Danıştay 13'üncü Dairesi, Adapazarı Gaz Dağıtım Anonim Şirketi'ne (AGDAŞ) ENKA'nın yap-işlet modeliyle kurduğu doğalgaz santrallerini besleyen ve BOTAŞ tarafından işletilen boru hattının devredilmesi kararını tekrarlaması durumunda, kamu yılda 48 milyon dolar zarar edecek. 
  Bu karar diğer illerdeki (İzmir, Ankara, Marmara-Ereğlisi) yap-işlet ve yap-işlet-devret santrallerine emsal teşkil edeceğinden, bu illerdeki doğalgaz taşıyan hatların özel sektöre devredilmesi gündeme gelecek. Böylece, kamunun yıllık zararı 75 milyon doları bulacak. Söz konusu doğalgaz çevrim santrallerinin işletme sürelerinin dolmasına ortalama 15 yıl kaldığı dikkate alındığında, bu dönem için devletin zararı 1 milyar dolara ulaşacak.  BOTAŞ'ın alarm durumuna geçmesine neden olan 1 milyar dolarlık davanın çarpıcı öyküsü ise şöyle: Adapazarı'nda şehir içi doğalgaz dağıtımını yürüten AGDAŞ, 2004 yılında BOTAŞ'a başvurdu. ENKA'nın yap-işlet modeliyle kurduğu doğalgaz santrallerini besleyen ve BOTAŞ tarafından işletilen boru hattının, kendi dağıtım bölgesinde yer aldığını gerekçe göstererek devrini istedi. AGDAŞ'ın bu isteği ortalığı karıştırdı.  BOTAŞ, AGDAŞ'ın bu isteğini kurumun büyük zarar göreceği düşüncesiyle geri çevirdi. Gerekçe olarak da devri istenen iletim hattının “yüksek basınçlı doğalgaz taşımasını” gösterdi. BOTAŞ, çok önemli başka bir hususa da dikkat çekerek, şehir içi dağıtım bölgesinde örneği olmayan bu devrin, kamu zararına yol açacağını vurguladı.  

- GENPA ve Erdem Holding'in sahibi Zeynel Abidin Erdem'e ait Adapazarı Gaz Dağıtım Anonim Şirketi'ne (AGDAŞ) ENKA'nın yap-işlet modeliyle kurduğu doğalgaz santrallerini besleyen ve BOTAŞ tarafından işletilen boru hattının devredilmesi kamuya 1 milyar dolara patlayacak.   

Kılıçlar çekildi  

BOTAŞ'ın bu itirazı üzerine kılıçlar çekildi. AGDAŞ, Ankara 3'üncü İdare Mahkemesi'ne dava açtı ve söz konusu iletim hattının Adapazarı doğalgaz dağıtım şebekesine devredilmesini talep etti. BOTAŞ, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) başvurarak davaya müdahil olmasını istedi.  BOTAŞ, konuyla ilgili olarak EPDK'ya yazdığı yazıda, yap-işlet ve yap-işlet-devret modeliyle kurulan doğalgaz çevrim santrallerini besleyen iletim hatlarının, EPDK'nın yaptığı şehir içi doğalgaz dağıtım ihalelerinde özel sektöre devredilecek tesisler arasında yer almadığını belirtti. Diğer yandan, bu hattın AGDAŞ'a devredilmesinin EPDK'nın çıkardığı ikincil mevzuata aykırı olduğunu kaydetti.  Ancak, BOTAŞ'ın bu ciddi uyarısına karşın EPDK, davaya müdahil olmadı. Ankara 3'üncü İdare Mahkemesi, BOTAŞ'a ait söz konusu iletim hattının AGDAŞ'a devredilmesini uygun buldu. EPDK'nın davaya müdahil olmaması Ankara 3'üncü İdare Mahkemesi'nin BOTAŞ aleyhine verdiği kararda etkili oldu.  

Dava Danıştay'a gitti 

Ankara 3'üncü İdare Mahkemesi'nin kararı üzerine BOTAŞ, anlaşmazlığı Danıştay'a götürdü. Danıştay 13'üncü Dairesi, bu defa EPDK'dan görüş istedi. EPDK, Danıştay'a sunduğu görüşünde, ilgili mevzuatta doğalgaz dağıtım hatlarının 'basınç aralığına' ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığını bildirdi. EPDK, herhangi bir şehir içi doğalgaz dağıtım bölgesinde, dağıtım şirketi dışında başka bir lisans sahibinin tüketicilere dağıtım hizmeti veremeyeceğinin temel bir ilke olduğunu ileri sürerek, “Doğalgaz Piyasası Yasası'nda ve ilgili mevzuatta yap-işlet ve yap-işlet-devret santrallerini besleyen ve dağıtım bölgeleri içinde kalan hatların, dağıtım lisansı sahibi şirketlere devredilmesini engelleyen bir husus bulunmamaktadır” dedi.  Danıştay 13'üncü Dairesi, EPDK'nın verdiği görüşü dikkate alarak iletim hattının AGDAŞ'a devrini öngören yerel mahkeme kararını onadı.  

- BOTAŞ, iletim hattını devretmesi durumunda ENKA santraline satacağı her metreküp doğalgaz için AGDAŞ'a, 0.016044 YTL 'taşıma bedeli' ödemek zorunda kalacağını vurguladı. ENKA'ya yılda 3-3.5 milyar metreküp doğalgaz satan BOTAŞ, bu nedenle AGDAŞ'a yıllık 48 milyon dolar taşıma bedeli ödemesi gerekeceğini belirtti.  

BOTAŞ yılda 48 milyon dolar ödeyecek 

BOTAŞ, Danıştay 13'üncü Dairesi'nin verdiği kararı düzeltmek üzere gerekli girişimleri başlattı. BOTAŞ'ın, bu konuda mahkemeye sunduğu raporunda, kamu yararı açısından son derece önemli konulara dikkat çekildi. BOTAŞ, iletim hattını devretmesi durumunda ENKA santraline satacağı her metreküp doğalgaz için AGDAŞ'a, 0.016044 YTL 'taşıma bedeli' ödemek zorunda kalacağını vurguladı. ENKA'ya yılda 3-3.5 milyar metreküp doğalgaz satan BOTAŞ, bu nedenle AGDAŞ'a yıllık 48 milyon dolar taşıma bedeli ödemesi gerekeceğini belirtti.  BOTAŞ'ın hesaplamalarına göre, ENKA santralinin BOTAŞ'la doğalgaz alım sözleşmesi sona erene kadar AGDAŞ'a ödenecek toplam taşıma bedeli tutarı 606 milyon doları buluyor.  

S- Tüm Yİ ve YİD santralleri için dağıtım şirketlerine taşıma bedeli ödenmesi durumunda, kamudan yılda 75 milyon dolar çıkacak. Bu santrallerin işletme süresi göz önüne alındığında toplam ödenecek tutar yaklaşık 1 milyar doları bulacak. 

1 milyar dolarlık kamu zararı nasıl oluşacak? 

BOTAŞ, AGDAŞ'ın açtığı dava sonunda alınan kararın diğer Yİ ve YİD santralleri için de örnek oluşturacağı görüşünü taşıyor. Enerji Bakanlığı yetkilileri, Yİ ve YİD santrallerinin, bakanlıkla imzaladıkları anlaşmalar doğrultusunda gaz kullandıklarına işaret ederek, şunları söylüyor: “Hali hazırda doğalgaz kullanarak elektrik üretimi yapmakta olan YİD santrallerini besleyen yüksek basınçlı iletim hatlarının da bu emsal doğrultusunda içinde yer aldıkları dağıtım bölgelerinden sorumlu dağıtım şirketlerine devredilmesi gerekeceği düşünüldüğünde tüm Yİ ve YİD santralleri için dağıtım şirketlerine taşıma bedeli ödenmesi durumunda, kamudan yılda 75 milyon dolar çıkacak. Bu santrallerin işletme süresi göz önüne alındığında toplam ödenecek tutar yaklaşık 1 milyar dolardır”