Gelişmekte olan ülkelerin de talepleri üzerinde tek bir sesle konuşamadıkları da bugünkü gelişmelerle ortaya çıktı.

Özellikle iklim değişikliğinin etkileri karşısında kırılgan durumda olan yoksul ülkeler daha sert önlemler alınmasını istiyor.

Küresel salım hedeflerinin düzeyi ve tek tek ülkelere getireceği sorumluluklar, gelişmekte olan ülkeleri de birbirine düşürdü.

İklim değişikliğinin etkisini çok can yakıcı bir şekilde ilk hissedeceği bilinen küçük ada ülkeleri ve Afrika ülkeleri, acil tehdit karşısında olduklarından, hedeflerin Kyoto protokolünden de yüksek tutulmasından ve daha bağlayıcı olmasından yana.

Oysa hızlı ekonomik gelişmeye hayati öncelik veren Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan dünyanın devlerinin kaygıları biraz farklı.

ABD, Avrupa Birliği ve Japonya gibi sanayileşmiş ülke ve birliklerin, kendi hedeflerini gerekenin çok altında tuttuklarını, o yüzden küresel hedeflerin yüksek olmasının yükünü daha çok kendi ekonomilerinin çekeceğini ve büyümelerinin sekteye uğrayacağını söylüyorlar.

Bu konu, Kopenhag zirvesinin üçüncü gününde, gelişmekte olan ülkeler bloku içinde ilk çatlağı açtı.

Ada devletlerinden Tuvalu'nun önerisiyle resmi pazarlıklar askıya alındı ve anlaşmazlık şu anda perde arkasında giderilmeye çalışılıyor.

Kalkınmakta olan 77 ülke ile Çin'den oluşan G77 grubu heyetinin başkanı Lumumba Stanislaus Diaping, krizin aşılacağından umutlu olduğunu söyledi.

Taslak krizi

BBC iklim değişikliğinden kötü etkilenen yoksul ülkelerin, şu ana kadar Birleşmiş Milletler'in bu konudaki başlıca fonundan hiç para yardımı alamadığını ortaya koymuştu.

Kopenhag'daki tartışmaları başlatan, bir grup zengin ülkenin biraraya gelerek Kopenhag'da önermek üzere üzerinde gizlice vardıkları söylenen bir anlaşma taslağının kamuoyuna sızdırılması oldu.

Guardian gazetesi tarafından sızdırılan ve internet sitesinde tamamı yayımlanan 13 sayfalık bu taslakta, kalkınmakta olan ülkelere temiz teknolojiler geliştirmeleri ve iklim değişikliğine uyum sağlamaları için zengin ülkeler tarafından yapılacak yardımların, bu ülkelerin karbon salımını azaltmaya yönelik adımlar atması koşuluna bağlanması isteniyor.

İklim değişikliği konusunda çalışan bir çok sivil toplum örgütü ve bir çok gelişmekte olan ülke heyeti, metnin ortaya çıkmasının ardından, zengin ülkeleri, iklim değişikliği gündemini ele geçirmeye çalışmak, Birleşmiş Milletler ve uluslararası kuruluşları bir kenara itmek, iki yıldır sürdürülen uluslararası pazarlık süreçlerini hiçe saymak ve dahası Kyoto protokolunda belirlenen ilkeleri çiğnemekle suçladı.

Uluslararası kampanya grubu Friends of the Earth (Yeryüzü'nün Dostları) ise zengin ülkeleri, yoksulları ne tür mali yardımlarla hangi kesintilere zorlayacağını planlamak yerine, asıl kendi karbon gazı salımlarında çok daha radikal, yüzde kırk ya da üzeri kesintiler yapmaya çağırdı.

Kalkınmakta olan 77 ülke ile Çin'den oluşan grubu temsil eden G77 heyetinin başkanı Lumumba Stanislaus Diaping de bu sabah sızan Danimarka metnine tepki gösterdi ve bunun anlaşmaların başarısını gölgeleyecek kadar tehlikeli bir haber olduğunu söyledi.

Çin'in tepkisi

Dünyada atmosfere en fazla sera gazı salan ülke olan Çin; Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve Japonya'nın Kopenhag'daki İklim Zirvesi'nde yaptıkları önerileri yetersiz buldu.

Kopenhag'daki Çin heyetinin başkanı Su Wei, mevcut önerilerin, bilim adamlarının iklim değişikliğiyle mücadele için gerekli gördükleri düzeyin altında olduklarını söyledi.

Su Wei, zengin ülkelerin, sera gazı salımlarını azaltmalarına katka sağlama amacıyla gelişmekte olan ülkelere yıla 10 milyar dolar yardım yapılmasına yönelik teklifini de, "okyanusta bir damla" olarak nitelendirdi.

Daha önce çeşitli çevre kuruluşları da, gelecek hafta liderlerin onayına sunulacak olan ve basına sızan 13 sayfalık taslak anlaşmaya tepki göstermişlerdi.

Çevreciler, zengin ülkelere hoşgörülü davranıldığı görüşünde.

Çevre kuruluşlarından Friends of the Earth (Dünyanın Dostları), zengin ülkelerin karbon salımlarını en az yüzde 40 azaltmaları gerektiği görüşünde.

Brown AB'ye çağrı yapmıştı

İngiltere Başbakanı Gordon Brown da Avrupalı liderlerden, ABD ve diğer ülkelerin Kopenhag'da daha fazla adım atmalarını sağlamak için, sera gazı salımlarını azaltma hedeflerini daha da ileri taşımalarını istedi.

Avrupa Birliği, 2020 yılına kadar sera gazı salımlarını yüzde 20 oranında azaltma sözü vermişti.

Brown ise Avrupa Birliği'nin 2020 yılına kadar sera gazı salımlarını, 1990 yılına oranla yüzde 30 oranında azaltmasını istiyor.

Brüksel'de Perşembe ve Cuma günleri yapılacak olan Avrupa Birliği Zirvesi'nde bu konu da ele alınacak.

ABD ise sera gazı salımlarında 2005 seviyesine göre yüzde 17'lik bir indirim teklifinde bulunmuştu.

Bu da 1990 seviyesinde göre yüzde 3-4'lük bir azalmayı ifade ediyor.

AB'nin çevre konularından sorumlu sözcüsü Andreas Carlgren'e göre, Kopenhag'dan çıkacak olan sonucun büyük ölçüde ABD ve Çin'in alacağı kararlara bağlı olacak.

Japonya, diğer ülkeler de benzer bir tutum sergilerse salımlarını 2020'ye kadar 1990 seviyesinden yüzde 25 aşağı çekeceğini söylüyor.

Çin ise Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'da birim başına karbon salımını 2020'ye kadar 2005'e göre % 40-45 azaltmaya yönelik "bağlayıcı hedefler" belirledi.

Zengin ülkelerin salımlarını 2020'ye kadar 1990 seviyesinden %40 azaltmasını isteyen Çin ayrıca zenginlerin Gayri Safi Yurt İçi Hasılalarının yüzde 1'ini gerekli uyum çalışmaları için diğer ülkelere yardım olarak vermesi gerektiğini savunuyor.

Çin ayrıca Batı'nın düşük karbon teknolojisi sağlamasını istiyor.BBC