirken, yıllık satış tutarı ve iş hasılatı sınırı ise 47 bin YTL (47 milyar TL) oldu.
REFERANS)
Arkadaşına Gönder
Yazdır
Önceki sayfa
Sayfa başına git
