Atatürk Üniversitesi (AÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turan Öndeş, borsada para kazanmak için borsa yatırımcısının psikolojik olarak kısa vadede köşe dönme eğiliminde olmaması gerektiğini söyledi.

Borsa üzerine araştırmalar yapan Prof. Dr. Öndeş, yaptığı açıklamada, borsa yatırımcılarının, borsada neden para kaybettiklerini ve para kazanabilmek için de dikkat edilmesi gereken püf noktaları anlattı.

Borsa yatırımcısının kimi zaman araştırma yaparak, kimi zaman da kendi birikimiyle yatırım kararı verdiğini ifade eden Öndeş, borsa deneyimi olmayanlar için bazı faktörlerin yatırımcı profili üzerinde etkili olduğuna dikkati çekti.

Borsa yatırımcılarını ikiye ayıran Öndeş, "Bunlar acemi ve profesyonel yatırımcılardır. Öncelikle profesyonel olmayan yatırımcı bu işe küçük bir rakamla başlamalı ve mümkünse de fazla zikzak çizmeyen, son döneminde daha istikrarlı bir seyir izleyen hisse senetlerinden tercih etmesi yararına olacaktır" dedi.

Yatırımın (gelir, harcamalar, ödemeler) tasarruf ile yapıldığını ifade eden Öndeş, evin harcamasını kısarak, iş yerinde ödemeleri aksatarak borsada yatırıma yönelmenin doğru olmadığını vurguladı.

Ödemelerden kısarak, borsaya yapılan yatırımın eğer kayıpla sonuçlanırsa etkisinin iki kat olacağını dile getiren Öndeş, şunları kaydetti: "Başka bir amaç için biriktirilen parayla spekülasyon yapılırsa büyük olasılıkla yatırımcı sağlıklı karar alamayacaktır. Eğer spekülasyon yapmayı düşünüyorsanız bu parayı kaybedebileceğinizi önceden kabullenip, kaybetmiş gibi düşünürseniz panik atak etkilerden biraz uzaklaşmış olunur. Başarılı alım satım, bağımsız düşünebilmeyle elde edilir. Alacağınız bir kararda başkasının rolü olmamalıdır. Yine kaybetme korkusu içinde alım satım kararı yatırımcı için sonradan pişman olacağı sonuçlar doğurabilir. Alım ya da satım konusundaki kendi düşüncenizle, başkalarının fikrini birbirinden ayırabilmeli ve söylentilerle hareket edilmemelidir."

-"ALIM SATIM KARARINDA ZAMANLAMAYA ÇOK ÖNEM VERMELİDİR"

Yatırımcının ne kadar riske girebileceği konusunu sınırlamasının faydalı olacağını anlatan Öndeş, yatırımcının riske karşı tavrının; riskten kaçınanlar, riske karşı kayıtsız olanlar ve risk arzulayanlar olmak üzere üçe ayrıldığını belirtti.

Yatırımcının bu üç gruptan hangisinde yer aldığını bilmesi gerektiğini vurgulayan Öndeş, "Spekülatif hareketlerde duygular, psikolojik tepkiler kontrol altında tutulmalıdır. Eğer girdiğiniz bir pozisyon sizi uzun süre rahatsız ediyorsa o pozisyondan çıkmalısınız. Haberlerden etkilenerek çoğunluğun yaptığını yapmayınız. Sürü psikolojisinde pişman olacağınız sonuçlar ortaya çıkabilir.

İstatistikler, çoğunluğun her zaman yanlış tarafa meylettiği yönündedir" diye konuştu.

Prof. Dr. Öndeş, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Öteden beri borsada aktif iseniz ve eğer bir süredir de kaybediyorsanız, aktif rol almaya ara vermelisiniz. Bazı spekülatörler, kararlarında hatanın artmaya başladığını hissettiklerinde borsayı unutup tatile giderler. Borsa yatırımcısı, psikolojik olarak kısa vadede köşe dönme eğiliminde olmamalıdır. Alım satım kararında zamanlamaya çok önem vermelidir. Gelecek tahmininde fiyat trendi iyi bir gösterge olabilir. Bir hissenin uzun trendi, orta vadeli trendi ve kısa vadeli trendine bakılmalı ve alım satım yapmak istenilen zaman iyi belirlenmelidir." Seans içinde aniden alım satım kararının hatalı sonuca götürebildiğine dikkati çeken Öndeş, karar verildikten sonra dış faktörlerden etkilenmemesi gerektiğini çünkü çevreden gelen bilgilerin, kararın değişmesine yönelik baskı oluşturabildiğini dile getirdi.

-"VERİLEN KARARDA SABIR ÖNEMLİ"-

Yatırımcı, bir işlem yaparken eğer çok emin değilse o anda işlem yapmamasını öneren Öndeş, "Verilen bir kararda sabır önemlidir. Etraftan etkilenerek, sürü psikolojisinde sürüklenerek her gün alım satım yapılması sağlıklı değildir. Başarılı sonuca ulaşabilmek, disiplinli olmaya ve sabırla iyi fırsatlar beklenmeye bağlıdır. Kısa vadede alım satım yapanlar serbest fiyatlı emir vermemelidir. Limitli emirleri vermek daha sağlıklı olacaktır" şeklinde konuştu.

"Kazanacağına inandığınız bir hissede ucuz alma gayretinde olmamalı, gereksiz yere beklenilmemelidir" diyen Prof. Dr. Öndeş, şöyle devam etti: "Önceden alınan bir hisse ucuzlayınca üzülmek yerine, ek alımlar yaparak eldekilerin ortalama maliyeti ucuzlatma taktiği faydalı olur. Zararda devam edilmez. Piyasa sizin yatırım düşüncenize ters yönde gidiyorsa eldekini satın.

Zararın neresinden dönülse kardır, pozisyonu zararla kapatmak disiplin ve iradesini gösterin. Zira borsada acemilerin başarısızlığında bir neden de hata yapmış olabileceklerini kabullenmemelerinden ileri gelmektedir. Aldığınız hissenin düşüyor olması, geleceği tahminlemenizin doğru olmadığını gösterir." 09 Aralık 2010