İstanbul’da ticaretin kalbi olan Eminönü piyasaları, Kurban Bayramı’nın ardından yılbaşı öncesinde ekonomik krizin yarattığı tedirginliği yaşıyor.
Rıza Paşa Yokuşu, Mercan, Sultanhamam, Hasırcılar ve Mısır Çarşısı’nda tüm sokaklar ve hanlar krizden önceki günlerde olduğu gibi cıvıl cıvıl kalabalık. Ancak bu semtlerde ticaret yapan esnaf ve tüccar, önümüzdeki günlerin ne getirip ne götüreceği konusunda karamsar. Lüks tüketimin hız kesmediği gözlenirken, esnaf orta gelirliye hitap eden ürünlerin satışının gerilediğini söylüyor.

'Ruble devalüe oldu, Ruslar gelmiyor'
Mercan'da düğme, kanca vb. konfeksiyon malzemeleri satan Metin Şimşek şunları söylüyor:
"Bavul ticaretinin temel direği olan Ruslar gelmiyor. Çünkü ruble devalüe oldu, satın alma gücü düştü. 10 bin rubleye aldığı dolarla Türkiye’den 4 çuval mal alan Rus, şimdi aynı mal için 13-15 bin ruble harcıyor. Ruslar çekilince piyasada işler bozuldu. Kriz geçecek mi, ağırlaşacak mı? Bilemiyoruz. Piyasa endişeli. Kimse cebindeki parayı çıkarmak istemiyor."

'Tahsilat zorlaştı para daraldı abi...'
Uzunçarşı’da saraciye imal eden Özhan Hocaoğlu ise, “Tahsilat çok zorlaştı” diyerek, şöyle konuşuyor:
“Bavul, valiz, bayan çantası imal ediyoruz. 4 tane perekande mağazamız ve toptan satışımız var. Bayram satışı zayıf geçti. Tahsilat çok zorlaştı, para daraldı. Fiyatları yüzde 20-25 indirdik. Henüz işçi çıkarmadık.”

'Kızlar dizi izliyor çeyizler Çin'den geliyor'
Mercan Yokuşu’ndaki dükkânda, kocaman bir tabelada, 'Çin işi çeyiz' yazıyor. Burada 4 yıldan beri Çin’den, Hindistan’dan ithal edilen salon takımı, mutfak takımı, nevresim takımı, yatak örtüsü,  pijama, gecelik gibi nakışlı, boncuklu çeyiz eşyası satılıyor.
Tezgahtar Emine Seven, “Oturup dizi izleyen ya da çalışan kızlarımız artık çeyiz işlemiyor. Niye uğraşsınlar ki? Bastır parayı hazır al. Uğraştığına değmez” diyerek gösterdiği ipek pijamanın fiyatının 15 YTL olduğunu söylüyor. Seven, dövizdeki artıştan dolayı fiyatların yüzde 25 arttığından yakınarak, “Satışlarımız yarıya yakın düştü” diyor.

“110 YTL’lik peynirin  müşterisi azalmadı
Ahmet Yurttaş, Zeytinburnu Sahil Yolu’nda, 400 metrekarelik mekânda, başka yerde kolay bulunamayacak özel gıdalar satıyor. Yurttaş, “Krizi kapıdan içeri sokmadık” diyerek şöyle konuşuyor:
“3 milyon YTL harcayarak farklı bir mekân yarattık. Türkiye’de benzerimiz yok. Turistlere ve ağzının tadını bilen yerli müşteriye hizmet ediyoruz. Istakozlu salam (120 YTL), somonlu peynir (110 YTL) satışımızda azalma olmadı. Malımızın kalitesiyle farklılık yaratarak krizden etkilenmedik."

'İşte daralma var ama kriz yok'
Hasırcılar’da kuruyemiş satan Cemil Sancar, ”85 yıllık firmayız. Biz ticareti Rumlardan, Yahudilerden öğrendik.” diye başladığı konuşmasını şöyle sürdürüyor:
“Bizim caddede kalabalık var, iş fena değil. Ama ara sokaklardaki dükkânlar hava kararmasına yakın kapatıyorlar. Daralma var ama bence kriz yok. İnsanların yüzde 90'ı krizi bahane ederek ödemeyi geciktiriyor, Evine 3 tane plazma, kendine Mercedes, çocuklarına BMW alarak barlarda gezenler batacak. Hesabını kitabını bilen yaşayacak.”

'Kriz gelsin çürükler ayıklansın'
Hasırcıların ünlü mekânı Namlı Pastırmacı’nın sahibi Esen Mepa, ‘Kriz var!’ diye ağlayanlara kızıyor. Mepa, şöyle konuşuyor:
“Ben sabah 6’da dükkâna gelirim. Kriz var diyenler poposunu kaldırıp dokuzda işe gidemeyenler. Gıda piyasasında sermayesi olan tüccar, krizden etkilenmiyor. Üç kuruş sermaye ile piyasada iş çevirmeye çalışanlar ise ‘Kriz var!’ diye ağlıyor. Kriz bize gelmedi. Kâr payından fedakârlık yapıp, pastırma satışlarının düşmesini önledik. Gerçek kriz gelsin. Çürükler ayıklansın."

Pirzola, bonfile krizde
12 mağazasında perakende et-tavuk satan Şalvarlı firmasının kurucusu Abuzer Göktaş krizin etkisini anlatıyor:
“Dolar artınca güneyden koyun ihracatı başladı. Ramazan'da kilosu 8-9 YTL olan toptan koyun eti bugün 12-13 YTL oldu. Toptan dana eti de 9-9.5 YTL'den 11-12 YTL'ye çıktı. Bu durum perakende fiyatlara yansıdı. Bonfile-pirzola müşterisi kuşbaşı ve kıymaya, kıyma müşterisi ise tavuk etine yöneldi.”

'Dalak müşterisinin altını yok'
Mısır Çarşısı bitişiğinde sakatat satan Ertuğrul Uğurlu, 'İşler nasıl?' sorusunu şöyle yanıtladı:
“Alıcı yok, bakıcı var. Sabahtan beri dükkanın içine giren ilk kişi sizsiniz. Maliye Bakanımız ‘Altınları çıkarın' diyor. Bizim, 50 kuruşa dalak, 120 kuruşa paça alıp yiyen müşterimizin altını, bileziği yok ki bozdursun. Adamın altını olsa 2 liralık kelle değil bonfile yer.”

Milliyet:Bülent Yardımcı / Fotoğraflar: GARBİS ÖZATAY