Polis Ayşe Morca, günlük raporunu yazarken her zamankinden biraz daha heyecanlıydı. Rutin kontrollerini yapmış ve kendi alanında ters giden bir şeyler olduğunu fark etmişti. İlgilendiği okuldan bazı öğrenciler öğlen aralarında veya okul çıkışlarında metruk bir binaya gidip tiner kullanan gençlerle vakit geçiriyordu. Morca'nın yeni tespit ettiği bir sıkıntıya karşılık arkadaşı Yakup Şahin'in o sabahki raporu neyse ki iyi haberlerle doluydu. Bu da grup amirlerinin yüzünü güldürmeye yetmişti.

Yakup Şahin'in günlüğünü okuyan grup amirinin yüzündeki tebessüm giderek artıyordu: "Daha önce tespit edilen yardıma muhtaç ailelere erzak yardımı yapıldı. Okula gelmeyen çocukların aileleriyle görüşüldü. Aileler, çocukların eğitimlerine devam etmeleri için ikna edildi. Cemevi ziyaret edildi; yapılacak program için tespitler yapıldı."

Şüphesiz, polis Yakup Şahin, toplumla ilişkide deneyimi sayesinde işlerini kolayca yoluna koyuyordu. Polislik mesleğini seçmeden önce aldığı pedagojik formasyon eğitimi, problemleri kolayca çözmede ona yardımcı oluyordu. Zaten bu birimde çalışanların neredeyse tamamı, insan ilişkileri konusunda eğitimden geçmiş deneyimli memurlardan oluşuyor. Çünkü Toplum Destekli Polislik (TDP) olarak tabir edilen bu birimde yer almak için her memurun önce kendini işine vermesi ve yaptığı işten memnun olması sağlanıyor. Bu durum da onları her zaman daha pozitif kılıyor. Amirlerinden aldıkları dersler de mesleklerinde ekstra bir deneyim kazandırıyor şüphesiz.

Türkiye'de Toplum Destekli Polislik 2006'dan beri uygulamaya konan bir birim. Birçok ilde hayata geçirilmek istenen birim için seçilen pilot yerlerde elde edilen başarılar hem isminin değiştirilmesini hem de yeni projelerin ortaya konmasını gerektirecek seviyeye ulaşmış. İstanbul'da birkaç yerde uygulanan sistemin neredeyse yüzde yüz oranında başarılı olduğu yer Büyükçekmece ilçesi. Bu nedenle Büyükçekmece İlçe Emniyet Müdürlüğü bir model olma seviyesine gelmiş durumda.

Bu ilçede uygulamaya konan proje kapmasında çalışan görevliler, deyim yerindeyse bir toplumsal barış modeli geliştirmişler. Polis, ilçedeki her etkinlikte var ve her sorunla yakından ilgileniyor. Her mahalleyle, her okulla ilgilenen polisler var. Muhtar, imam, Alevi dedesi, gayrimüslim temsilcisi, mahallenin ileri gelenleri, esnaf, okul yöneticisi ve öğretmenlerle görüştükleri gibi, öğrencilerle de vakit geçiriyorlar. Bu yolla ilçede olup biten her şey polislerin yazdığı günlük raporlarda ortaya çıkıyor.

Örneğin, hangi mahallede kaç yoksul aile, ne kadar hasta ve yardıma muhtaç insan varsa hepsi sistem sayesinde ortaya çıkarılıyor. Yardıma muhtaç olanlar evlerinde ziyaret ediliyor, gerekli ihtiyaçları gideriliyor. Yardım malzemeleri yine polis tarafından esnaflardan alınıp bu insanlara dağıtılıyor. Yani zenginden alınıp fakire veriliyor.

Büyükçekmece İlçe Emniyet Müdürlüğü Toplum Destekli Polislik Büro Amirliği yaşlı ve hasta ziyaretlerini de aksatmıyor. Okul ziyaretleri belki de projede en dikkat çeken nokta. Çünkü her memur kendi denetimindeki okulunu kontrol edip yetkililerden ve öğrencilerden sürekli taze bilgiler alıyor. Bu nedenle aksaklıklara anında müdahale ediliyor. Bu sayede kötü alışkanlığı olan öğrencilerin önemli bir kısmı 'yeniden hayata' döndürülmüş durumda. Polisler aynı zamanda ilçede okula gitmeyen çocuklarla da ilgileniyor. Aileleri ikna edip çocukların yeniden okula gitmeleri sağlanıyor. Dizdariye Mahallesi'nde okula gitmeyen çok sayıdaki çocuk, polisin toplumsal operasyonu sayesinde okula yeniden başladı.

Büro Amirliği, aynı zamanda öğrencilerin karnelerini de yakından takip ediyor. Çünkü karnelerdeki zayıf sayısı başka sorunların habercisi olarak görülüyor. Bu nedenle 5 ila 12 arasında zayıfı olan öğrencilere yönelik sıkı bir takibata gidiliyor. Öğrencilerin önemli bir kısmı ikinci dönem karne notunu başarılı seviyesine yükseltmiş. Polisin yaptığı çalışmada dikkat çeken, karnesinde zayıf olan gençlerin yüzde 80'inin lise birinci sınıfa giden öğrencilerden oluşması. Bu durum, Toplumsal Destekli Polislik Amirliği'ni yeni projeler üretmeye zorlamış. Sadece bunun sebebini araştırmak için okul yöneticileri ve ilçe millî eğitim müdürlüğü yetkilileriyle bir dizi görüşme yapılmış. Aynı zamanda ilçeye en yakın üniversiteden (Fatih Ü.) yardım istenmiş. Üniversite, pilot seçilen bir lise üzerinde 'Öğrenciler neden başarısız olur?' konulu bir çalışmayı hâlen yürütüyor; önümüzdeki yıllarda sorunları bertaraf etmek için.

Nitekim polisin çalışmasında, zayıfı olan öğrencilerin bazı kötü alışkanlıklara yöneldiği ve bunun daha çok lise 1'lerde görüldüğü tespiti yapılmış. Çalışmada, öğrencilerin günde 7 ila 8 saat arasında internete girdikleri, iddaa ve at yarışı benzeri oyunlar oynadıkları, sigara ve bağımlılık yapan bazı maddelere yöneldikleri tespiti yapılıyor. Bu öğrencilerin daha sonra kavgalı olaylara karıştıkları da yine çalışmada ortaya çıkıyor. Sorunu tespit eden polis, ailelerle birlikte hareket edip öğrencilerin yüzde 80'ini kötü alışkanlıklardan kurtarmış, başarı grafiklerini yükseltmelerine yardımcı olmuş.

Mahalledeki aksaklıkları esnaf ve ileri gelenlerle konuşarak çözen polis, aynı zamanda ilçede 'kendi kendini yönetme' modeli geliştirmiş. Çünkü vatandaştaki duyarlılık sayesinde sorunlar, aksaklıklar anında çözülüyor. Örneğin, metruk evleri tespit eden polis, durumu derhal mahalle muhtarına bildiriyor. O da belediye yetkililerine... Bina ya yıkılıyor ya da değişik amaçlı kullanmak isteyenlerin buraları işgal etmelerinin önüne geçiliyor. Bu işlemler yapılırken fotoğraflı ve bütün detayları içeren bir rapor hazırlanıyor.

Her kesimi ziyaret eden polisler, cemevine de gidiyor. Alevilerin ve Sünnilerin bütün önemli gün ve bayramlarında Toplumsal Destekli Polislik Birimi hazır bulunuyor. Zaten sürekli görüştükleri insanları önemli günlerde de yalnız bırakamıyorlar. Proje kapsamı oldukça geniş tutuluyor. Anaokuluna giden çocuklar da, huzurevinde kalan yaşlılar da proje kapmasına alınmış durumda. Her polisin huzurevinde ilgilendiği manevi anne veya babası bulunuyor. Haftanın belirli günlerinde her genç polis huzurevindeki bir yaşlı arkadaşıyla Büyükçekmece sahilinde dolaşmaya çıkıyor ve onun sorunlarıyla yakından ilgileniyor.

Toplum Destekli Polislik Büro Amirliği, çalışmalarını heyecanla sürdürüyor. Vatandaşın polise olan bakışı bu sayede değişiyor. Örneğin, maçları izlemek için çok sayıdaki öğrenci hafta sonları emniyetin üst katındaki salonda bir araya gelerek polis ağabeyleriyle maç keyfini yaşıyor. Sadece maç değil elbet. Gençlerle sinema filmleri izleniyor, öğrencilerle gezilere gidiliyor. İlçede polis ile halk arasındaki barikat bu sayede ortadan kaldırılmış durumda.

Proje kapsamında Problem Odaklı Polislik (POP) sistemine de ehemmiyet veriliyor. Bu stratejiye göre, toplumun problemlerinin tahlil edilmesi ve ortadan kaldırılması için halkla işbirliğine gidilmesi şart. Büyükçekmece İlçe Emniyet Müdürü Erdoğan Odabaş, proje ile birlikte polisin sosyalleştiğini düşünüyor. Ancak Odabaş, Toplum Destekli Polislik yerine yeni bir kavramın geliştirilmesi gerektiğini de ifade ediyor. Zira Odabaş'a göre bu kavram, yapılan işi tam olarak karşılamıyor: "Yapılan iş çok daha büyük, çok daha farklı. Çünkü yapılanlar yeni bir polislik anlayışını getiriyor."

Erdoğan Odabaş'ın 'pelerin' benzetmesi polisin bu konuda geldiği noktayı aslında net bir şekilde ortaya koyuyor. Odabaş'ın tezine göre toplumu ürküten kırmızı pelerin yerine her kesimi karşılayan, zıtlılıklara açık olan siyah-beyaz pelerine ihtiyaç var: "İşte biz bu siyah beyaz pelerini polis arkadaşlarımıza giydirmeyi başardık. Önemli sonuçlar alıyoruz. Çünkü değişim bu şekilde olur ve başarı böyle sağlanır. Polis aynı zamanda toplumu dönüştüren de demek. Küçük esnafından en büyük mülki amire kadar herkes ilçeyi veya yaşadığı alanı birlikte yönetiyor. Sorunlara ortak çözüm üretiyor. Bu, yaşanılacak ve yayılması gereken bir sistem."

Toplum Destekli Polislik, Türkiye'nin yeni tanıştığı ve uygulamada henüz tam anlamıyla yürütemediği bir sistem. Ancak Amerika ve Avrupa ülkelerinde bu sistem öteden beri kullanılıyor. İngiltere'de uygulanan sistemin geçmişi 20 yıl öncesine uzanıyor. Sistemin en geniş kullanıldığı ülke Amerika. 1960'larda ülkede başlayan huzursuzluk polisi farklı yöntemler geliştirmeye zorlamış. Bunun üzerine akademisyen ve polislerin katıldığı bir dizi toplantı yapılmış. Sonunda Toplum Destekli Polislik biriminin hayata geçirilmesine karar verilmiş. Önce birkaç eyalette uygulanan proje sayesinde suçlarda önemli ölçüde azalmalar görülünce sistem bütün ülkeye yayılmış.

Türkiye'de bazı pilot bölgelerde uygulanan sistem, giderek ülke geneline ciddi manada yayılıyor. Özellikle terörün yoğun olduğu bölgelerde projenin hayata geçirilmesi birçok yarayı kapatacak gibi. Tabii yeni bir isim ve ilave metotlarla...

HABERİN AYRINTILARI AKSİYON DERGİSİ'NDE