Türkiye'de, düzenli kanser istatistikleri yapılamadığından, yapılan çalışmaları az sayıda ve lokal olarak karşımıza çıkıyor.

Türkiye'de ilk kez yapılan ve 12 şehri kapsayan "Prostat Kanseri İnsidans Çalışması"nın ön raporunda, prostat kanserinde belirgin bir artış olduğu, prostat kanserinin erkeklerde akciğer kanserinden sonra ikinci sıraya yerleştiği ve mesane kanserinin üstüne çıktığı görülüyor.

Prostat kanserinin sıklığı ve ölüm oranları ülkeden ülkeye değişkenlik gösteriyor. Bu oranlar, Batı ülkelerinde gelişmekte olan ülkelere göre genellikle daha yüksektir.

Türkiye'de önceki yıllarda Asya ülkelerine benzer oranlarda prostat kanseri vakaları görülürken, şimdi Akdeniz ülkelerine yakın oranda görülüyor. Bunun değişik faktörleri olmakla birlikte beslenme alışkanlığı önemli bir faktör gibi durmakta.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Önder Yaman konuya ilişkin olarak, erken teşhis yöntemleri yaygın değilken, bir çok hastaya hastalığın ileri evresinde tanı konabildiğini, bu nedenle hastaların teşhisten bir kaç sene sonra yaşamlarını yitirdiklerini belirtti.

Ancak bugün pek çok hastaya erken teşhis yöntemleriyle kolayca tanı konulduğuna işaret eden Yaman, erkeklerin 40 yaş üzerinde şikayeti olsun veya olmasın yılda bir defa üroloğa başvurmalarını önerdi.

Erkeklerin prostat büyümesini idrar yapma şikayetiyle değerlendirdiklerine dikkati çeken Yaman, gerek iyi huylu gerekse kötü huylu büyümede şikayet olmadan da bir takım tıbbi bulguların olabileceğine işaret etti.

Ürologa başvuru sonrasında hastaların en çok çekindiği konular prostatın parmakla muayenesi ve prostat ameliyatı. Bugün, muayeneden önce kan tetkiki (TPSA) yapılıyor ve ondan sonra duruma göre muayeneye geçiliyor.

Prostat, hemen rektumun önünde yer aldığı için ancak parmakla rektal muayenede hissedebilir. Bu muayene ile prostatın genel büyüklüğü, herhangi bir bölgesinde düzensizlik ve/veya sertlik olup olmadığı hakkında bilgi sahibi olunur.

Diğer yandan Prostate-Specific Antigen (PSA) testi prostatik hastalıkların erken tanısına olanak tanımakta. Bu bulgular sonucunda eğer prostat kanseri şüphesi hala varsa, prostat dokusuna ultrasonografi eşliğinde biyopsi yapılır.

Hastalığın belirtileri

Dr. Yaman, birçok hastada prostat kanseri hastalığın ilerleyen dönemlerinde fark edildiğini belirtiyor. Çünkü erken dönemde prostat kanseri hiçbir belirti vermeyebiliyor. Erken dönemde prostat kanseri tanısı rutin kontroller sırasında yapılan tetkiklerle konulabiliyor.

Hastalığın belirtileri, idrar kuvvetinin azalması, idrara başlamakta güçlük, kesik idrar yapma, idrarın sonunda damlama, idrarı tam boşaltamama hissi ve idrarda kan olarak sıralanıyor.

Amerikan Üroloji Derneği bünyesindeki Amerikan Kanser Topluluğu, ailesinde prostat kanseri öyküsü olan erkeklere 40 yaşından, diğer erkeklere de 45 yaşından itibaren yılda bir defa parmakla rektal muayene ve serum PSA düzeyinin kontrolünü öneriyor.

İyi huylu prostat irileşmesi ve tedavisi hakkında da bilgi veren Yaman, yaşlanan nüfusun en önemli hastalıklarından birinin prostat büyümesi olacağını kaydediyor.

Hastalığın belirtileri...

Hastalığın belirtileri, idrar kuvvetinin azalması, idrara başlamakta güçlük, kesik kesik tazyiksiz idrar yapma, idrarın sonunda fazla damlama, idrarı tam boşaltamama hissi, sık sık gündüz ve gece idrar yapma, idrar yaparken yanma ve acil idrar yapma hissi ve bazen idrar kaçırma olarak sıralanıyor.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 50-60 yaş aralığında yüzde 40'larda olan iyi huylu prostat irileşmesi 60'lı yaşlarla beraber yüzde 70'lerin üzerine çıkıyor. 50'li yaşlarda yüzde 10 oranında görülen prostat kanseri ise 60'lı yaşlarla beraber artıyor ve yüzde 40'lara kadar çıkıyor.

İyi huylu prostat irileşmesi progresif yani ilerleyici bir durum. Yapılan çalışmalar, iyi huylu prostat irileşmesi olan hastaların eğer tedavi almazlarsa, şikayetlerinde 5 yılda yüzde 17 oranında kötüleşme olacağını gösteriyor.

Erkeklerin prostat muayenesinden sonra en çok çekindikleri ikinci konu olan prostat ameliyatlarından önce, çoğunlukla ilaç tedavisi kullanılmakta. İlaç tedavisine cevap vermeyen bir takım özel durumlarda ise prostat ameliyatı planlanmakta.

İyi huylu prostat irileşmesinin ilaçla tedavisinde bugün tüm dünyada yaygın olarak kullanılan 2 ilaç grubu var. Birinci grup özellikle prostat içerisindeki düz kas yapılarını gevşeten ve dolayısıyla idrar yapılmasını kolaylaştırabilen "alfa-blokör" diye adlandırılan grup, ikinci grup ise büyümüş prostatta bir miktar küçülmeye neden olarak şikayetleri azaltan "5-alfa redüktaz inhibitörleri" olarak adlandırılan grup.

Bu ikinci grup ilaçla büyümüş prostatta yüzde 30'a varan bir küçülme elde edilebilinmekte. Dolayısıyla bugün için her prostat hastasına doğrudan ameliyathane yolu gözükmemekte. Kaldı ki artık prostat ameliyatları da iyi merkezlerde sorunsuza yakın oranlarda uygulanabilinmekte.

Basın çalıştayı

Prostat, buna bağlı hastalıklar ve prostat kanseri ile ilgili farkındalık yaratmak amacıyla, çeşitli dernek ve kuruluşlar aracılığıyla düzenli olarak çeşitli basın toplantıları düzenleniyor.

Bu toplantılarda özellikle erkeklere prostat hastalıklarının tedavisinin mümkün olduğu, erken teşhisin tedavi şansını büyük oranda artırdığı mesajları veriliyor. Ayrıca insanları bilinçlendirmek amacıyla 15 Eylül "Dünya Prostat Günü" ilan edilmiştir.

Avrupa Üroloji Cemiyeti'nin İspanya'nın Barcelona kentinde yapılan yıllık kongresi çerçevesinde düzenlenen basın çalıştayına katılan Avrupa Erkek Sağlığı Birliği Başkanı Prof. Ian Banks, bu bağlamda hastalığın başka bir boyutuna işaret ediyor.

Bu hastalığın erkeğin olduğu kadar eşinin hayatını da etkilediğini belirten Banks, erkeklerin genelde hastalığın belirtilerini yaşlılıkla bağdaştırdıkları ve doktora gitmekte kadınlara oranla daha isteksiz olduklarından, teşhis için gecikildiğini belirtiyor.

51-60 yaş grubundaki erkeklerin yüzde 50'sinin iyi huylu prostat iyileşmesinden etkilendiğini belirten Banks, yaş ortalamasının 81-90 olmasıyla bu oranın yüzde 90'a ulaştığını kaydediyor.

Viyana Tuna Hastanesi Üroloji ve Androloji Bölümünden Prof. Stephan Madersbacher ise hastalığın tedavi yöntemlerinden Combat çalışmalarına değinirken, kombinasyon tedavisinin (5 ARI alpha bloker tedavisi) olumlu etkilerinin hastalık için umut verici olduğunu belirtiyor.