Normal sisteme göre işyerinde 1 yıl çalışan 1 aylık maaşı kadar kıdem tazminatına hak kazanıyor. Ancak taslağa göre fon uygulaması geldiğinde hesap değişecek. 1000 TL maaşı olan bir işçiyi ele alalım. Bu işçi mevcut sistemde 1 yıl çalıştığında 1 aylık maaşı kadar yani 1000 TL tazminata hak kazanıyor. Ancak yeni sistemde 1000 TL maaşı olan işçi için işveren maaşın yüzde 3’ü oranında fona ödeme yapacak. Yani her ay 30 TL prim yatıracak. Bu tutarın yıllık karşılığı ise 360 TL olacak. İşçinin ilk anda kaybı 640 TL olacak. Nihai kayıp ise bu paranın fon tarafından nasıl nemalandırılabildiğine göre değişecek.

İŞVEREN PRİMİ YA ÖDEMEZSE...

Fonun gelirini işverenin yatıracağı kesintiler oluştururken, son taslakta bu oran yüzde 3 olarak belirlendi. Son taslağa göre, işveren her ay çalışanın prime esas kazancı üzerinden yüzde 3 oranında ödeyeceği primi ödemezse, devlet kurumlarının herhangi bir yaptırımı olmayacak. Böyle bir durumda doğrudan mahkemeye gidilmesi gerekecek. Bakanlık yetkilileri bu konuyla ilgili şu anda da işverenin işçiye kıdem tazminatını ödememesi halinde bakanlığın ya da SGK’nın herhangi bir şey yapamadığını, konunun doğrudan mahkemeye gittiğini savunuyor ve yeni sistemde de mahkemelerin kararlarının esas olduğunu belirtiyor. Ancak hükümet, yeni sistemi gerekçelendirirken “Kıdem tazminatındaki anlaşmazlıklar nedeniyle mahkemeler tıkanmış durumda” savunması yapmıştı. Bu haliyle bu savunma anlamını yitiriyor.

‘FON’DAN ÖNCEKİ HAKLAR NE OLACAK?

Mevcut çalışanların fonun kurulmasından önceki döneme ait hakettikleri kıdem tazminatlarının, fonun kurulmasından sonra kimin tarafından ödeneceği soruları yanıtını bulmuş değil.

Örneğin 9 yıllık çalışma süresi bulunan bir işçinin, fon kurulduktan sonraki döneme ilişkin çalışmalarının karşılığını fondan sağlayacağı belirtilirken, önceki 9 yılın ödemesinin kimden sağlanacağı belirsiz. Fonun kuruluşunun gerekçelerinde “Kıdem tazminatı uygulaması kazanılmış hak kaybına neden olmayacak” deniyor ancak geçmiş dönemlerle ilgili belirsizlik var.

20 YIL ÇALIŞANA 10 MAAŞ İKRAMİYE Mİ?

Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili tasarı gündeme geldiğinde bunu hazırlayan ekip içinde çeşitli öneriler de tartışıldı. Bunun içinde her yıl için 30 günlük ücret üzerinden hesaplanan tazminatın 15 güne kadar indirilmesi önerisi de tartışmaya açıldı. Bu öneri kabul edilseydi 10 yıl çalışan bir işçi 5 maaş, ya da 20 yıl çalışan bir işçi 10 maaş kıdem tazminatı alabilecekti. Ancak bu öneri tepki üzerine taslağa girmedi. Yani dün bir gazetede çıkan ‘20 yıllık kıdeme 6 maaş tazminat’ formülü gerçeği yansıtmıyor. Bunun yerine işverenlerin ödeyeceği yüzde 3 prim sistemi benimsendi. Bu primlerin 10 yıllık sürede nemalandırılacağı belirtildi.

FON’UN İYİ YANI YOK MU?

Sürekli iş değiştirenler için evet. Girdiği işte en fazla 1-2 yıl çalışan birisi için fon ideal. Zira işveren çalışan için her ay yüzde 3 prim ödediğinden, işçi o işyerinde 3 ay da kalsa 15 ay da kalsa hesabında bir para birikiyor. İşçi o parayı da işsiz kaldığında alabiliyor.

İşçi Ahmet’i ürküten hesap

15 BİN LİRA YERİNE 7 BİN LİRA ALACAK

Dönem Maaşı İşveren payı Fonda biriken

1.yıl 1.000 360 852

2.yıl 1.000 360 781

3.yıl 1.100 393 783

4.yıl 1.100 393 718

5.yıl 1.250 430 722

6.yıl 1.250 430 662

7.yıl 1.400 504 711

8.yıl 1.400 504 652

9.yıl 1.500 540 588

10.yıl 1.500 540 540

ALACAĞI TOPLAM TAZMİNAT TUTARI: 7.009 TL

MEVCUT SİSTEMDE ALACAĞI TAZMİNAT: 15.000 TL

*Hesap fona aktarılan payın her yıl ortalama yüzde 9 oranında nemalanacağı varsayımı üzerine kurulmuştur. (VATAN)