ANKARA Sanayi Odası Başkanı, 1999'da 70 bin gencin vatani hizmetini yapıp devlete 1 milyar Mark katkı sağladığını hatırlattı: Bedelli tekrarlanırsa savunma sanayiinin modernizasyonu kolaylaşır.

ÇAĞLAYAN, istihdama şu formülü önerdi: Zorunlu istihdam kalksın. İşsizlik sigortası ve kıdem tazminatı için ortak fon kurulsun. Mesleki eğitim artsın. Bölgesel ve sektörel asgari ücrete geçilsin.

İşsizliği azaltacak formül

ANKARA Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, istihdamın artırılarak işsizliğin azaltılması için ilginç önerilerde bulundu. Ekonomiye sanayici penceresinden bakarak gördüğü fotoğrafı anlatan Çağlayan, mevcut sistemin istihdam düşmanı olduğunu savunurken, enerji, amortisman, işsizlik sigortası ve mesleki eğitim konularında yapının değişmesi gerektiğini vurguladı. '5 milyon işsizimiz var ama ben başta olmak üzere bütün sanayiciler, çalıştıracak kaynak ustası, demir ustası, tornacı, overlokçu bulamıyoruz' diyen Çağlayan, Türkiye'nin geri kalmış 19 iline yönelik bölgesel ve sektörel asgari ücret uygulamasının zorunlu olduğunu kaydetti. Çağlayan, askerlikle ilgili olarak şu önerilerde bulundu: 'Meslek yüksek okullarından mezun olanlar da, üniversite mezunları gibi kısa dönem askerlik yapabilsin. 1999 depreminden sonra olduğu gibi bir bedelli askerlik uygulamasına gidilsin, elde edilen para, savunma sanayii ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçları için kullanılsın.'

Ekonomi iyiye gidiyor

Hükümet ekonomideki gidişattan memnun. Muhalefet ve IMF ise risklerden söz ediyor. Bazı sektörler sıkıntılarını dile getirdi. Bu tabloda, sanayicinin penceresinden görünen fotoğraf nasıl?

Samimiyetle söylemem gerekirse, olumsuzlukları ortaya koyabileceğim çok fazla şey bulamıyorum. Makro ekonomik anlamda baktığım zaman; hiç birimizin görmeye alışık olmadığı tek haneli bir enflasyon var. Faizler yüzde 13-14'lerde. YTL bu kadar değerli olmasına rağmen, ihracat 73.5 milyar dolara gelmiş. İthalat ile ihracatı toplayın, Türkiye'nin yıllık dış ticareti 200 milyar doları bulmuş. Türkiye'ye dışarıdan gelen doğrudan yabancı sermaye 2005 yılında yaklaşık 10 milyar dolar. Mali disipline bakıyorsun yerinde, bütçe disipline yerinde. Dolayısıyla, makro ekonomi kötü dersek, kendimizi inkar etmiş oluruz; rakamlar ortada.

Herkes cari açıktan endişe ediyor. Siz de katılıyor musunuz?

Elbette, cari açık hafife alınamaz. Cari açığın kendisinden öte, finansmanı önemli. Yani cari açığı sıcak parayla mı finanse edeceksiniz, yoksa doğrudan yabancı sermayeyle mi? Bu noktada Türkiye'nin cari açığının finansmanında geçen yıla bakarsak, yaklaşık 10 milyar doları; yani yüzde 40'ı doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından olmuş. Zaten cari açığın bugün bir anda SOS vermeyişinin en büyük sebebi de dışarıdan gelen bu doğrudan yatırımdır. Sıcak para olsaydı sorunlar kaçınılmaz olurdu.

Bu tehlikeyi yaşamamak ve yatırım ortamını daha elverişli hale getirmek için neler yapılmalı?

Özelleştirmelerin devam etmesi lazım.

Yapısal reformlar süratle yapılmalı. Kurumlar Vergisi'nin yüzde 20'ye düşürülmesi fevkalade olumlu.

Diğer taraftan Merkez Bankası geçen sene biraz proaktif davranabilseydi, meseleleri biraz daha önceden okuyabilseydi ve faizleri çeyrek puanlar şeklinde düşürebilseydi, belki ihracatçının sıkıntısı biraz daha azalacak, doğrudan sermaye gelişi biraz daha hızlanacaktı. Cari açık da bu kadar fazla olmazdı. Maalesef bu fırsat elden kaçtı. Kur konusundaki sistem son derece doğrudur. Bir vana gibi sıkıştığında gazını kendisi açacak, kapatacak. Bu sebeple birkaç probleme rağmen, döviz kurlarında çok ciddi oynamalar olmadı. Burada bizim yapmamız gereken mikro ekonomik çalışmalar.

15 milyar dolarla tefecilik

Bu konuda neler yapılmalı?

Artık sektörler bazında meselelerin ele alınması gerekiyor. Dünyanın en pahalı enerjisini kullanan ülkelerden birisiyiz. Enerjide ulusal bir politikaya ihtiyaç var. Şu an yapılabilecek en büyük milliyetçilik, ulusalcılık, Türkiye'nin kendi reel kaynaklarını kullanacağı bir enerji çeşitlendirmesine gitmesidir.

Gerek Kurumlar Vergisi'nin düşürülmesi, gerek teknik konfeksiyonda KDV'nin yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmesi fevkalade önemli adımlardır ama yetmez. Uygulanan amortisman sisteminin mutlaka değişmesi lazım. Bugün Türkiye'de uygulanan 'faydalı amortisman sistemi' çeşitli karışıklıklara yol açıyor. Bunun yerine, 4 veya 5 yılda yapılan yatırımı amorti edebilecek bir sistem lazım. Mevcut tabloda sanayici teknolojiyi yakalayamıyor. Türk özel sektöründe teknolojiyi yenileme ihtiyacı var.

Diğer taraftan, 'yanıltıcı belge' diye bir uygulama var. Bir yönetim kurulu üyesi veya başkanı, yanlışlıkla alınan 150 liralık bir fatura için defalarca savcılığa gidip geliyor. Bu konuda düzenlemeler yapılmalı.

Sosyal güvenlik reformunun devam etmesi lazım. Şu anki sistem sorunu çözmeye yetmez.

Yatırımlar artıyor görünüyor ama işsizliği azaltma konusunda ilerleme yok. Bunun için neler öneriyorsunuz?

Türkiye ekonomisi, 3 yılda yüzde 25 büyüdü ama istihdam konusunda istenilen noktaya gelemiyor.

Türkiye'nin istihdam dostu politikalara ihtiyacı var. Mevcut politikalar istihdam düşmanı politikalardır. Zorunlu istihdam, istihdamı cezalandıran bir yasa. 50 işçiden sonra işletmelere ebe, hemşire, doktor, özürlü, mahkum, terör mağduru, elektrik-kimya mühendisi alınmasını zorunlu kılıyor. Alt alta koyduğunuz zaman 100 kişinin çalıştığı bir fabrikada 17 kişinin daha çalışması zorunlu. Liberal sistemde böyle bir şey olmaz.

Destekli istihdam

Bunun yerine destekli istihdam olmalı. Türkiye'de toplam 850 bin işletmeden 835 bininde 50'den az kişi çalışıyor. İkincisi, hem kıdem tazminatı, hem işsizlik sigortası uygulanıyor, dünyada örneği yok. İkisini birleştirelim, tek bir fon yapalım. İşçi çalıştığı dönemde işletme batmış olsa dahi, gitsin o fondan parasını rahatlıkla alabilsin. Ayrıca, fonda 15 milyar dolar para birikmiş. Bu parayla devlete tefecilik yapılıyor. Modern tefecilik müessesesi oluşmuş. O para değerlendirilebilir.

Askerlik süresi kısaltılabilir

Başka kaynak öneriniz var mı? Türkiye'de meslek yüksek okulu mezunu ile üniversite mezunu eşdeğer görülmüyor. Üniversite mezunu daha kısa askerlik yapıyor. Askerlik süresinin kısaltılması ve meslek lisesi veya meslek yüksekokulu mezunlarına avantaj yaratılabilir. İkincisi, askerlik süresinin kısaltılması. Türkiye'de üniversite sınavına giren erkek öğrencilerin yarısı sırf askerlik süresini kısaltmak için gidiyor. Üniversiteye gidip işsiz kalacağına, 4-5 senesini orada geçireceğine, gelsin sanayiye bir an önce. Üniversite okumak istiyorsa yine okusun. 1999 yılında teklif etmiştim ve TSK'nın uygun görmesiyle askerliğini yapmamış 70 bin insan askerliğini yaptı ve devlete de o tarihte 1 milyar marklık bir katkı sağlandı. Bugün yine aynı çağrıyı yapmak istiyorum; Türkiye, bedelli askerlik uygulamasına yeniden gidebilir. Elde edilecek gelir Silahlı Kuvvetler'in, savunma sanayiinin modernizasyonunda kullanılabilir. Üniversiteyi bitiren, diploması elinde olan ama askerliğini yapmayan insanı kimse işe almak istemiyor.

Uçak kalkmış irtifa kazanmalı

Merkez Bankası'nın yeni Başkanı Durmuş Yılmaz oldu. Bir politika değişikliği bekliyor musunuz?

Atanması rahatlatıcı olmuştur ama hiçbir müessese tek başına kişilerle kaim değildir. ASO Başkanı Zafer Çağlayan'dır ama tek başına o yönetmez. 15 tane Yönetim Kurulu Üyesi, 68 kişilik Meclisi, 162 kişilik komitesi, 3 bin sanayi işletmesi üyesi vardır. Dolayısıyla başarı da, başarısızlık da ekibin olacaktır. Merkez Bankası proaktif olmalı; geleceği iyi görüp ona göre tedbir almalı.

Erken seçim tartışmaları, Cumhurbaşkanlığı seçimi, diğer gündem maddeleri ekonomide bir sarsıntıya neden olabilir mi, böyle bir endişeniz var mı?

Ben, Türkiye'de kesinlikle erken seçime ihtimal vermeyenlerdenim. Aksi halde seçim ekonomisi bazı ekonomik kararların alınmasını zorlaştırabilir. Uçak kalkmış artık, irtifa kazanıp yukarılara çıkması gerekiyor.

3 dil bilen mühendis, çaycılığa talip

İşsizlikle mücadele için eğitim sistemi nasıl olmalı?

Ben Türkiye'de işsizliğe inanmıyorum arkadaş! Ben başta olmak üzere bütün sanayiciler, kaynak ustası, demir ustası, tornacı, overlokçu vs. ararken, diğer tarafta 5 milyon işsiz var. Türkiye'de mesleki eğitim şarttır. Temel eğitimini 15 yaşında bitiren bir çocuk, meslek lisesine yönelmeli ve sanayide çalışabilmeli. Meslek lisesini bitirmiş bir gencin ertesi gün işi hazırdır. Bir üniversite mezunundan çok daha fazla maaş alacaktır. Bugün bırakın meslek lisesini, bir meslek sahibi olan herhangi bir usta ortalama 800 YTL ile bin YTL arasında ücret alırken, ziraat mühendisi asgari ücrete çaycılık yapmak için kapımızda bekliyor. Bunun için ulusal bir stratejiye ihtiyaç var, imam hatiple karıştırılmamalı. Diğer taraftan, Türkiye'nin geri kalmış 19 iline münhasır, bölgesel ve sektörel asgari ücret uygulamasına gidilmeli. Geri kalmış 19 ildeki yaşam standardıyla Ankara, İstanbul, İzmir bir değildir. Oradaki insanın derdi maaşının 100-200 lira eksik veya fazla olması değildir. Bu gerçekleri Ankara'dan lüks pencerelerden bakarak görmek çok zordur. Ben bunu özellikle karşı çıkan bir konfederasyon başkanı var, ona söylüyorum. Gelsin ben gezdireyim 19 vilayeti. Oradaki insanlar 'aş ve iş' diyor.Şu anda zaten Türkiye'de üniversite mezunu iş bulmakta daha fazla zorlanıyor. Bende 6 binin üzerinde CV var ve bunların içinde üniversite bitirmiş, 3 lisan konuşan, master yapmış insanlar var. Bunların içinde bırakın kendi işlerini yapmayı, şurada çaycılık yapmaya talip insanlar var.

(TERCÜMAN)