Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Yüksel İnan, Bush-Erdoğan görüşmesini NTV’de yorumlarken, Bush’un kısa konuşmasında Pakistan’a değinmesine dikkat çekti. “Bu konuda kimse bir şey söylemedi” diyen Prof. İnan’a ne demek istediğini sorduk. İnan, Bush’un sözlerinin Türkiye’ye örtülü mesaj olduğunu belirtirken; Oval Ofis’teki görüşmeye Genelkurmay 2. Başkanı’nın katılmasının da hükümetin TSK’nın konuşmasını engelleme amacı taşıdığını savundu.

Prof. İnan’a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle:

Bush’un, Erdoğan’la Pakistan konusunu gündeme getirmesine vurgu yaparak “Bu konuda kimse bir şey söylemedi; başlıklar arasında Pakistan’ın yer almasına değinilmedi” dediniz. Ne demek istediniz?
Söylenen sözlerin bazılarını çok iyi yorumlarsınız, ama bazıları üzerine de bir senaryo yazarak yorum yapmak zorunda kalırsınız. Ben görüşmeden çıkan sonuçları hem okumaya, hem de bir senaryo yazmaya çalıştım. Yani orada bizim meselelerimiz konuşuluyordu; Ermeni sorunu, Kuzey Irak’a sınırötesi operasyon ve PKK terör örgütü konuşulurken, Pakistan nereden çıktı, diye soru işareti oluştu. Pakistan bir anlamda sopa ve havuç örneği oldu, yani Amerika, “Ben sana sopanın ucunda havucu uzatıyorum ama bunda aşırıya gitme, gidersen önüne uluslararası platformda bazı sorunlar gelebilir ve sen de bunlarla başa çıkmak durumunda kalabilirsin” dedi.

AŞIRILIK İÇ SAVAŞA GÖTÜREBİLİR
Vurgulamak istediğim noktalardan biri; Pakistan uluslararası arenada izole bir devlettir ve burada dikkat edilmesi gereken nokta; Pakistan’ın neden izole bir devlet olduğudur. İkinci husus; Pakistan’da şu ya da bu şekilde demokrasi ve otoriter rejim arasında bir gelgit yaşanıyor. Bu bir iç savaşa götürebilir. Türkiye’nin yapacağı aşırı bir sınırötesi operasyonun sonuçları da Türkiye’de farklı şekillerde olabilir. Yani bir anlamda Pakistan örnek verilmek suretiyle, Türkiye’nin yapacağı sınırötesi operasyonunun sınırlanması gerektiği konusuna vurgu yapılmak istendi.

“SİZ DE PAKİSTAN GİBİ OLMAYIN” DEDİ
Bush’un sözlerini böyle yorumlarsak, gözdağı olarak niteleyebilir miyiz?
Tam anlamıyla bir gözdağı olarak nitelemeyelim, çünkü onun vurgulanış ve ifade şekli önemlidir. Fakat bir örnek kabilinden, ‘sınırötesi operasyon yaparken bunun kapsamını iyi değerlendirin, çevrenizdeki bazı kışkırtmalar sonucu ülkenizde bir kaos doğabilir, kaosa gitmeyin, aşırılık bir takım sıkıntıları doğurur’ diyen Amerika dünkü görüşmeye Pakistan’ı dahil ederek, ‘bunun en yakın örneği Pakistan’dır, siz de Pakistan olmayın’ demek istedi.

OLAĞANÜSTÜ HAL DESTEKLENECEK BİR DURUM DEĞİL
Önemli bir nokta da şu; sınırötesi operasyon kapsamı genişlettiği taktirde ister istemez Güneydoğu’da koşullar gereği bir olağanüstü hal ilan edilecektir. Olağanüstü hal ise bugünkü dünya koşulları içerisinde pek fazla desteklenilecek ve kabullenilecek bir durum değildir. Amerika’nın “Eskiden Amerika olarak sizi destekledik ama bu sefer bu taahhütte bulunamayız” dediğini düşünüyorum.

AMERİKA VE BM’NİN MÜDAHALESİ
Amerika, Pakistan’a da müdahale eder mi?
Şu anda Pakistan’a müdahale için erken. Ben Kuzey Irak’a sınırötesi operasyonu da Rusya ve Çin ile mutlaka bir şekilde görüşmek gerektiğini söyledim. Buradaki amacım bu tür sorunlar, günümüz koşullarında çok rahatlıkla Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın ikinci maddesinin birinci fıkrasına göre, uluslararası barış ve güvenliği bozan iç savaş veya iç çatışmaya BM son yıllarda ciddi olarak müdahale etme durumuna geldi. Amerika’nın Pakistan üzerinde böyle bir oyunu oynayıp oynamayacağını tümüyle Rusya ve Çin’in politikaları belirleyecektir. Eğer Çin ve Rusya Amerika’ya bu konuda engel çıkarmama gibi bir ışık yakacak olursa, Amerika’nın Pakistan’a da müdahalesi olabilir, ama bunun için daha çok erken.

TSK’NIN AÇIK BEYAN VERMESİ ENGELLENDİ
Görüşmeyi nasıl buldunuz, dikkatinizi çeken başka bir detay oldu mu?
Genel anlamda görüşme beklenenden farklı değil, fakat pozitif noktaları var. Ancak çok fazla dikkat çekilmeyen noktalardan birine daha parmak basmak gerekirse; bir kere askeriyenin direkman içeri sokulması, bir anlamda hükümetin bir çok konuda Türk silahlı Kuvvetleri’nin kamuoyuna açık beyan vermesini engelleme yoluna gitmesidir. Aşağı yukarı bir yıldır uluslararası ilişkilere veya dış politikaya yönelik konularda TSK kendi içinde ve resmi organlarında konuşması gerekirken bunu dışarı taşıdı. TSK’yı içeri sokmak suretiyle siyasete ortak hale getirdiler ve TSK’nın kamuoyundaki konuşma şekli de bundan sonra bu çerçevede biraz daha azalacaktır diye düşünüyorum.