Zamlarla aylık faturaları iki katına çıkan aboneler, kombileri kıstı. Sanayiciler ise doğalgaz dışındaki yakıtlara yöneldi. Bu durum, BOTAŞ'ın gaz satışlarını olumsuz etkiledi ve artış beklenen dönemde tüketim hızla azalmaya başladı. Zaman'ın Enerji Bakanlığı ve İran Büyükelçiliği kaynaklarından aldığı bilgilere göre gaz satışlarındaki düşüş, doğalgaz anlaşmalarındaki "al ya da öde" maddelerinin uygulanmasına neden oldu. İran, 2008'de taahhüt ettiği doğalgazı almayan BOTAŞ'a 848 milyon dolar fatura kesti. BOTAŞ da Uluslararası Tahkim'den doğan alacaklarını devreye sokarak ödemeyi yaptı. Fiyatlar ucuzlayıp tüketim artmazsa bu yıl da alınmayan gaza 1 milyar dolar civarında ödeme yapılacağı belirtiliyor. Enerji Bakanlığı'ndan bir kaynak, "Kasım zammının yapılmaması yönünde yazı yazıldı; ama dikkate alınmadı." diyerek, sonucun üzücü olduğunu söyledi.

Doğalgaz fiyatları, 1 Temmuz 2008'den itibaren Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararıyla aylık belirlenmeye başlandı. Karara göre döviz, ham petrol, enflasyon ve faizdeki değişim her ay hesaplanarak gaz fiyatları yeniden belirlenecek. BOTAŞ, YPK kararı gereği aylık maliyetleri hesaplayarak sistemi uygulamaya koydu. Sürekli artan fiyatlar için kasımda zam yapılması gündeme geldi. Enerji Yönetimi, "satışlar düşer" diyerek zamma karşı çıktı. Buna karşın Hazine ve Maliye yönetimlerinin "YPK kararıdır, uygulanmalı" ısrarı üzerine kasımda fiyatlar yüzde 22-23 oranında artırıldı.

TÜKETİM AZALINCA GAZ ALIMI DÜŞTÜ

İran Ulusal Gaz Şirketi (NIGC), 2008'de taahhüt ettiği doğalgazı almayan Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ)'ye 848 milyon dolar fatura kesti. Zaman'ın aldığı bilgilere göre iki ülke arasında yapılan doğalgaz anlaşması gereği BOTAŞ'ın İran'dan geçen yıl asgari 6,8 milyar metreküp doğalgaz alması gerekiyordu. Ancak zam nedeniyle gaz tüketiminin düşmesi BOTAŞ'ın taahhüdün altında gaz almasına neden oldu. Yıl sonu hesaplamasını yapan İran tarafı, alınmayan 2,6 milyar metreküp doğalgaz için Mart 2009'da 848 milyon dolarlık "al ya da öde" faturası kesti. Önceki ay İran ile süren Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ndeki davayı kazanan BOTAŞ, tahkimden doğan alacaklarını devreye sokarak ödemeyi yaptı. Ancak ödeme, İran'ın kestiği fatura üzerinden değil, tahkimde ortaya çıkan yeni gaz fiyatı dikkate alınarak 704 milyon dolar olarak yapıldı.

İran: Tahkim henüz sonuçlanmadı

NIGC ile BOTAŞ arasında Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nde görülen davayı BOTAŞ kazandı ve geriye dönük olarak İran tarafından yaklaşık 800 milyon dolar alacaklı çıktı. Ayrıca doğalgaz fiyatlarında da indirim hakkı kazanıldı. BOTAŞ'ın kamuoyuna 'kazanıldı' şeklinde duyurduğu davayla ilgili İran Büyükelçiliği, "Tahkim süreci henüz sonuçlanmadı. Mahkemenin ilk aşaması bitti. İran, karara itiraz etti. Bu nedenle de süreç devam ediyor." açıklamasını yaptı. Enerji Bakanlığı kaynakları ise, tahkim sürecinin bittiğini, "al ya da öde" faturasının tahkimden elde edilen alacaklar ile ödendiğine dikkat çekti. ZAMAN