Rusya'nın, Türkiye'den sebze meyve ithalatını durdurmasına ilişkin sorunun çözümü için çalışmalar hızlandı. Sorunun çözümü için dün
Rusya Ticaret Müşaviri Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na çağrılarak bilgi verilirken, bugün de Bakan Sami Güçlü, Rusya Büyükelçisi Petr Stegny ile görüştü. Bakan Güçlü, görüşmede, söz konusu sorunun çözümü konusunda teknik aksaklıkların en kısa sürede giderileceği konusunda taahhütte bulundu.
    Konuyu görüşmek üzere ise Bakanlık Müsteşar Yardımcısı Vekili Nihat Pakdil ve Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü zirai karantinadan
sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ramazan Canhilal'ın yarın Rusya'ya gitmesi kararlaştırıldı.

Zararın tespitinin bildirilmesi

Ticaret müşaviri ve büyükelçi ile görüşmede, Türkiye'nin, bitki
sağlığı sertifikası düzenlenmesi konusunda herhangi bir ihmalinin
olmadığı, bu konuda teknik bir eksiklik bulunmadığı vurgulanırken,
Rusya'dan, Uluslararası Bitki Sağlığı Anlaşması'na uygun hareket
etmesi, anlaşma uyarınca; ''zararlının tespitinden itibaren 2 gün
içinde ilgili ülkeye bildirmesi'' istendi. Geçen yıl Kasım ayında
çıkan bir sorun nedeniyle Rusya'nın Mayıs sonu itibariyle ithalat
yasağı aldığını, bu soruna ilişkin 2 Kasım 2004 tarihli yazının da 
Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) aracılığı ile ancak Pazartesi akşamı
bakanlığa ulaştığını anlatan yetkililer, görüşmede, sorunun daha hızlı
çözümü açısından, iki ülkenin bitki karantina şubeleri arasında e-mail
ve faks yoluyla doğrudan iletişim kurmasına da karar verildiğini
açıkladı.

Rusya 2004 yılında bildirmişti

Bakanlık yetkililerinden edinilen bilgiye göre, Rusya, 2004 yılı
sonlarına doğru, Türkiye'den ithal edilen turunçgillerde Akdeniz meyve
sineğine rastlandğı yolunda şikayette bulundu. Bunun üzerine bakanlık,
sorunlu bitki sağlık sertifikalarını iptal ederken, yaş sebze meyve
ihracatçıları ile bu yıl Şubat'ta, Mersin'de bir toplantı yaparak, söz
konusu zararlı ile bilinçli olarak mücadele edilmesini istedi.
    Akdeniz meyve sineği ile mücadelenin tamamen çiftçinin
inisiyatifinde olduğuna işaret eden yetkililer, bu toplantıda
çiftçilere, ihracatçılara, mücadele yöntemi ve mücadelenin önemi
hakkında bilgi verildiğini, ancak ihracatçıların bu konuya o zaman
yeterince önem vermediğini, mücadeleyi bakanlığın görevi olarak
değerlendirdiğini kaydettiler.
    Nisan'da da Rusya'dan heyet davet edilerek, bitki sağlığı
sertifikasının nasıl verildiği ve sorunun nedeni hakkında bilgi
verilmek istendi. Ancak Rusya'nın heyet göndermediği bildirildi.

Gözle veya dışardan tespiti mümkün değil

Verilen bilgiye göre, Mayıs sonu Haziran başlarında ortaya çıkan
Akdeniz meyve sineği, çoğunluğu meyve olmak üzere 260 çeşit
sebze-meyvede yaşayabiliyor. Meyvelerin kabuğunun altına bırakılan
yumurtalar 4-5 günde olgunlaşarak kurtçuk haline geliyor ve toprağın
üzerine düşüyor. Toprağın üzerinde de 4-5 günde olgunlaşıp sinek
haline gelerek uçmaya başlıyor.
    Bütün Akdeniz ülkelerinde, Meksika ve ABD'nin Akdeniz iklimine 
benzeyen iklimin sürdüğü yerlerinde yoğun olarak Akdeniz meyve sineği
sorunu yaşanıyor. Sineğin yumurta bıraktığı meyveler, önce kararıyor
sonra çürüyor.
    Yumurtalar meyve kabuğunun altına bırakıldığı için hasat veya
kontrol aşamasında bunların herhangi bir şekilde tespiti mümkün
olmuyor. 

Rusya'ya sebze-meyve ihracatının en az 5 gün olmak üzere 12 gün
sürebildiğini belirten yetkililer, kontrol ve yükleme aşamasında sorun
olmasa bile, ürün Rusya'ya ulaştığında sorunun ortaya çıktığını
kaydettiler.
    AB ülkelerinde de Akdeniz meyve sineği zararlısı bulunduğu için bu
ülkelerin ithalatta daha toleranslı davrandığını, sıfır tolerans
(hastalık ve zararlıdan ari) istemediğini anlatan yetkililer,
Rusya'nın ise, ''ülkede bu zararlı yok'' gerekçesi ile sıfır tolerans
istediğini belirttiler. 
    Soğuk iklim nedeniyle zaten bu zararlının Rusya'da yaşamasının
mümkün olmadığına işaret eden yetkililer, buna rağmen, Rusya'nın ''çok
hassas'' davrandığını söylediler.

Rusya'nın güç göstergesi    

Verilen bilgiye göre, konu, dün Ankara'da başlayan Avrupa-Akdeniz
Bitki Koruma Örgütü'nün toplantısında da gündeme geldi. Toplantıda,
Danimarka, Fransa ve Hollandalı uzmanlar, Rusya'nın bir süre önce
sebze-meyve ithalatında kendilerine de bir aya varan sürelerle sorun
çıkardığını ve ithalatı durdurduğunu belirterek, uygulamayı,
''Rusya'nın Avrupa'ya yönelik güç gösterisi'' olarak gördüklerini
anlattılar.
    Rusya'nın Türkiye'nin düzenlediği 30 bitki sağlığı sertifikasında
sorun tespit edildiği yolunda 2 Kasım 2004 tarihinde Tarım ve
Köyişleri Bakanlığı'na yazı gönderdiği, ancak bu yazının bakanlığa
ulaşmadığı belirtiliyor. Daha sonra Türk Dışişleri Bakanlığı, 28
Mayıs'ta, bakanlığa Rusya'nın, ''2 Kasım 2004 tarihli yazıya ilişkin
bilgi verilmediği, 30 Mayıs'tan itibaren Türkiye menşeli bitkisel
ürünler ithalatının durdurulacağı'' yolundaki yazısını iletti. Bunun
üzerine DTM aracılığı ile Rusya'nın sözünü ettiği yazı Moskova'dan
tekrar istenirken, ancak Pazartesi akşamı bakanlığa ulaştığı
kaydedildi. Bakanlık, yazıda sözü edilen 30 bitki sağlığı sertifikasının
gerçek olup olmadığını, hangi illerde, hangi firmalar ve ürünler için
düzenlendiğini araştırıyor.
   

Akdeniz meyve sineği değil

Rusya'nın bildirdiği gibi, kesme çiçekte Akdeniz meyve sineği
olmadığını, çiçekte bu zararlının yaşamadığını, ''çiçek tripsi''
bulunduğunu belirten yetkililer, bu sorunun çözümü için de AB'ye
ihracatta uygulanan prosedürün uygulanmasına karar verildiğini
anlattılar. Buna göre, Rusya'ya yönelik çiçek ihracatında da hasattan
4-5 hafta önce periyodik haftalık periyodik ilaçlama yapılacak. Bu
ilaçlamayı yapmayan işletmelerden çiçek ihracatına izin verilmeyecek.
    Akdeniz meyve sineği ile de kontrollü mücadele yapılacak. Bakanlık
elemanlar, üreticiler tarafından yapılacak zirai mücadeleyi takip
edecek ve bunu yapmayan işletmelerden alınacak ürünlerin ihracatına
izin verilmeyecek.
    Alınan önlemlerin, Bakanlık Müsteşar Yardımcısı Vekili Nihat
Pakdil tarafından Rus yetkililere anlatılacağını belirten yetkililer,
sorunun bu hafta sonunda çözümünü beklediklerini vurguladılar.
Görüşmede, Rusya'dan yetkililerin de tekrar Türkiye'ye davet edileceği
belirtildi.

Japonya'ya ihracatta da sorun var
             
Diğer taraftan, Türkiye, Akdeniz meyve sineği zararlısı nedeniyle
Japonya'ya kiraz ve turunçgil ihracatında da sorun yaşıyor. Japonya,
Akdeniz meyve sineğinin ülkeye girişinin önlenmesi için, ihracata konu
ürünlerin ''0'' derecede 15 gün bekletilmesini istiyor. İhracatçılar,
soğukta bekletme maliyetinin yüksek olması nedeniyle, bunu yapamıyor.
Bu nedenle Japonya'ya turunçgil ihraç edilmiyor.
    Romanya ve Ukrayna'nın da Türkiye'den bitkisel ürün ihracatını
durdurduğu yönünde bakanlığa resmi bir bilgi gelmediği vurgulandı.
    Verilen bilgiye göre, Akdeniz meyve sineği ile mücadele çok kolay
ve üreticinin yapması gerekiyor. Mayıs ayından itibaren bahçelere
tuzaklar kurularak sineğin ortaya çıkıp çıkmadığına bakılıyor. Sinek
ortaya çıkınca, bahçedeki bazı ağaçların güney tarafında, 1
metrekarelik dallar, pekmez, şeker katılmış ilaçlar ile ilaçlanıyor.
Yani bahçedeki bütün ağaçların ve ağaçların her tarafının ilaçlanması
gerekmediği için çevre ile dost bir mücadele yapılmış oluyor. Ancak
birçok üretici bu mücadeleye girişmediği için, ihracatta milyonlarca
dolara neden olan zarara neden oluyor.