ABD Dışişleri Bakanlığı, dünyanın dört bir yanındaki elçiliklerinden gönderilen ve Wikileaks tarafından ifşa edilen belgelerde isimleri geçen yüzlerce insan hakları aktivisti, yabancı hükümet çalışanları ve iş adamlarını olası güvenlik tehditlerine karşı uyardı. Bakanlık yetkilileri, bu kişilerden bazılarının güvenli bölgelere aktarıldıklarını belirtti.

Washington’da 30 kişilik bir ekip ile Afganistan’dan Zimbabwe’ye kadar ABD elçiliklerini içeren operasyon, ABD’nin önemli yabancı bilgi kaynaklarının ifşa edilmesiyle, çıkarlarının tehlikeye atıldığı endişesini taşıdığını gösterdi.

Bakanlık yetkilileri, bugüne kadar yayımlanan 2,700 adet kripto nedeniyle saldırıya maruz kalan veya tutuklanan birisi hakkında bilgileri olmadığını belirtti. Ancak birçok muhalif ismin, hükümetlerinin baskısı altında bulunduğu ve gelecekte ne tür eylemlere maruz kalacaklarının tahmin edilmesinin güç olduğu ifade edildi.

Yetkililer, son birkaç hafta içinde temasa geçilen kişiler hakkında bilgi vermezken, bu insanlardan bazılarının bulundukları ülke içinde farklı noktalara gönderildiklerini, bazılarının da yurt dışına çıkarıldıklarını açıkladı.

Dışişleri Bakanlığı, henüz yüzde 99’u yayımlanmamış olan, 251 bin 287 adet kriptodan endişe duyuyor. Yetkililer, belgelerin yayımlanmaya devam etmesiyle, kimlikleri açıklanan insanları korumanın daha karmaşık ve uzun süreç gerektiren bir hal alacağını belirtti. Bakanlık aynı zamanda, 250 bini aşkın belgenin gözden geçirildiğini ve diplomatlar tarafından değerlendirilmesi için elçiliklere gönderildiğini ifade etti.

BELGELERİN İLK ZAYİATI

Yayımlanan belgeler yüzünden zarar gören en belirgin isim, Washington’a çektiği kriptoda Libya lideri Muammer Kaddafi’nin huylarından bahseden ve geçen ay görevinden alınan Trablus büyükelçisi Gene Cretz oldu. Yetkililer, Cretz’in geleceğini belirsiz olduğunu ancak tekrar Trablus’a gönderileceğini sanmadıklarını ifade etti.

Cretz dışında, risk altında bulunan üst düzey diplomatlar arasında, Rusya Başbakanı Vladimir Putin’i eleştiren kriptolarda adı geçen Rusya büyükelçisi John Beyrle’de bulunuyor.

Dahası, belgeler insan hakları aktivistleriyle diplomatlar arasındaki bağlantıları yıpratmış görünüyor. Orta Asya’da görev yapan ABD’li bir diplomat, yaptığı seyahatlerde sıkça temasa geçtiği İranlı bir yetkilinin artık kendisiyle görüşmeyi reddettiğini belirtti. Diğer yandan, “Çatışmaların Masum Kurbanları için Kampanya” örgütünün yöneticisi Sarah Holewinski, Afganistan ve Pakistan halkının insan hakları çalışanlarıyla görüşmekten çekinmeye başladıklarını söyledi.

İNSAN HAKLARI ÖRGÜTLERİ ÖFKELİ

Wikileaks, Temmuz ayında Afganistan savaşı hakkında yayımladığı belgelerde, ABD ordusuna yardım eden Afgan sivillerin isimlerini çıkarmadığı için tepki toplamıştı. Gösterilen tepkinin ardından, site Irak savaşı belgelerindeki sivillerin isimlerini çıkardı.

Pentagon sözcülerinden Binbaşı Chris Perrine, bugüne kadar yayımlanan Afganistan savaşı belgeleri yüzünden zarar gören birisi hakkında bilgileri bulunmadığını ancak Taliban’ın Wikileaks belgelerini inceleyerek ABD’ye yardım edenleri cezalandırabileceğini belirtti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Washington temsilcisi Tom Malinowski, “Belgelerde ismi ifşa edildiği için büyük tehlike altına girecek insanlar olacak” yorumunda bulundu.

BELGELER GELMEYE DEVAM EDECEK

ABD’deki insan hakları aktivisleri için, bugün gelinen nokta çelişkili bir durum ortaya koyuyor. 2009 yılında, Kenya’daki insan hakları ihlalleri hakkında gösterdiği tutum yüzünden, Uluslararası Af Örgütü Wikileaks’i ödüllendirmişti. Geçtiğimiz ay ABD Başkanı Barack Obama’ya mektup gönderen İnsan Hakları İzleme Örgütü’de, Wikileaks veya kurucusu Julian Assange’ın dava edilmemesini istedi.

Uluslararası Af Örgütü’nün Asya operasyonlarının başındaki isim Sam Zafiri, belgelerin birçok ülkedeki kötü muameleler hakkında “tecrübelere dayanan bilgiler” içerdiğini belirtti.