2018-2019 Sezonu'nda Spor Toto Süper Lig, TFF Süper Kupa, Ziraat Türkiye Kupası çeyrek final, yarı final ve final müsabakaları ile Spor Toto 1. Lig Play-Off müsabakalarında uygulanacak VAR ile ilgili hazırlanan broşürde, VAR'ın nasıl çalıştığı, hangi durumlarda devreye girdiği ve olumlu faydalarından bahsedildi.

FIFA Dünya Kupası'nın ardından birçok ülkeyle birlikte Türk futbolunda da hayata geçecek VAR sistemiyle ilgili tanıtım amaçlı hazırlanan broşürde yer alan 8 madde şöyle;

-1- Doğru soru; karar bariz bir şekilde yanlış mı?
Video Yardımcı Hakem sisteminin amacı tüm kararlarda %100 doğruluk elde etmek değildir. VAR'ın genel felsefesi "minimum müdahale - maksimum yarar"dır.

Her türlü kararı her zaman hakem verecektir. Hakemin kararı yalnızca video incelemesi bariz bir hatayı gösteriyorsa değiştirilebilir.

Buradaki doğru soru 'Karar doğru mu?' değil.

Doğru soru: 'Karar bariz bir şekilde yanlış mı?'

VAR nerelerde uygulamaya girdi?
Türkiye - FIFA Dünya Kupası - CONMEBOL - Avustralya - Belçika - Brezilya, Çin - Çekya - İngiltere - Fransa - Almanya - İtalya - Güney Kore - Hollanda, Polonya - Portekiz - Katar - ABD

-2- İncelenebilir kararlar
Hakemler müsabakalarında yüzlerce kez karar verirler ancak VAR kullanımı ile sadece aşağıdaki olaylar incelenebilir:

Goller: Golden önce golün geçersiz olması için bir ihlalin olup olmadığını bildirmek.

Penaltı/Penaltı değil kararları: Verilen veya verilmeyen bir penaltı kararında açık bir hata olup olmadığını bildirmek.

Yanlış oyuncuya kart verilmesi: Hakemin ihlal yapan takımdan yanlış oyuncuya ihtar veya ihraç vermesi durumunu veya hangi oyuncunun cezalandırılması gerektiğini bildirmek.

Direkt kırmızı kartlar: (2. ihtarlar hariç) Verilen veya verilmeyen bir ihraç kararında açık bir hata olup olmadığını bildirmek.

-3- VAR'ın bazı ilkeleri
1- Video teknolojisi yalnızca maçın seyrini değiştiren kararlardaki bariz hataları düzeltmek için ve gözden kaçan ciddi olaylarda

kullanılacaktır: Gol, penaltı/penaltı değil, doğrudan ihraç ve yanlış oyuncuya kart verilmesi (örneğin; hakemin yanlış oyuncuya ihtar vermesi/ihraç etmesi).

2- Nihai karar her zaman hakem tarafından verilecektir.

3- İncelemeyi yalnızca hakem başlatabilir; VAR, hakeme sadece inceleme önerisinde bulunabilir.

4- İnceleme süreci ne olursa olsun, kararı hızla incelemek için herhangi bir zaman baskısı yok. Çünkü doğruluk zamandan daha önemlidir.

5- Oyuncular ve takım görevlileri hakemin etrafını sarmamalı veya eğer bir karar incelenecekse, inceleme sürecini veya nihai kararı etkileme girişiminde bulunmamalıdır. 'İnceleme işareti' kullanan bir oyuncu sarı kart alacaktır.

-4- VAR nasıl çalışır?
1- VAR, video operasyon odasındaki (VOR) TV ekranlarından oyunu izler.

2- VAR, maçın seyrini değiştiren (Gol, penaltı, kırmızı kart, yanlış oyuncuya kart) bir durumda herhangi bir potansiyel bariz hatanın yapılıp yapılmadığını veya ciddi bir olayın/ihlalin gözden kaçıp kaçmadığını görmek için her durumu/kararı otomatik bir şekilde 'Kontrol' eder.

3- Eğer bir inceleme gerekmiyorsa, hakemle iletişime gerek yoktur. Buna 'Sessiz kontrol' adı verilir.

4- Eğer bir 'Kontrol' bir olayın incelenmesi gerektiğine işaret ediyorsa, hakem hemen bilgilendirilir. Eğer hakem önemli bir hatanın gerçekleşmiş veya ciddi bir şeyin gözden kaçmış olmasından şüphelenirse de bir inceleme talep edebilir.

5- İncelemeyi sadece hakem başlatır. Hakem, kendisi ve yardımcılarının olayı açıkça gördüğüne ve bu sebeple bir inceleme gerekmediğine karar verebilir.

6- Oyun durdurulmadan hakemin bir inceleme istemesi durumunda, oyun, iki takımın da iyi bir atak ihtimalinin bulunmadığı

'tarafsız' bir bölgeye/duruma gelir gelmez durdurulur.

7- Hakem, bir TV ekranı çerçevesini görsel bir şekilde göstererek, inceleme sürecinin başlatıldığını açıkça işaret eder.

8- Oyunun tekrar başlaması inceleme sonuna kadar geciktirilir. Hakemler, 'ihlali gerçekleştiren' takım/oyuncunun, incelemeyi engellemek için oyunu tekrar başlatma girişimlerini önler.

9- Goller, penaltı pozisyonları ve bariz gol şansının engellenmesi ihlallerinde, hakem oyunu, bahse konu olaya yol açan hücum hareketinin

başlangıcından itibaren ve eğer ilgili ise oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanılmış olduğunu inceleyebilir.

10- Oyun Kuralları, oyun bir kez tekrar başlatıldıktan sonra oyunu yeniden başlatma kararlarının (köşe vuruşları, taç atışları vb.)değiştirilmesine müsaade etmez, bu nedenle yeniden başlatma kararları incelenemez.

11- İnceleme sürecinin sonunda, hakem nihai kararını verecek ve incelemenin sonucunu açık bir şekilde gösterecek, her türlü disiplin cezasını verecek/değiştirecek/iptal edecek (uygun olduğunda) ve oyunun doğru bir şekilde yeniden başlatılmasını sağlayacaktır.
-5- Disiplin cezaları
Hiçbir aşamada herhangi bir kimsenin hakem inceleme alanına girmesine izin verilmez.

Bunu yapan oyuncu ihtar alacak (Sarı kart) ve takım görevlileri de teknik alan dışına çıkarılacaklardır.

Hakem, TV işareti yapan oyuncuyu ihtar ile cezalandıracaktır.

Antrenörlerin veya oyuncuların inceleme talep etmeleri
VAR, maçın seyrini değiştiren bir durumda herhangi bir potansiyel bariz hatanın yapılıp yapılmadığını veya ciddi bir olayın/ihlalin gözden kaçıp kaçmadığını görmek için her durumu/kararı kesintisiz bir şekilde 'kontrol' edecektir; yani gözden kaçan herhangi bir şey VAR tarafından görüleceğinden, antrenörlerin veya oyuncuların inceleme talep etmeleri kesinlikle yasaktır.

-6- Bayrağı veya düdüğü geciktirmek
Aşağıdaki hallerde hakem veya yardımcı hakem düdük çalmayı veya bayrak kaldırmayı geciktirecektir:

1- Bir oyuncunun gol atmak üzere olduğu bir anda hakemin veya yardımcı hakemin kararsız kaldığı bir ihlalde (ofsayt ve topun oyun alanından çıkması dahil)

2- Ceza alanı içinde veya penaltı alanına doğru bir oyuncunun net bir atak durumunda yapılan bir ihlal durumunda

Yardımcı hakem yukardaki durumlarda bayrağı geciktirecek ve atağın sonucunda bir gol veya penaltı olursa bayrağını kaldıracaktır. Bunun anlamı "Bayrağı bilerek geciktirdiğini, verilen golün veya penaltının incelenmesi gerektiğini" belirtmektir.

-7- VAR gerçeği
Oynanan 800'den fazla maç ve 20 turnuvaya göre...

1-Oyunun bölünmesi
Bazı insanlar VAR sisteminin oyunu çok sık böleceğini düşünüyordu.

Yanlış!
3 maçta sahadaki hakemler tarafından 750 karar verildi.

Bunlardan 15 tanesi var tarafından yeniden kontrol edildi.

1 karar ise tekrar gözden geçirildi.

2-Oynanan süreye etkisi
Bazı insanlar VAR sisteminin maçın süresini fazlasıyla uzatacağını düşünüyordu. Yanlış!

VAR kullanılmadığında maçın süresi ortalama 94:47 dakika ve eklenen kayıp zaman 287 saniyeyken VAR kullanıldığında bu süre ortalama 95:47 dakika ve eklenen kayıp zaman 347 saniyedir.

VAR sistemi maç süresini ortalama sadece 60 saniye uzatmaktadır. Bu süre toplam zamanın sadece %1.34'ünü oluşturmaktadır.

Maçta nerede ne kadar süre kaybediliyor?
Oyuncu değişikliği: 2:57 dakika

Serbest vuruşlar: 8:51 dakika

Taç atışları: 7:02 dakika

Kaleci vuruşları: 5:45 dakika

Kornerler: 3:57 dakika

VAR: 1:00 dakika

3-KARARLARIN DOĞRULUK PAYI
Bazı insanlar VAR sisteminin hakemlerin kararına bir katkısının olmayacağını düşünüyordu. Yanlış!

VAR, kararların daha adil ve isabetli olmasını sağlamakta

Kararın isabetliliği;
Kaydedilen gol oranları
%92.1 VAR kullanılmadığında

%99.2 VAR kullanıldığında

Gösterilen kırmızı kart oranı
%96.0 VAR kullanılmadığında

%99.1 VAR kullanıldığında

Çalınan penaltı oranları
%90.0 VAR kullanılmadığında

%98.3 VAR kullanıldığında

Yanlış kişiye kart gösterilmeme oranı
%71.4 VAR kullanılmadığında

%100 VAR kullanıldığında

Futbolseverlerin %81'İ VAR sisteminin oyunu geliştireceğine inanıyor.

Unutma!
Video Yardımcı Hakem karar almaz, hakemi karar verme sürecinde destekler ve nihai karar her zaman hakem tarafından verilir.

VAR tüm kamera yayınlarını görebilecek, ağır gösterimle inceleyebilecek teknik yapıya sahiptir.

- 8 - VAR SÖZLÜĞÜ
Video yardımcı hakem (VAR): Hakemin maçın gidişatını etkileyen bariz bir hatayı (veya gözden kaçırılan ciddi bir olayı) düzeltmesi için kamera görüntülerinden bilgi aktararak yardım etmek üzere atanan halen görev yapan veya eski bir hakem.

Video yardımcı hakem asistanı (AVAR): Genellikle aşağıdaki durumlarda Video Yardımcı Hakeme (VAR) yardımcı olmak üzere atanan halen görev yapan veya eski bir hakem:

*VAR 'kontrol' veya 'inceleme' yaparken 'canlı' yayını izleme

*Olayları vb. not etme

*İnceleme sonucunu yayıncı kuruluşa bildirme

Atak başlangıç aşaması (APP): Bir gol, penaltı olayı veya bariz bir gol şansının engellenmesi ihlali için oyunun incelenebilir periyodunun 'başlangıç noktası'.

Gole, penaltı olayına veya bariz bir gol şansının engellenmesi ihlaline neden olan atak hareketinin başlangıcıdır ve eğer ilgiliyse, oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanıldığıdır (ama atağı başlatan bir yeniden başlama değil).

Sahada inceleme (OFR): Hakemin, hakem inceleme alanında (RRA) kamera görüntülerini izlemeye karar vermesi.

Hakem inceleme alanı (RRA): Oyun alanının dışında, hakemin kamera görüntülerini izleyebileceği 'görünür' yer.

Yeniden oynatma operatörü (RO): Video işletim odasında (VOR) VAR'a yardımcı olan teknik bilgiye sahip kişi.

İnceleme asistanı (RA): Hakem inceleme alanında (RRA) hakeme yardım eden kişi.

Sessiz kontrol: VAR bir kararı/olayı kontrol eder, ancak hakemle iletişim kurmaz (bariz hata tespit edilmemiştir).

Video işletim odası (VOR): VAR, AVAR ve RO'nun vb. maçı izlediği ve yayıncının video görüntülerine bağımsız olarak erişilip kontrol edilebildiği oda/alan; stadyumda/yakınında veya daha merkezi bir konumda olabilir (örn. maç merkezi).