Düşük ÖTV (Özel Tüketim Vergisi)uygulamaları nedeniyle fiyat avantajına sahip olan LPG otogazda tüketim artarken, daha yüksek vergi uygulamalarına maruz kalan benzinde ise tüketim geriledi. Ocak-Eylül döneminde benzin tüketimi yüzde 4.1 azalırken, motorin tüketimi yüzde 5.9, oto LPG ise yüzde 5.5 artış gösterdi. Söz konusu dönemde otomotiv yakıtları pazarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.7 büyüdü. 10 numara yağ sorunu nedeni ile bu büyüme oranı, ekonomik büyüme ve yine bu dönemde piyasaya ilave olarak giren araç sayısındaki net-ilave artışa paralel olmadı.
Petrol Sanayi Derneği, 2011 Yılı Ocak-Eylül Dönemi Sektör Raporunu Yayınladı. Raporda Türk tüketicilerinin dünya petrol piyasalarındaki fiyat artışlarından daha az etkilendiği ortaya çıktı. 2011 yılının ilk 9 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre dünya petrol fiyatlarındaki artışlar nedeni ile Akdeniz piyasasında (CIF) benzin, motorin ve LPG fiyatlarının TL bazında ortalama yüzde 41-54 aralığında artmış olduğu belirtilen raporda, bu artışların Türkiye’deki vergisiz pompa fiyatlarına, Akdeniz havzasındaki ülkelerin vergisiz pompa fiyatlarına kıyasla yüzde 8-13 oranında daha az yansıdığı belirtildi. Türk tüketicisinin dünya piyasalarındaki artışlardan daha az etkilendiğinin belirtildiği rapora göre, bu durumun aynı zamanda dağıtım sektöründeki oyuncuların dünya fiyatlarındaki artışın bir kısmını kendi kar paylarından karşıladıklarını da göstermekte. Standart ürünler olarak kabul edilen 95 oktan benzin ve 10 ppm kükürtlü motorinde Türkiye’deki pompa fiyatları Petrol Piyasası Kanunun referans olarak kabul ettiği Akdeniz havzasındaki ülkeler ile uyumlu seyrederken, vergisiz ve tavan fiyatlar açısından yine bu ülkelere göre petrol fiyatlarındaki hareketlenmelerden daha alt seviyede etkilendi. Raporda bu durumun standart ürünlerin yanı sıra petrol piyasasında tüketicilerin yoğun beğenisini kazanan özel motorin ve benzin türlerinin vergisiz pompa fiyatları açısından Avrupa ülkeleri ile benzer ürünler cinsinden yapılan karşılaştırmalar açısından da geçerli olduğu ifade edildi.

-OTOMOTİV YAKITLARI PAZARI YÜZDE 4.7 BÜYÜDÜ-

2011 yılı Ocak Eylül dönemine ilişkin sektör raporunda toplam otomotiv yakıtları tüketiminin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.7 artarak 18,3 milyon m3 olarak gerçekleştiği belirtildi. Rapora göre benzin tüketimi yüzde 4.1 azalırken, motorin tüketimi yüzde 5.9, oto LPG ise yüzde 5.5 artış gösterdi. Bu yılın Ağustos ayı sonu itibarıyla toplam 716 bin adet aracın trafiğe çıktığının belirtildiği raporda, toplam otomotiv yakıtları tüketimdeki yüzde 4.7'lik büyümenin, otomotiv yakıtları tüketimi için önemli bir gösterge olan trafiğe ilave olan taşıt sayısında rekor düzeyde seyreden net artış ve ekonomik ve sınai büyüme ile tam bir uyum içinde olmadığı ifade edildi.

-10 NUMARA YAĞ SORUNU SÜRÜYOR-

10 numara yağ adı altında yapılan sahte akaryakıt faaliyetlerinin bu uyumsuzluğun en önemli nedenini oluşturduğu ve son olarak Esenler otogarında ortaya çıkan olaylar ile bunun kanıtlandığı belirtilen rapora göre Maliye Bakanlığınca Eylül ayında yapılan ÖTV düzenlemesine rağmen 10 numara yağ sorunu sürmekte. Sınai kullanım amacı ile ÖTV ödenmeksizin temin edilen yağların, atık yağlar ve solventler ile karıştırılarak 10 numara yağ olarak piyasaya sürülmeye ve Eylül ayında Bakanlıkça yapılan ÖTV düzenlemesinin suistimal konusu olmaya devam ettiği de belirtildi.

-AKARYAKIT SEKTÖRÜNDEN DOLAYLI VERGİ GELİRLERİNDE YÜZDE 10.5 ARTIŞ İLE 34 MİLYAR TL GELİRE ULAŞILDI-

2011 yılının ilk 9 aylık döneminde ortalama olarak pompa fiyatının benzinde yüzde 61'ini, motorinde yüzde 52 ve oto LPG'de yüzde 46'sının dolaylı vergiler oluşturdu. Raporda, Petrol fiyatlarındaki genel artış ve otomotiv yakıtları pazarındaki sınırlı büyümenin de etkisi ile akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergi gelirlerinin geçen yıla göre yüzde 10.5 artarak 34 milyar TL’ye ulaştığı görüldü. Raporda, Türkiye’nin benzindeki vergiler açısından dünya birinciliğinin devam ettiğine dikkat çekilerek, Yunanistan’ın, Avrupa ülkeleri sıralamasında, benzindeki vergiler açısından Türkiye'den sonra ikinci sıraya yükseldiği, motorinde ise Türkiye’nin, İngiltere’den sonra ikinci sıradaki yerini sürdürdüğü kaydedildi.

-DAĞITIM SEKTÖRÜNDE STANDART ÜRÜNLERİN YANI SIRA İLERİ TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİN DE TÜKETİCİ TERCİHLERİNE SUNULDU-

Raporda Türkiye’de, EPDK tarafından referans piyasalar olarak kabul edilen İtalya, Fransa ve İspanya gibi ülkeler ve diğer birçok gelişmiş ülkede olduğu gibi standart motorin ve benzinin yanı sıra ileri teknoloji ürünü farklılaştırılmış motorin türlerinin, standart ürünlerin yanında ilave bir seçenek olarak tüketicilerin tercihine sunulduğu belirtildi. Büyük ölçekli Ar-Ge çalışmaları ve uzun süreli testler sonucunda geliştirilen bu tür özel ürünlerin varlığı, teknik spesifikasyonlara uygun olmak kaydı ile piyasaların gelişmişliğinin ve rekabetçi yapısının önemli bir göstergesi olduğu ve üstün performans, yakıt tasarrufu ve olumlu çevre etkileri nedenleri ile tüketicilerin tercih nedeni olduğu ifade edildi. Bu tür özel ürünlerin Avrupa ülkelerinde piyasaya sunulan benzer ürünler ile vergisiz fiyat karşılaştırmalarının da verildiği raporda, bu alanda da Türkiye piyasasında dünya piyasaları ile rekabetçi bir yapının gelişmekte olduğu vurgulandı. Raporda EPDK’nın özellikle tüketicilerin yoğun tercih ve beğenisini kazanan bu gibi ürünlerin fiyatları ile ilgili olarak Ekim ayında dağıtım şirketlerine göndermiş olduğu yazının piyasalara müdahale anlamına geldiği ve dağıtım sektörünün son 5 yıl içinde TL bazında sabit kalan marjları ile birlikte bu gelişmelerin piyasaların öngörülebilirliğini ve şirketlerin yapılarını olumsuz etkilediği belirtildi.

PETROL ÜRÜNLERİ TÜKETİMLERİ OCAK - EYLÜL
                                                     (%) 
                                  2010        2011  fark
95 Oktan (katkılı dahil)*     1.858.816  1.784.756  -4,0
Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı*  173.116    163.519  -5,5
Toplam Benzinler m3           2.031.932  1.948.275  -4,1
Kırsal Motorin*               8.526.332    718.745 -91,6
Motorin ( Düşük Kükürtlü )*   3.631.137 12.156.459 234,8
Toplam Motorinler m3         12.157.469 12.875.204   5,9
Otogaz* m3                    3.311.500  3.492.900   5,5
Toplam Otomotiv Yakıtları*m3 17.500.900 18.316.378   4,7
           
                               2010 3.Ç  2011 3.Ç.  Fark
-LPG ürünleri(ton)
 Dökme*                          94.418    84.000  -11,0
 Tüplü*                         779.416   737.450   -5,4
 Otogaz*                      1.854.417 1.956.000    5,5
 Toplam LPG                   2.728.251 2.777.450    1,8

                               2010 3.Ç  2011 3.Ç.  Fark
-Yağlama yağları (ton)
 Taşıt Yağları                  173.328    165.985  -4,2
 Endüstriyel Yağlar             103.834    115.207  11,0
 Deniz Yağları ve Gresler        32.826     31.968  -2,6
 Toplam Yağlama Yağları (ton)   309.988    313.159   1,0
* EPDK Petrol ve LPG Piyasası Sektör Raporları değerleri
ve PETDER verileri kullanılarak hesaplanmıştır.
Akaryakıt verileri 11 ve Yağlama Yağları verileri 6
dağıtıcıdan gönüllülük esasına göre temin edilerek
hesaplanan Ülke toplamıdır.

.

Vergi/fiyat bilgileri Ocak-Eylül               (%)
-Türkiye pompa fiyatları (TL/lt)  2010    2011 fark
 Vergili Benzin(95 Oktan)         3,68    4,17 13,3
 Vergili Motorin(Standart 10ppm)  3,08    3,58 16,2
 Vergili Otogaz(LPG)              1,99    2,31 16,1
 Vergisiz Benzin(95 Oktan)        1,23    1,64 33,8
 Vergisiz Motorin(Standart 10ppm) 1,31    1,73 32,5
 Vergisiz Otogaz(LPG)             0,97    1,24 27,9

-Petrol ve Urunlerin Fiyatı(TL) **
 Brent (Varil)                   118,0   183,9 55,8
 Benzin, CIF Med (1000lt)      1.090,5 1.643,2 50,7
 Motorin, CIF Med (1000lt)     1.021,7 1.573,4 54,0
 LPG, CIF Med (1000lt)         1.035,5 1.460,0 41,0

Hesaplanan Toplam Dolaylı Vergiler
(Milyar TL) ***
 Akaryakıt ÖTV                     6,8     8,4 24,1
 Akaryakıt KDV                    19,3    20,6  6,9
 LPG ÖTV                           3,4     3,5  1,9
 LPG KDV                           1,1     1,3 15,7

Toplam Dolaylı Vergiler           30,6    33,9 10,5

* EPDK web sayfasında yayınlanan verilerden hesaplanmıştır.
** Kaynak : Argus Monthly report
*** Toplam tuketim verileri kullanılarak hesaplanmıştır.

(ANKA)