Tıptaki gelişmelere her yeni gün birisi eklenirken kalp hastalıkları da bu gelişmelerden nasibini alıyor. En tehlikeli sağlık sorunlarından biri olan kalp hastalıklarından korunmak, kalp krizi riskinizin ne kadar olduğunu öğrenmek ise artık bir testle mümkün. Maçka e-LAB Tıbbi Tahlil Laboratuvarı Direktörü Aytaç Keskineğe kalp krizi geçirme riskinizi öğrenebileceğiniz ve sadece 1 hafta 10 gün içinde sonuçlanan testler hakkında bilgi verdi.

Kalp krizi geçirme riskinde genetik faktörün önemi nedir?
Özellikle ailesinde kalp krizi daha sık görülen bireylerde kalp krizi ortaya çıkma riski daha yüksektir. Birinci derece akrabalar arasında erken yaşta kalp krizi görülmesi genetik riskin daha yüksek olduğunu gösterir. Çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalara göre kişilerin DNA yapısı kalp krizi riskinde en belirleyici faktörler arasında bulunmaktadır. Kötü beslenme ve sigara alışkanlığı gibi damar sertliğini tetikleyen unsurların yanı sıra genetik faktörlerin de kalp krizinde belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır. Özellikle genç yaşta görülen ve son derece ölümcül kalp krizleri buna dahil edilebilir. Genetik sebepleri bulmanın, kalp krizinden ölümleri azaltmak konusunda çok önemli bir adım olduğu düşünülerek bu konuyla ilgili pek çok araştırma yapılmaya başlanmıştır. Hemen her gün yazılı veya görsel basında gerek genç yaş, gerek orta yaş grubu insanlarda pıhtı atmasına bağlı olarak ortaya çıkan kalp krizi, felçler, inmeler hatta ani ölümler hakkında birçok haber yayınlanmaktadır. Bu hastaların bir kısmında bildiğimiz klasik risklerden hiçbiri bulunmadığı gibi yapılan laboratuvar analizleri ve radyolojik incelemeler sonucunda, damar sertliğini düşündürecek herhangi bir bulguya da rastlanmamıştır. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, bu grup hastalarda pıhtı oluşumuna karşı genetik bir yatkınlık olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yaklaşık 2 yıldır bu grup hastaları taramak ve saptamak amacıyla merkezimizde çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaların sonucunda ani pıhtı atmasına bağlı riskleri saptamak amacıyla 12 ayrı gende ortaya çıkan değişiklikleri araştıran bir panel oluşturduk. Bu sayede tek bir kan örneğinde kişilerde pıhtı oluşmasına veya pıhtı yıkılmasına ait genetik bozukluk olup olmadığı saptanabilmektedir. KGenRP (Kardiyo Genetik Risk Paneli) adı altında incelemeler yapılmaktadır.

Kalp krizi geçirme riskinde genetik faktörün olup olmadığını öğrenmek için kişilere hangi testleri uyguluyorsunuz? Bu testlerin özelliklerini ve ortaya çıkan sonuçları anlatır mısınız?
Merkezimizde Kardiyo Genetik Risk Paneli adı altında farklı genlerdeki varyasyonları incelemeye başladık. Bu profil içerisinde 12 gendeki varyasyonlar araştırılmaktadır. Bu testlerin bazıları vücudun pıhtı oluşturma hızını, bazıları pıhtıları eritebilme yeteneğini, bazısı ise pıhtı eritme hızını ölçmektedir. Buna göre vücudumuzda ani bir pıhtı oluşması riski bulunup bulunmadığı saptanabilmektedir.

Bu testler kaç günde sonuçlanıyor?

Oldukça ayrıntılı bir çalışma gerektiren bu panel yaklaşık 1 hafta 10 gün içerisinde sonuçlandırılıyor. Günün herhangi bir saatinde kan örneği verilerek bu testi yaptırtmak mümkün. 
Maçka e-LAB Tıbbi Tahlil Laboratuvarı Direktörü Aytaç Keskineğe
 

“Ani pıhtı atması” ne demektir? Ani pıhtı atması için kimler risk altındadır?

Uzun süre hareketsiz kalmaya bağlı olarak kan dolaşımı yavaşlar ve bunun sonucunda özellikle toplar damarlarda pıhtılar oluşmaya başlar. Bu pıhtılar bazen kan basıncının ani yükselmesine bağlı olarak bazen de hiçbir sebep bulunmadan bulunduğu yerden koparak, daha dar bir damarı tıkayarak, o damarın beslediği organda dolaşımın yok olmasına bağlı ciddi komplikasyonlar görülmesine yol açabilmektedir. Örneğin beyni besleyen damarlar felçlere, kalbi besleyen damarlar kalp krizlerine, akciğeri besleyen damarlar ise akciğerler embolisine sebep olabilmektedir. Genetik yatkınlığı olanlar, fazla kilosu olanlar, kolesterolleri yüksek olanlar, hareketsiz bir yaşam tarzı olanlar, uzun süreli yolculuk yapanlar, masa başı çalışanlar, büyük ameliyat geçirenler, kanser hastaları, doğum kontrol hapı kullananlar, gebeler ve daha önce derin ven trombozu geçirenler ani pıhtı atması için risk altındadır.

Kalp krizi geçirmede genetik risk faktörlerinin görülme oranı belli midir?
Bu oranın şimdilik %20-25 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yapılan çalışmalarla yeni genlerin bulunmasıyla birlikte bu oranın daha da artacağı düşünülmektedir.

Kalp krizi geçirme riskini öğrenmek için yaptığınız diğer testler hangileri?
Maçka e-LAB Tıbbi Tahlil Laboratuvarı’nda, kalp krizi geçirme riskini öğrenmek için, Kardiyo Genetik Risk Paneli dışında, kolesteroller ve alt grupları, LDL kolesterol (kötü kolesterol) ve alt grupları, HDL Kolesterol (iyi kolesterol) ve alt grupları, Homosistein, Lp(a), Apo-proteinler testlerini uyguluyoruz.

Kişilere kalp krizi geçirme risklerini öğrenmeleri için neler önerirsiniz?
Doktorlarına danışarak gerekli testleri yaptırmalarını öneririm, özellikle ailelerinde erken yaşta kalp krizi hikayesi bulunanların gerekli testleri yaptırmak için doktorlarına danışmaları çok önemlidir.