ÖNCELİK İÇ PİYASA

TÜİK verilerine göre, yıllık gıda enflasyonu yüzde 100’e ulaşırken, vatandaşın tenceresini kaynatmada en temel ürünlerden olan salçanın ihracatı kayda bağlandı. Ticaret Bakanlığı dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile domates konservesi ile salçasını ‘ihracı kayda bağlı’ ürünler listesine ekledi. Tarım piyasası uzmanları Avrupa’da yaşanması muhtemel enerji krizine bağlı olarak seraların kapandığı, domates ve salça başta olmak üzere Avrupalının Türkiye’den ithalat için bağlantıya geçtiğini belirterek, “Bu gelişmeler domates fiyatlarının Türkiye’de 40-50 liraya çıkacağı söylentilerine neden oldu. Hükümet de bunu öngörerek erken davrandı ve hem ihracatçıya hem de üreticiye ‘önceliğiniz iç piyasa’ olmalı mesajı verdiğini” vurguladılar.

‘ÜRETİM ARTSIN FIRSAT KAÇMASIN’

Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, Avrupa’da enerji krizi endişesiyle yerli üreticilerin üretimi azalttığı ya da üretimden vazgeçtikleri duyumları aldıklarını belirterek, “Oradan bize talep artarsa içeriye ürün vermeye yetişemeyebiliriz. Şu anda çok sayıda firmanın Türkiye ile bağlantılar yapmaya çalıştıkları;Rusya ve Ukrayna’dan da talebin artacağı konuşuluyor. Avrupa’dan talebin yükseleceği, arzın ihracata gideceği beklentisi nedeniyle şimdiden sebze meyvede yüksek fiyatlar kaçınılmaz görünüyor. Tüm bunlar hükümet tarafından da öngörüldüğü için salça ihracı izne bağlandı. Avrupa’daki bu krizi fırsata çevirmeliyiz. Üretimimizi artırarak, iç piyasayı mağdur etmeden, ihracat yapabiliriz. Bunun için mutlaka yaş meyve sebze üreticisinin, özellikle de Antalya gibi iklimi ılıman, enerjiye az bağımlı üretim yapan kentlerin vakit kaybetmeksizin desteklenmesi lazım” dedi.

‘SALÇAMIZ YETERLİ’

TİM Meyve Sebze Mamulleri Sektör Kurulu ve İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu, salça ihracatının yasaklanmadığını, bakanın da bu konuda kendilerine “ihracata devam edin, yasak yok” mesajı ilettiğini söyledi. İç pazara yetecek kadar salçalık domates üretildiğini, fiyatların yükselmesi için bir neden olmadığını vurgulayan Mutlu, Türkiye’nin ihracata dayalı üretim modeliyle büyümeyi seçtiğini anımsattı. Türkiye’nin pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle dünya ticaretinde kritik bir rol üstlendiğini, bu fırsatı kaçırmaması gerektiğini belirten Mutlu, “İklim krizi rakiplerimizi vurdu. Elde ettiğimiz pazarları kaybetmemeliyiz. Salça önemli ihraç ürünlerimizden. Dünyanın en büyük üreticisi ABD, Kuraklık nedeniyle 5 yıl içinde üretimden çıkacak görünüyor. Biz suyu doğru kullanıp, üretimi doğru planlayarak tarımda dünyada sürdürülebilir ve güvenilir tedarikçi olabiliriz. 2.3 milyon ton civarında salçalık domates rekoltemiz var ve bunun yüzde 70 civarı toplandı. Üretimde sıkıntı yok ama girdiler nedeniyle maliyetlerde artış var. Üretimde düşüş olsaydı, o zaman ihracat yasağını konuşabilirdik ama şu anda iç piyasaya da ihracata da yetecek üretim mevcut” dedi.

ÜRETİMDE SORUN YOK

TÜRKHAL Başkanı Yüksel Tavşan, son günlerde ihracatçıların domates için 2 Euro’dan Avrupalılarla bağlantı kurdukları, içerde domatesin fiyatının 40-50 liraya çıkacağı söylentileri dolaşırken, hükümetin salça ihracatını izne bağlama kararı geldiğini, ilk etapta herkesin domates ihracatının da yasaklandığı yanılgısına düştüğünü söyledi. Tavşan, şu anda üretim kısmında bir sıkıntı görülmediğini, yerli domatesin kilogram fiyatının 5,6,7 lira bandında seyrettiğini, 5 liraya kadar düşen salkım domatesin 10 liraya çıktığını belirtti. Tavşan, patateste bu yıl üretim sıkıntısı görünmediğini, soğanda geçen yıl düşen fiyatlar nedeniyle üreticinin bir miktar üretimden kaçtığını anlattı. Yine de patates ve soğanda son hafta yüzde 25 indirim olduğunu; fiyatı çok yükselen limonda da düşüş görüldüğünü kaydeden Tavşan, “Şuanda tarla ürünleri piyasada. Eylülden sonra üretim örtüaltına, seralara girer. Dolayısıyla fiyatların nasıl olacağı bundan sonrasında belli olacak. Şimdilik meyve sebzede sıkıntımız yok ama bunlar mevsimsel ürünler, fiyatları iklim koşulları ve ihracata bağlı olarak değişir. Hükümet, içerde vatandaşın alım gücü düştükçe ihracat ve ithalat rejimini harekete geçiriyor. Bu tür önlemler alıyor” şeklinde konuştu.

DOMATESE SINIRLAMA ENDİŞESİ

Örtü altında Türkiye’nin en büyük domates ve biber üreticisi ilçelerinden olan Antalya Aksu Üreticiler Birliği Başkanı Turan Şahin Aksu, salça kararının ardından domatestin de ihracı kayda bağlı ürünler listesine eklenmesinden endişeli olduklarını söyledi. 35 bin dönümde ektikleri domatesin yüzde 80’ini ihraç ettiklerini anlatan Aksu, Balkan ülkeleri ile Avrupa ve Rusya’ya ihracat yaptıklarını belirterek, “Tarım Bakanımızdan istirham ediyoruz, kotayı domatese de getireceklerse şimdiden söylesinler ki biz ekim yapmayalım. 2015’te Rusya ile yaşanan uçak krizi nedeniyle; 2021’de pandemi nedeniyle ürünlerimiz elimizde kaldı. Yine böyle olacaksa biz üreticiler bu maliyete katlanamayız. Girdiler son 2 yılda 5 kat arttı. 200 liralık gübre bin lira oldu. 150 liralık ip, 750-800 liraya çıktı. Domatesin raf ömrü 3-4 gün. Salçalık domates üreticisi sözleşmeli üretim yapar, fiyatı baştan bellidir ama biz sofralık üreticilerin kaça satacağının garantisi yoktur. Zarar edeceğimiz bir ürünü ekmek istemiyoruz” diye konuştu.