Vatan Gazetesi'nin haberine göre; Jandarma, Eximbank’ın alacağına karşılık Rusya Federasyonu’ndan aldığı 19 adet Mi-17 tipi helikopterden hiçbirinin hayrını göremedi...

4’ü kayboldu 2’si düştü 13’ü hangarda

Jandarma Genel Komutanlığı, Rusya Federasyonu’ndan Eximbank kredi borçlarının bir bölümüne karşılık olarak 1992 yılında 19 adet Mi-17 helikopter ile 300 adet zırhlı araç aldı. 2002 yılına gelindiğinde, ikisi düşen helikopterden geriye kalan 17’sinin bakıma alınması ve bazı modernizasyonlara gidilerek kullanım ömürlerinin artırılması gündeme geldi. Bunun için açılan ihale 4 Aralık 2002’de sonuçlandı ve ihaleyi 13 milyon dolara Kazan Helicopters kazandı.

Üretici firma değişti

Rus üretimi askeri ürünlerin ihracatı devlet kuruluşu Rosoboronexport tarafından yapılıyor. Üretimi gerçekleştiren fabrikalarda, 1990’lı yıllarda yeniden yapılanmaya gidildi. Jandarma’nın envanterindeki helikopterleri Mil Helicopters üretmişti. Firma 1996 yılında yeni bir ortaklık yapısı kazandı. Bunun ardından Mi helikopterlerinin üretimi Tataristan’ın başkenti Kazan’daki Kazan Helicopters’a kaldı.

1 milyon dolar avans

Türk tarafı, helikopterlerin bakımı için sözleşmeyi Kazan Helicopters ile imzaladı. Firmaya avans olarak 1 milyon dolar ödendi. Bu aşamada devreye giren Moskova, sivil helikopter üreticisi Kazan Helicopters’ın askeri helikopterlerin Rusya’ya taşınması ve bakımlarının yapılması için gerekli lisans izinlerine sahip olmadığı konusunda Ankara’yı uyardı. Bunun üzerine “ambulans” olarak kullanılan 4 adet Mi-17 helikopteri 12 Mayıs 2004’te Rusya’ya gönderilirken, silah donanımlı helikopterler Ankara’da tutuldu. Bu dönemde helikopter siparişi alamadığı için zor günler yaşayan Kazan Helicopters aleyhinde vergi kaçakçılığı suçlamasıyla davalar açıldı.

Sözleşme süresi doldu

Kazan Helicopters’ın vaadini yerine getiremeyeceği anlaşılınca, Rosoboronexport devreye girdi ve işi devralmak üzere Kazan ile anlaştı. Türkiye’ye de geriye kalan 13 askeri helikopterin Ankara’da parçalara ayrılarak Rusya’ya taşınmasını önerdi. Ankara, Rusların ekstra ödeme talebini reddetti. 2002 yılında imzalanan sözleşmenin geçerlik süresi bu yıl Mayıs ayında dolarken, Rusya’ya gönderilen 4 helikopter Türkiye’ye dönmedi. Helikopterlerin parçalara ayrılarak bakım için Kazan firmasının farklı kentlerdeki tesislerine paylaştırıldığı, ancak fabrikaların ekonomik sıkıntılar nedeniyle çalışmadığı belirtiliyor.

Modernize bize kaldı

Savunma Sanayii İcra Komitesi Şubat ayında aldığı kararla Jandarma Genel Komutanlığı envanterindeki S-70, AB-205 ve Mi-17 helikopterlerinin aviyonik modernizasyonunun Aselsan ana yükleniciliğinde yapılmasını kararlaştırdı. Ruslarla yürütülen projenin ilerlememesi nedeniyle yıllarca atıl durumda bekleyen Mi-17 helikopterleri, kapsamlı bir modernizasyona tabi tutulacak. Aselsan ile sözleşme görüşmeleri devam ediyor.

Helikopterleri üreten şirket krize girince...

Dünyanın en büyük helikopter fabrikalarından Kazan Helikopter Fabrikası “KHP” (Joint Stock Company Kazan) 1933 yılında kuruldu. Şu ana kadar 11 bin helikopter üreten firma 1956’da uluslararası ihalelere girmeye başladı. Mi-17 ve Mi-8 helikopterleri ile ünlenen fabrika, Sovyetleri birliğinin hava ulaşım aracı üretiminin yüzde 10’unu karşılıyordu. Daha sonra üretimini çeşitlendiren KHP, Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra kendi dizayn birimini kurdu ve kısa zaman içinde Rus havacılık otoritelerinden gerekli izinleri alarak üretime başladı. Türk helikopter ihalesini aldığı 2002 yılından sonra finansal krize giren fabrika, aldığı kısa vadeli kredileri ödemekte zorlanınca girdiği ihalelerdeki taahhütlerini yerine getirememeye başladı. 3 yıl boylunca karı giderek düşen şirket geçen yılı büyük bir zararla kapattı. Bunun üzerine fabrikanın yüzde 40’ı Rus devlet şirketi Oboronprom bünyesine katıldı. Böylece şirket bu yılın ilk çeyreğinde yine kâra geçti.