Haber ve Fotoğraflar EYÜP COŞKUN

Türk basınında ilk kez Mekke, Medine ve Cidde’de yaşanan büyük değişim…

Suudi Arabistan’da 2030 yılına hazırlık büyük bir hızla sürüyor.

Her yıl büyük bir değişim yaşayan Suudi Arabistan, bu yıl başta Mekke ve Medine olmak üzere büyük değişim içinde. bir kaç yıl öncesinde sokaklarında sadece erkeklerin dolaştığı, kadınların araç süremediği yalnız dışarı çıkamadığı bir ülkeden bugün Veliaht Prens bin Selman’ın başa gelmesinden sonra her şey tersine dönmüş durumda.

 Daha bir hafta tekrar kutsal topraklara gittim. 10 yıl önce son kez gittiğim Kutsal toprakların son halini Türk basınında ilk kez sizlerle paylaşıyorum.
Mekke ve Medine 2030 yılına, 30 milyon hac ve umre ziyaretçisine hazırlanıyor. Bu nedenle şu anda Mekke başta olmak üzere Mina, Arafat, Müzdelife bütün dini ziyaret yerleri adeta yeniden yapılıyor. Özellikle Mekke’de Kabe ve civarı adeta şantiye durumunda. Hacca gideceklerin haccı şimdiden mebrur olsun.

SUUDİ ARABİSTAN’A UMRE İÇİN BİREYSEL GİTMEK VE VİZE BİR TIK UZAĞINIZDA.

Öncelikle Arabistan özellikle yıl boyu belli zamanlarda değil, her zaman umreye elektronik olarak neredeyse dakikalar içinde alınan vizeyle girişi kolaylaştırıyor. Kendi adınıza hemen otel rezervasyonu yaptırıp, bir kaç gün içinde umre yapabiliyorsunuz.

DEĞİŞİM CİDDE HAVALİMANINDAN BAŞLIYOR.

Gelelim şimdi Arabistan’ın değişen yüzüne. Öncelikle Cidde Havalimanı son bir kaç yılda yapılan modernleşme çalışmalarıyla dünyanın en modern havalimanlarından biri olmuş. Havalimanının birinci fazı şimdilik 30 milyon ziyaretçi için bitirilmiş. Ama ne bitirilmiş. Havalimanına indiğiniz andan itibaren sanki bir batı ülkesine gelmiş gibi yapılan alanla karşılaşırsınız. Pasaport polisleri ise idğer körfez ülkelerinde olduğu gibi kadınlardan oluşuyor. Yani eğer elektronik vizeniz varsa zaten bilgisayar sisteminden her şeyi görüyorlar ve parmak izlerinizi aldıktan sonra bir kaç dakika içinde sorgulamadan ülkeye giriş damganızı basıyorlar.

Bir kaç yıl öncesine kadar ülkeye girişi için vize almanın ancak turizm şirketleri üzerinden alındığını bildiğim için, bu değişik şok edici. Sanki turistik bir seyahate çıkmış gibi valizinizi anında alıp hemen dışarı çıkıyorsunuz.

Geliş katında ise sürprizler sizi bekliyor. Bir yanda hemen karşınıza çıkan 15 metre yüksekliğinden fazla olan, içinde köpek balıklarının bile yüzdüğü o akvaryum karşılıyor. Hemen sol yanınızda ise yiyecek yerleri, bir üst katta süper market. Yani yok yok. Şaşkınlık içinde etrafa bakarken Mekke’ye gitmek için bir alt kata inerseniz otobüsle ya da geliş katında sizleri karşılayan korsan taksilerle pazarlık yapıp Mekke’ye gidiyorsunuz. İsterseniz hızlı tren de var.

MEKKE ŞANTİYE DOLU
Ama değişimin asıl yüzünü Mekke’ye gidince görüyorsunuz. Daha Mekke’ye Cidde yönünden girerken, 60. Cadde girişinden itibaren şoka giriyorsunuz. Çünkü sol tarafınızda Mekke Medine arasında çalışan saatten 300 km hızla giden trenin uçak terminali gibi ana istasyonunu görüyorsunuz.

Asıl şaşırtıcı olan ise yaklaşık 3,6 km uzunluğunda olan ve 3,6 milyar dolarlık yeni proje. Kabe’ye kadar yapılan yeni yol 80 metre genişliğinde en az 15 metre yükseltilmiş olarak yapılan yeni yol. Bu öyle bir proje ki, altında 10 bin araçlık otopark, Kabe’nin hemen yanında bulunan Ömer Tepesi’ne kadar olan metro bağlantısı, çarşılar olan bir yol. Tam ortasında ise büyük bir cami yer alıyor. Yolun sağlı sollu iki yanında ise, en az 30’ar katlı onlarca yeni otel. En üst kat ise 2’şer şeritli gidiş gelişli yolun etrafında açık yürüyüş yolları ve dinlenme yerleri yer alıyor. Projenin büyük bölümünün kaba inşaatı bitmiş durumda. Bu yıl hacca büyük bölümü açılabilir ama bütün alanların bitmesi ise önümüzdeki yılı bulabilir.

KABE’NİN HER YANINDA KULE VİNÇLER
Kabe’nin içi ve etrafı ise bugünlerde adeta şantiye konumunda. Öyle ki alt kata sadece ihramlı olarak gelen ve umre yapanların alıyorlar. Eğer nafile tavafı yapacaksanız hacda bunun daha da katı şekilde olacağını tahmin ediyorum, o zaman sadece ikinci katta yapabiliyorsunuz. Kabe 2030 yılına hazırlık için öyle bir inşaat içinde ki, 2. Kattan Kabe’yi gören bölümler neredeyse bütünüyle boydan boya paravanlarla kapatılmış durumda. Bir kaç noktada açık bırakılan bölümden insanlar ancak Kabe’yi görebiliyor. Siz huşu içinde tavaf yapmaya çalışırken önünüzde vinçler çalışıyor. İşçiler kafalarında baretlerle ortalıkta dolaşıyor.

Daha önceleri sadece ikinci ve üçüncü katta Kabe’ye geceleri seyretmek için giderken şimdi araya bariyerler, bloklar vinçler giriyor. İnsan kendi kendine soruyor. Kabe’nin bu şekilde büyütülmesin gerek var mıydı?

En kötüsü ise bir zamanlar yıkılmaması için büyük çaba harcadığımız, çalıştığım gazetede kaçak fotoğraflar çekerek haberini yaptığımız  Ecyad Kalesi’nin yanına, Ömer Tepesi’ne ve etrafına onlarca uluslararası zincirler tarafından işletilen oteller dikilmiş. Kabe bir zamanlar çarşı olan Şamiye semtine doğru inanılmaz  bir şekilde genişletilirken, sanırım insanlar artık bundan sonra yeni yapılan ve kabe’ye neredeyse 1 km uzaklıkta bulunan yeni alanlara konulacak dijital ekranlardan görülebilecek.

Kabe’nin bir zamanlar 3 kat olan etrafı ise daireler şeklinde büyütülerek 6 kattan fazlaya çıkmış. Hatta hacı adaylarına kolaylık olsun diye en üst kata golf araçlarıyla gezintiye çıkar gibi insanları 10’ar 10’ar bindirerek paralı tavaflar da başlamış. İşin dini ve uhrevi tarafı gitmiş. Sadece modernleşme adına garip bir hal almış. Kabe’nin etrafında Ömer Tepesi’ne yapılan otel zincirinin 39. Katında iki otel binasını birbirine bağlayan mescid bölümü,  insanlara büyük bir lütuf olarak “dünyanın en yüksek mescidinde namaz kılma imkanı “ olarak sunuluyor.

Yakın zamana kadar 14 metre yüksekliğindeki Kabe’nin üst kısımları, Mimar Sinan tarafından yapılan revakların bile üstünden görünürken, şimdi bırakın Kabe’yi Mimar Sinan revakları bile kaybolmuş durumda. Kabe’nin zemin katı binlerce kişiye ibaret imkanı sağlarken, şimdi güvenlik, kalabalık kontrolü gerekçeleriyle belki de sadece ihramlı olarak gelen ve umre yapanlar için kullanılacak.

NUR DAĞI

Kabe’nin hemen ana kapısının karşısında bulunan Ömer Tepesi, bir zamanlar üst kısmında bir kaç katlı binaların yer aldığı yerleşimin çok az olduğu bir yerdi. Buraya yapılan yeni proje çerçevesinde Türk şirketi, alt taşeron olarak bu tepeyi yıllar boyunca kıra kıra yok etti. Yerine ise şimdilik 6 tane çok uluslu şirket tarafından işletilen 5 yıldızlı oteller yapıldı. Sırada ise yine çok katlı binalar bir kaç yıl içinde gelecek. en önemlisi de bu otellerin alt katına Kabe’nin hemen yanına metro da gelecek.

Kabe etrafında yapılan bütün otellerin alt katlarında kimi 5, kimi 7 katlı alışveriş merkezleri yüzlerce dükkanla hacılarımızı bekliyor.
Bir kaç yıl öncesine kadar Türk hacıların kaldığı Mesfele bölgesi ise, Kabe’ye yakınlığı nedeniyle, eski az katlı binaların tamamen yıkılıp yerine çok katlı gökdelen otellerin dolmasıyla bambaşka bir görünüm kazanmış.

Yani ne yazık ki her şey, Kabe yakınına binlerce odalık yeni gökdelen oteller dikip, inanılmaz paralar kazanma üzerine kurulu.
Standart haccın en az 7.500 dolar olduğu yerde bu otellerde 10 günlük kalmanın bedeli ise en az 15 bin dolar olması bekleniyor.
Tamam hac Müslümanlar’a hayatlarında bir kez ve imkanı olanlara farz olarak bilinmesine rağmen, bu paraları ödemek artık çok zor gibi gözüküyor.

HİRA DAĞI’NA ARTIK GOLF ARACIYLA ÇIKILACAK
Mekke’de Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (SAV) inzivaya çekildiği Kur’an-ı Kerim’in ilk inmeye başladığı Nur Dağı’ndaki Hira Mağarası ise bir zamanlar tırmanarak çıkılan, yolu bulunmayan ve özellikle Suudiler tarafından yapılmayan bir yerdi. artık devir değişmiş durumda. Çünkü Nur Dağı’nın alt kısmına bir sanal müze ve alışveriş merkezi yer alan yiyecek içecek dükkanlarının bulunduğu bir merkezinin içinden geçip gidiyorsunuz. Hatta mağaraya çıkan yolun başında bir de hediyelik eşyaların satıldığı merkez bile yer alıyor. Yala yolu düzenlenmiş ve çıkış kolaylaştırılmış. Hatta yanına bir de golf aracı benzer elektrikli araçların tepeye kadar çıkacağı yol da yapılmış. Yakında yürümeden araçlarla mağaraya kadar çıkabileceksiniz.

MEKKE MEDİNE ARASI 300 KM HIZLA GİDEN TREN
Suudi Arabistan’a hac ya da umre için gidenlerin mutlaka ziyaret ettiği yerler ,tabii ki Kabe’nin bulunduğu Mekke ve  450 km uzakta bulunan  Peygamberimiz Hz. Muhammed’in kabrinin bulunduğu Medine.

Mekke’ye giden hacılarımız ya da umre yapanlar Medine’ye otobüs, özel araç ya da taksiyle giderlerdi. Bu yol özellikle hac zamanı 8 saatte bile gidilirdi.

Ama son bir kaç yıldır Medine, Cidde Havalimanı ve Mekke arasında saatte 300 km hızla giden “Hızlı trenler” çok şey değiştirilmiş durumda.
Ben de Mekke’den Medine’ye 2 saat 40 dk’da gittim. Mekke Cidde arası ise 25 dakika sürüyor. Orası da 110 km. Tren garından itibaren lüks, kaliteli ve standartlar üstü yapılan sisteme şaşırdım. Yıllarca bu konu dile getirilmiş hazırlık yapılmıştı. Şimdi hayalin gerçeğe döndüğünü gördüm. Trende business Class yer alıyor. Burada ise kahve, yemek servisi bile var. Garlarda özel salonlar bile yer alıyor. Orada da havalimanlarında özel salonlarda sunulan hizmetler bilet fiyatına dahil olarak veriliyor.

Trenler bazı yerlerde yavaşlasa bile genellikle 300 km hızla ve dakik olarak istasyonlardan kalkıyor ve varıyor. Medine tren garı da son derece modern yapılmış. İner inmez gar dışında sizi taksiciler karşılıyor. Onlarla pazarlık yapıp Peygamberimizin kabrine 20 dk içinde gidiyorsunuz. Günü birlik geldiyseniz hem istasyonda hem de Medine cami çevresinde bavul emanetleri yer alıyor.

ARAFAT BU YIL YENİ ÇADIR VE YATAKLARLA HACILARI KARŞILAYACAK.

Haccın farzlarından olan Arafat’ta arefe günü bir an bulunup dua etmek bile haccın en önemli farzlarından birini yerine getiriyorsunuz. 1990’lı yıllarda gitmeye başladığım kutsal topraklarda o dönem çorak bir arazi ve bez çadırlarda hacılar kalıyordu. Türk hacılar ise arefe günü öncesi gece buraya saatler süren yolculukla gidiyordu. Aslında 16 km olan bu yol Suudiler’in bir türlü organize olmaması ve aynı anda 3 milyona yakın kişinin gitmeye çalışması nedeniyle kargaşa içindeydi. Çadırlarda sulu klimalar ancak vardı.

Sonra yıllar içinde buraya fidan olarak ağaçlar dikildi ve bu ağaçlar özel olarak sulanarak büyütüldü. Sıcak havalar için özel su püskürten fiskiyeler yapıldı. Durum biraz daha düzelmişti.

Ama bu yıl için özel çelik konstrüksiyon büyük çadırlar hazırlandı. Daha önce yüksek ücret ödeyen hacıların kaldığı çadırların benzerleri standart hacılar için hazırlanıyor. Büyük çadırlar klimalı ve her hacı için yer yatağı ve yastıklarla düzenlenmiş durumda. Yani Arafat’a biraz daha konfor gelmiş.

MİNA’DA ŞEYTAN TAŞLAMA ALANI 4 KATLI VE ÇADIRLARDA YATAKLI HALE GETİRİLİYOR
Mina’da bulunan ve bazı mezheplere göre hac öncesi ve sonrası yaklaşık 1 hafta kalınan çadırlar ise daha modern hale getirilmiş. Çadırlarda tek kişilik karyolar ve yataklar hazırlanıyor. Hepsi bu yıla yetmez belki ama en azından bir çoğu yakın zamanda bu şekilde daha modern ve temiz olacak. Şeytan Taşlama bölgesi ise tamamen değişti. Bir zamanlar tek katlı ve facialara davetiye çıkaran alan şimdi 4 katlı ve her kata farklı bir grup ülke hacısı girip tek yönden çıkış yapıyor. Bu da meydana gelen kazaları tamamen ortadan kaldırmış durumda.

MEDİNE’DE PEYGAMBERİMİZİN KABRİNE RANDEVU İLE SADECE BİR KEZ GİREBİLİYORSUNUZ.

Medine’de yine modernleşmeden nasibini almış gözüküyor. Peygamberimizin tabirinin bulunduğu cami daha da genişletilmiş , daha temiz ve modern hale getirilmiş. Ancak yine çevresinde çok katlı oteller sıra sıra dizilmeye devam ediyor.

Ama her umre ya da hac için gidenin mutlaka istediği kadar ziyaret ettiği Ravzayı Mutahhara, yani peygamberimizin kabrinin cami içinde bulunduğu bölüme ancak cep telefonuna indireceğiniz Nusuk uygulamasından belli saatlerde randevu olarak girebiliyorsunuz. Kalabalık nedeniyle Suudi hükümeti böyle bir uygulamaya başladı. Sadece bir kez bütün bilgilerinizi girip randevu alarak o saatte sıraya girip 37 numaralı kapıdan camiye giriyorsunuz. Ziyaretinizi yapıp dışarı çıkıyorsunuz ve bir daha buraya tekrar girmeniz için randevu almanız mümkün değil.

Kısacası Suudi Arabistan tarihte görmediği bir “yenileşme ve gelişme hamlesi içindi. Milyarlarca doları ülkenin hem modern yüzünü batıya döndürmek için hem de ülkeyi petrol bağımlılığından kurtarmak için harcıyor.

Mekke’de içinde Türkler’in taşaron şirket olarak yer aldığı inşa çalışmaları için milyarlarca dolar harcanıyor.

Yüzlerce 5 yıldızlı otel yapıldı yapılıyor. Kabe’nin bulunduğu Harem bölgesi gün geçtikçe büyüyor. Mekke girişinden Kabe’ye kadar yapılan yeni yolun maliyetinin 3,6 milyar doları bulacağı belirtiliyor. Riyad’da 6 ay süren bütün dünya starlarının “kaç göç” olmadan en modern giysileriyle katıldığı çılgın konserler düzenleniyor. Camilerde ezanların sesi kısılıyor, kadınlar araç kullanmaya başlıyor, istedikleri gibi giyiniyorlar. Yani Prens Salman yönetimindeki Suudi Arabistan 2030 yılına kadar büyük bir değişimin peşinde konuyor. Şurda kaldı 6 yıl. Bakalım ne olacak bu değişim?