Dünya resesyona girince gemiler taşıyacak yük bulmakta zorlanıyor. Navlun fiyatları kuru yükte tam tamına yüzde 98 düştü. Daha önce günlüğü 200 bin dolar olan bir gemiyi bugün 3-4 bin dolara kiralamak mümkün. Hal böyle olunca gemi değerleri de yaşına göre yüzde 50-80 geriledi

Tersanelerde 161 gemi siparişi iptal edildi. Sektörde çok ünlü bir armatörün 120 milyon dolar değer üzerinden bir gemi siparişi verdiği, ancak aynı özellikte 1 yaşındaki gemilerin fiyatı 50 milyon dolara düşünce, 20 milyon dolarlık kaporayı yakıp siparişini iptal ettiği konuşuluyor

 Küresel krizin dünya ticaretinde yarattığı durgunluk denizcilik sektörüne büyük darbe vurdu. Sektörde navlun ücretlerindeki düşüş kuru yük gemilerinde yüzde 98.5’e ulaşırken gemilerin günlük kirası 200 bin dolardan 3 bin dolara kadar geriledi. Çok değil daha birkaç ay önce dünyada en çok gemi siparişi alan 4’üncü ülke konumundaki Türkiye’de sadece Tuzla’daki tersanelerde iptal edilen ve ertelenen 161 gemi siparişinin yarattığı kayıp 5 milyar doları buldu.

İptal edilen 74, ertelenen 87 gemi siparişi, taşıma ücretlerindeki inanılmaz düşüş ve ekonomik durgunluk yüzünden tersanelerde işten çıkarılan işçi sayısı ise 6 bini geçti. Böyle devam ederse işsiz sayısının yıl sonunda 10-12 bini bulacağı tahmin ediliyor.

Gemi fiyatları yarıya indi

Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Metin Kalkavan, ekonomik daralma ve sipariş iptallerinin sektörde küçülme ve istihdam kaybına neden olduğunu belirterek, “Sektör çok zor bir dönemden geçiyor. Navlun fiyatları inanılmaz oranlarda düştü. Kuru yük gemilerinde navlunlar yüzde 98.5 düştü. Tankerlerde tiplerine göre düşüş yüzde 60’ı buluyor. Bunun en büyük nedeni dünya ticaretindeki yavaşlama. Navlunlar düşünce gemi fiyatları da düştü. Şu anda gemi fiyatlarında yüzde 30-50 arasında gerileme var. Üstelik bunlar 1-2 yaşındaki yeni gemiler. Yaşlı gemilerdeki fiyat düşüşü çok daha yüksek. Yaşlı gemilerde değer kaybı yüzde 70 hatta 80’i buluyor. Armatörler kaporalarını yakıp siparişlerini iptal ediyor ve ikinci el gemiyi tercih ediyor” diye konuştu.

Metin Kalkavan, armatörlerin zararına çalıştığına da dikkat çekti. Mayıs 2008’in sonunda 200 bin dolar olan günlük gemi kiralarının şu anda 3 bin dolara düştüğünü kaydeden Kalkavan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“200 bin dolar rakamı da normal değildi. İşler çok iyi diye fiyatlar çok yükselmişti. Normali 60-70 bin dolardı. Ama bugün geldiğimiz nokta da normal değil. Bir günlük işletme masrafı 7 bin dolar. 3 bin dolara iş alan armatör her gün 4 bin dolar zarar ediyor.”

Gemilerin dış ticaretteki payı % 18

* Türkiye’nin 500 milyar dolarlık dünya deniz taşımacılığında yüzde 1 payı var.

* Türk sahipli gemilerin toplamı 15 milyon dwt civarında büyüklüğe sahip. Bunun 7.5 milyonu Türk bayraklı, diğerleri yabancı bayraklı.

* Türk deniz ticaret filosu 2008 yılı ilk yarısına ait rakamlara göre 1.631 gemiden oluşuyor.

* Gemi adamı sayısı ise 80 bini geçiyor.

* 2007 yılında 195 milyon ton olan Türkiye’nin dış ticaret yüklerinin 36 milyon tonunu Türk gemileri taşıdı. Türk gemilerinin dış ticaretteki payı yüzde 18.

* Türk gemileri ihracatta yüzde 4, ithalatta yüzde 14 taşıma payına sahip.

Başbakan’ın oğlu da sektörü çok kârlı görüp gemi almıştı

BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Ahmet Burak Erdoğan denizcilik sektörüne girmiş ve Mecit Mert Çetinkaya ile ortak olduğu MB Denizcilik, merhum Hasan Doğan’ın şirketinden Safran 1 adlı gemiyi almıştı. 1991 yılında inşa edilen ve şu an 17 yaşında olan 4 bin 495 dwt tonluk gemi kuru yük taşıyor. VATAN Gazetesi’nde Tebernüş Kireçci’nin ortaya çıkardığı gemi alım haberini doğrulayan Erdoğan, oğlunun armatör olmasını şu sözlerle savunmuştu: “Gemi, 2 milyon 325 bin dolara satın alındı. Benim oğlum iş yapıyor o gemiyi de iş yapmak için satın almış. Peki benim oğlum, ailem ne yapsaydı yani başkalarının yaptığı gibi komisyon masaları mı kursaydı.”

‘Bankalar krizin ilelebet sürmeyeceğini unutmasın’

DTO Başkanı Metin Kalkavan, son dönemde Başbakan Erdoğan’ın eleştiri oklarını çeken bankalarla ilgili kendi sektörlerinde de sorunlar yaşandığını söyledi. Kalkavan, “Önemli olan bu dönemde bankalarla finansman ayağını sağlam tutup yürümek. Yarın tekrar güzel günler gelecek. Kriz ilelebet sürmeyecek. O zaman yine bize ihtiyaç duyacaklar. Bu zor dönemden fazla zarar etmeden çıkmak için elbirliği yapmalıyız” diye konuştu.

Kalkavan, önümüzdeki günlerde hükümete sunmak üzere bir rapor üstünde çalıştıklarını, bu raporda sektörün uğradığı zararın net olarak ortaya çıkacağını da vurguladı.

Kârlı diye gemici oldular

DTO Başkan Vekili Halim Mete, sektörde daralma olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Büyük gemilerde misal 100 lira olan navlun 5-10 liraya düştü. Gemi fiyatlarında da yüzde 50’yi aşan oranlarda düşüş var. 50 milyon dolar olan geminin değeri 20-30 milyon dolara indi. Gemiler de genç gemiler. Bunun da etkisiyle yeni gemi siparişleri iptal ediliyor. 120 milyon dolara sipariş edilen bir geminin 1-2 yaşındaki ikinci elini bugün 50 milyon dolara almak mümkün. Bunun hesabını yapan bir armatör 20 milyon dolarlık kaporayı yakmayı göze aldı ve siparişini iptal etti. Çünkü o gemiyi ikinci elden alsa yaktığı kapora ile birlikte maliyeti 70 milyon dolar olacak. Yine de 50 milyon dolar kârlı çıkacak. Üstelik sipariş için de beklemeyecek. Çok değil iki ay öncesine kadar dünyanın en kârlı sektörü bizimkiydi. Sırf çok kârlı diye sektöre girenler kriz yüzünden işler durunca çıkmak için fırsat kolluyor.”

Tersaneler işçi çıkarmamak için pazarlık masasında

TÜRKİYE Gemi İnşa Sanayicileri Birliği Konsey Başkanı Kenan Torlak, sektörde 170’in üzerinde gemi siparişinin ya iptal edildiğini ya da ertelendiğini söyledi. Krizin çok ciddi istihdam azalmasına neden olduğunu kaydeden Torlak, son 1-1.5 ayda tersanelerde 6 binin üzerinde kişinin işsiz kaldığını vurguladı. Torlak, şöyle konuştu: “Sektörde 4-5 milyar dolarlık iş kaybımız var. Ne bankalardan ne hükümetten bir destek görmedik. İşsizlik artacak diye üzülüyoruz. Yıl sonunda işsiz kalanların sayısı 10 bini bulur. Biz işçi çıkarmamak için sendikayla görüştük. İkramiye, yakacak, bayram parası gibi bazı sosyal hakları askıya aldık. İşçi buna bile sevinir hale geldi. Birçok tersane şu anda sendikalarla randevulaşıyor.”
vatan