Skandal, ilk olarak 2004 yılında, yurtdışına çıkamayan veya polis tarafından gözaltına alınan bazı kişilerin şikáyetleri üzerine patlamıştı.

Emniyet’in arşivi otomasyon sistemine geçirilirken, 12 Eylül’den sonraki 3 yıl boyunca yapılan fişlemelerin imha edilmediği ortaya çıktı. Skandal, arama kararı kalkan veya beraat eden vatandaşların gözaltına alınma şikayetleri üzerine patlak verdi. İçişleri’nin uyarısına rağmen kayıtlar silinmedi.

EMNİYET Genel Müdürlüğü, ocak ayından itibaren otomasyona geçerek bütün illerdeki kayıtları İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık ve İstihbarat Harekat Bilgi Toplama Daire Başkanlığı Bilgi Sistemi’nde toplamaya başladı. Bunun ardından vatandaşların şikayetlerinin artması üzerine bu konuda araştırma başlatıldı. Sistemdeki veriler üzerinde yapılan ilk araştırmalar, 12 Eylül askeri döneminin hemen sonrasına rastlayan 1983, 1984 ve 1985 yıllarına ait arama fişlerinin halen imha edilmediğinin tespit edilmesiyle sonuçlandı. Skandal, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu’nun 2004 başında eski kayıtların silineceğine yönelik sözünün yerine getirilmediğini de ortaya koydu.

ARANIYORLAR

Turgut Özal’ın Başbakan olduğu bu yıllarda aranan, hakkında dava açılan, dava açıldıktan sonra beraat eden kişilerin fişlerinin Emniyet’te halen saklandığı, bu kişilerin halen ‘Aranıyor’ gözüktüğü belirlendi. 1985 ve sonrasına ilişkin kayıtlardaki araştırmalar devam ederken bir yandan da İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı yaptığı araştırmanın ardından emniyet ve jandarmayı fişlerin yok edilmesi konusunda 2 Haziran 2005 tarihli bir yazıyla uyardı. Bu yazıda, 8 ayrı şikayetin tarihi de yer aldı.

GÜNCELLEYİN

Yazıda, söz konusu tarihlere ait kayıtların düşülmesi ve arşivlerin güncellenmesi talimatı verdi. Yazı üzerine harekete geçen Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner de yazıyı tüm emniyet birimlerine gönderdi. Aydıner kişi hak ve hürriyet ihlallerinin önlenmesi acısından uygulamada gerekli özen ve hassasiyetin gösterilmesi talimatını verdi. Aydıner 81 il emniyet müdürlüğüne gönderdiği genelgede özetle şu uyarılarda bulundu:

İPTAL EDİN

‘KİHBİ’de (Kaçakçılık ve İstihbarat Harekat Bilgi İstemi) ‘ARANIYOR’ ibareli tüm kayıtların adli makamlarla irtibat kurularak, aranmadığı tesbit edilen şahısların düşüm/iptal işlemlerinin yapılması, hakkında herhangi bir müzekkere, talimat, yazı temin edilemeyenlerin kayıtlarının iptal edilmesi, gönderilen bilgisayar çıktıları ile il güvenlik kuvvetlerinin tasniflerindeki kayıtların karşılaştırılması sonucu; il bilgi toplama birimlerinin tasniflerinde olmadığı halde bilgisayarda kaydı bulunanların tesbiti halinde iptal işleminin yapılması gerekmektedir.

DÜŞÜLMEMİŞ

Her takvim yılı sonunda Cumhuriyet savcılıklarınca hazırlanarak gönderilmesi gereken listelerin esas alınarak aranması devam edilmesi istenenlerin kayıtlarının tutulmaya devam edilmesi, diğerleri ile ilgili adli birimlerle ilişki kurularak iptal işleminin yapılması, bu listeleri göndermeyen Cumhuriyet Savcılıklarından talepte bulunarak bu listelerin alınıp gerekli işlemlerin yapılması, ilgi (a,b,c,d) sayılı yazılar ile istenmişti. Ancak KİHBİ- Bilgi Sistemi’nde yer alan 1983, 1984 ve 1985 yıllarına ait kayıtlar üzerinde yapılan incelemelerde kayıtların bir çoğunun düşüm/iptal işlemlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir.’

FİŞ ZİRVESİ

1983’ten itibaren tutulan kayıtların güncelleme işlemlerinin KİHBİ’nin belirttiği süre içinde yapılmaması üzerine geçtiğimiz günlerde, Milli Savunma Bakanlığı ASAL Daire Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün üst düzey yetkilileri bir araya geldi. Toplantı sonucunda şu önemli kararlar alındı:

Bilgi sisteminde ‘Aranıyor’ gözüken kayıtlar, il güvenlik kuvvetlerinin kendi kayıtlarından karşılaştırılarak adli talebe dayanmayanların düşüm veya iptal işlemleri yapılacak.

Adli makamların müzekkereleri gereği veya askeri suçlardan dolayı aranan kişilerin yakalanmaları durumunda, güvenlik kuvvetlerince aynı gün düşüm ve iptal işlemi yapılacak.

Adli makamlarca çıkarılan yakalama emri, tutuklama/gıyabi tutuklama kararı ile aranması istenen kişilerin kayıtları, bu talebin güvenlik kuvvetlerine ulaştığı gün KİHBİ’ye girilecek.

DAVA AÇIYORLAR

Mahkeme tarafından beraat eden ya da hakkındaki arama kararı kaldırılan vatandaşlar, emniyetteki söz konusu kayıtlar nedeniyle gözaltına alındı. Üst düzeydeki bir emniyet yetkilisi, ellerinde onbinlerce kayıt bulunduğunu belirterek, ‘Bunlar savcılıklardaki kayıtlarla karşılaştırılmalı ve düşümler yapılmalı. Ancak gerek personel yetersizliği, gerekse teknik imkansızlıklar nedeniyle gecikmeler oluyor’ dedi. Mağdur duruma düşen vatandaşların İçişleri Bakanlığı aleyhine ‘usulsüz gözaltılar’ nedeniyle tazminat davaları açmalarının söz konusu olduğuna işaret eden aynı yetkili, bu durumun önlenmesi için sık sık genelge yayımlayarak personeli uyardıklarını kaydetti.

O’nun dönemi

EMNİYET kayıtlarında hálá silinmediği ortaya çıkan eski arama kayıtları, Turgut Özal’ın başbakanlık yaptığı 1983-1985 yıllarına ait. Askeri dönem sonrasında 13 Aralık 1983’te başbakan olan Özal, 9 Kasım 1989’a kadar bu görevde kalmış, daha sonra cumhurbaşkanı seçilmişti. Özal, 1993’te yaşamını yitirene kadar da bu görevde kalmıştı.

Soner Gürel/Hürriyet