Bireysel kredilerin takip ve kontrolünü sağlamak amacıyla 1995 yılında 11 bankanın ortaklığı ile kurulan Kredi Kayıt Bürosu'nda (KKB) 25 milyon kişi ve 3.5 milyon şirketin bilgisi bulunuyor. Son 36 ay içinde borçlarını düzenli ödemiş mi? İdari veya kanuni takibe girmiş mi? İşte, bankalar her kredi sürecinde önce müşterilerine ait bu soruların yanıtını arıyor.
Kriz sürecinde bankaların hem yeni hem mevcut müşterilerini daha çok sorgulamaya başladığını belirten KKB Genel Müdürü Gürsel Kubilay, geçen yıl bankaların KKB'den 115 milyon kere sorgulama yaptığını belirterek, 'Bankalar çok dikkatli kredi kararları alıyor. Hatta başka bankalardaki ödeme performansına bile bakıyor. Günde 1.5 milyon sorgulama yapıldığı bile oldu' diyor.

Peki, bu süreç nasıl işliyor? Hiç hata payı yok mu? Kanuni takibe düşen birisinin 5 yıl içinde bankadan kredi alması mümkün mü? İşte, bütün bu merak edilen konuları KKB Genel Müdürü Gürsel Kubilay ile konuştuk.

l Kriz Türkiye'de bireylerin kredi sicillerine nasıl yansıdı?
Türkiye'deki yansıması ABD ve bazı Avrupa ülkelerinden çok daha düşük oldu diyebiliriz. Türkiye'deki finans sektörü bu krizi çok daha hafif şekilde atlattı. Bunda Kredi Kayıt Bürosu'nun da küçük de olsa payı olduğunu düşünüyoruz. Çünkü KKB hem kurumsal hem bireysel tarafta finans sektörünün kredi tarafının en önemli altyapı unsurlarından bir tanesi. Sorgulama sayısı ve işlem hacmi itibarıyla bireysel büro olarak Avrupa'nın ikinci büyük bürosu konumundayız.

l Bankalar geçen yıl sistemden ne kadar sorgulama yaptı?
115 milyon sorgulama yapıldı. İlk 4 ayda ise bu sayı 45 milyonu buldu. Bankalar hem yeni kredi verirken sorguluyor hem de var olan müşterilerini daha çok sorgulamaya başladı. Bankalar çok dikkatli kredi kararlarını alıyor. Kredi vermiş veya kredi kartı var. O müşterinin diğer bankalardaki ödeme performansını da sorguluyor. Ona göre kredi kartı limitini değiştirebiliyor. Mesela başka bankalarda sorun yaşamışsa kredi kartı limitini aşağı çekmesi mümkün.

l Şu anda kaç bireysel hesabın kaydını tutuyorsunuz?
Bizde 120 milyon hesap var. Bunun yaklaşık 59 milyonu açık, 61 milyonu son 5 yıl içinde kapanmış olan hesaplar. Kişi bazında yaklaşık 25 milyon kişiden bahsediyoruz. Bankacılık sistemiyle son 5 yıl içinde kredi kullanmış olan herkes var. Sadece mevduat hesabı olanlar burada yer almıyor.

5 YIL KREDİ ALMASI ZOR
l Bir kişinin kredibilitesini ölçerken hangi kriterlere bakıyorsunuz? Bir kere temerrüde düşen kişinin sicili lekeleniyor mu?
Yok öyle bir şey. Biz zaten negatif veya pozitif diye ayırmıyoruz. Biz kişilerin bütün ödeme performansına bakıyoruz. Son 36 ay içerisinde düzenli ödeme yapmış mı, bir ay mı gecikmiş, iki ay mı? İdari veya kanuni takibe girmiş mi? Bu bilgileri bankalara veriyoruz. Ve bu bilgilerin özetinden oluşan da bir büro skoru oluşturuyoruz. Ama her banka kendi kriterlerine göre bu skoru kullanıyor. Yani kimisi 1200'ün altına kredi vermeyebilir, kimisi 900'ün altına... Bazı bankalar problem yaşamış müşterilere doğrudan doğruya kredi açmıyor.

l Kanuni takibe giren herhalde  bayağı düşük bir not alıyor...
Tabii, kanuni takibe girdi mi bir kere, ondan sonra hayat biraz zor oluyor. 5 yıl boyunca pek çok bankadan kredi alması zorlaşır.

l Peki bu noktada tüketicilere mesajınız var mı?
Temel olarak bir kere kişiler ayağını yorganına göre uzatmalı. Gelirine göre çok fazla borçlanmamalı. İkincisi de ödemelerini düzenli olarak yapmalı. Ödemelerini düzenli yapıp ama borcu çok yüksek olan kişiler de kredi almakta çok zorlanabilir.

Bazen hatalar olabiliyor
l Peki skorlamada hiç hata payı yok mu?
Bu kadar büyük veri tabanında hata olmamasına imkan yok tabii...  Müşteri borcunu ödemiş. Öbür tarafta 'Banka kredini kapattığını göster, sana kredi vereyim' diyor. Ama bizim sistemimizde güncellenmemiş. Banka güncellememiş. Sistemler dinamik olduğu için böyle problemler çıkabiliyor.

İtiraz makamı banka
l Böyle bir durumda müşteri kime itiraz ediyor?
Otomatik olarak müşteri bankaya başvuruyor. Müşteri İtirazları Değerlendirme Sistemimiz var. Çalıştığı bankaya giderek bu sistem aracılığıyla yarım saat içinde sorununu çözebilir. Ama bazen banka başka nedenlerden dolayı da kredi başvurusunu reddedebilir. KKB bankaların tek kriteri değil.

3.5 milyon şirket kayıtlı
l Bireylerin yanı sıra şirketleri de izliyorsunuz..
 2009 yılının ortalarına doğru ortak bankaların tamamı verilerini aylık bazda paylaşır hale geldi.  Şahıs şirketleri de olmak üzere yaklaşık 3.5 milyon şirket var. Otomatikman şu anda sorgulama yapıyorlar. Son 3-4 aydır başladı bu sistem.

l Hangi bilgiler var?
Kredi limiti, riski, ödeme performansı ve teminat bilgileri. Ayrıca şirketin ortaklık yapısı, şirketin verdiği ve aldığı kefaletler de yer alıyor. Finansal raporlarını da bu sisteme eklemeyi planlıyoruz. Karşılıksız çek bilgilerini paylaşıyoruz. Merkez Bankası sistemine paralel bir sistem oluşturduk. Bizimkisi günlük bazda çalışıyor.

3 dakikada KOBİ kredisi
l Şirketleri de derecelendiriyor musunuz?
Henüz değil. Uzman şirketlerle görüşmelere başladık. Veri tabanı belli bir seviyeye gelmeden böyle bir sisteme başlayamıyorsunuz. Not vermeyi bu senenin sonunda tamamlamayı planlıyoruz. Böylece bankaların iş süreçleri kısalacak. Maliyetleri çok önemli oranda düşürür. Özellikle KOBİ'lerde 20-30 bin liralık kredinin tek tek o şirketin mali analizini yapmak yerine doğrudan bizden alınacak skor yeterli olacak. İkincisi, düzgün ödeme performansı olan şirketlerin krediye ulaşması kolaylaşacak. Skor üretildikten sonra şirketler de 3 dakikada kredi alabilecek.

AKŞAM