Türkiye’deki nüfus içinde tıbbi anlamda "yaşlı" sayılabilecek 5 milyon kişi bulunuyor. Türkiye Yaşlılık Konseyi Derneği Başkanı Mete Bora, 1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü dolayısıyla Yaşlılar Hakkında Temel İlke, Hak ve Beklentiler Deklarasyonu’nu kamuoyunun dikkatine sundu.

MADDİ MANEVİ SORUNLAR

Türkiye’de yoksulluk, hastalık gibi ağır sorunlarla başetmek zorunda kalan yaşlılar, bunlardan ya da başka nedenlerden kaynaklanan ilgisizlik, yalnızlık gibi ağır manevi sorunlarla da başetmek zorunda kalıyorlar.

Yaşlılar Deklarasyonu’nun birinci maddesi, "Cinsiyeti, soyu, ırkı, yaşı, innacı, yaşam biçimi, dünya görüşü, ekonomik ve sosyal konumu ne olursa olsun, bütün kıdemli yurttaşlar; onurlu, saygın ve bağımsız bir yaşam sürme hakkına sahiptirler. Yaşlı hakları, yaşlı bireyin kendisine olduğu kadar, diğer bireylere ve topluma karşı taşıdığı sorumluluğu da kapsar" ifadesini içeriyor.

Yaşlıların bağımsız ve isterlerse sosyal hizmet destekli bir yaşam sürme, özgürce seyahat edebilme, hareket serbestisi sağlayacak düzenlemeleri talep etme, gereksinim durumunda yaşam koşullarını dikkate alan çağdaş bakım hizmetlerini talep etme haklarına sahip olduklarını içeren Deklarasyonda şu maddeler bulunuyor:

"Yaşlılar; istedikleri bir çevrede yaşamlarını sürdürme özgürlüğüne, toplumsal bir sorumluluk üstlenme, saygı bekleme, insan onuruna yakışır bir yaşam sürme, başkalarına bağımlı olsalar dahi, onurlarını zedeleyen tutum ve davranışları reddetme haklarına sahiptirler.

Yaşlılar; kendilerini geliştirme, eğitme ve yaşamlarını yönlendirme, inançlarına uygun ibadet yerlerini (cami, kilise, sinagog, vb.) kullanma, sosyal çevrelerini seçme, kültürel etkinliklere, boş zamanlarını değerlendirme ve spor etkinliklerine katılma haklarına sahiptirler.

Yaşlılar; demokratik haklarını kullanma ve ifade etme, çıkarlarının korunması için örgütlenme, sosyo-kültürel, politik ve toplumsal katılımı sağlamak için etkinlikler düzenleme haklarına sahiptirler.

Yaşlılar, yaş ayrımcılığının engellenmesi ve bu konuda toplumun bilinçlendirilmesi için gerekli olan önlemlerin devlet, yerel yönetimler ve ilgili kurumlar tarafından alınmasını talep etme, ücretli ve gönüllü çalıştıkları işyerlerinde yaş ayrımcılığından dolayı dışlanmama, hukuki işlemlerde itiraz olmadığı sürece, yaş ayrımcılığı nedeniyle istenen belgelerin kaldırılmasını talep etme haklarına sahiptirler."

SAĞLIK HİZMETLERİ

Yaşlılar Deklarasyonu’nda sağlık hizmetlerine de bir bölüm ayrılmış durumda bulunuyor. Yaşlıların sağlık hizmetlerine etkin ve rahat ulaşabilme, hizmetlerden etkin bir şekilde yararlanma, yaşlı sağlığı birimleri ve klinikleri, yoğun bakım, acil yardım gibi özel hizmet modellerinden yararlanma, eğitilmiş yardımcı personel tarafından bakılma hakları bulunuyor.

Deklarasyonda devletin Ulusal Yaşlılar Politikası geliştirmesi ve uygulaması gerektiği belirtilirkken, yerel yönetimlerin yaşlılara hizmetlerini indirimli vermeleri önerildi.

DEVLET GÜVENCESİNDE EVDE BAKIM

Deklarasyonda, "Sağlık sorunu olan yaşlı birey.in, bakımının sürekliliğinin sağlanması için kurum bakımından sonra evde bakım hizmetlerinin de devlet güvencesine alınması gerekmektedir" denildi.

Yaşlıların sağlık durumlarına göre düzenlemelerin yapılabilceeği uygun konuta sahip olabilmelerinin istendiği Deklarasyonda "Yaşlılar, konutlarında ve konuftlarının dışında güvenli bir ortamda yaşama hakkına sahip olabilmelidirler. Bu konuda yerel yönetimlerin etkin görev alması sağlanmalıdır. Yalnız yaşayanların güvenceye alınması sağlanmalıdır" maddesi yer aldı.

Deklarasyon şu cümleyle bitti:

"Yaşlanma, evrensel bir süreçtir ve toplumun ’Sağlıklı, Başarılı ve Üretken’ yaşlanabilmesi için ve ’Yaşlıların Haklarının Korunması’ konularına emek veren, katkıda bulunan tüm kurum ve kuruluşlar, önümüzdreki yıllar için son derece önemli ve saygın bir misyon üstlenmektedirler."