Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Avrupa Hesap Sistemi'ne (ESA) uyum nedeniyle milli gelir hesabında yapacağı yöntem değişikliği aralık ayında hayata geçiriliyor. 2005 yılında Birleşmiş Milletler sisteminden ESA'ya geçmeye çalışan ancak bunu başaramayan TÜİK'in aralık ayında ESA'ya göre açıklayacağı milli gelirde bir gecede yüzde 20 ile 35 arasında yükseliş olacağı tahmin ediliyor. Milli gelirin yeni hesaplama nedeniyle yüzde 20 artması durumunda Türkiye 1 gecede kişi başına düşen milli gelir sıralamasında 13, yüzde 35'lik bir revizyonda ise 19 ülkeyi geride bırakacak ve 68'inci sıradan 49'uncu veya 55'inci sıraya çıkacak. Bir başka ifadeyle Türkiye'de 2006 yılında 5.477 dolar olan kişi başına düşen milli gelir yeni hesaplamayla 8 bin doların üzerine çıkacak ve hükümetin 2013 yılı için belirlediği 10 bin dolarlık hedefi 1 günde oldukça yaklaşılacak.

SAĞLIKLI ANALİZLER YAPILACAK

Türkiye'nin aralık ayında uygulamaya başlayacağı yeni hesaplama yönetimine Yunanistan bundan 1 yıl önce geçti. Mili gelir hesaplamasındaki revizyonun ardından Yunanistan'ın milli geliri hesaplama değişikliği nedeniyle 1 gecede yüzde 25,6 oranında arttı. Ancak Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) pazartesi günü yaptığı açıklamada, Yunanistan'ın milli gelirinde hesaplama nedeniyle yaşanan artışın yüzde 10 olarak belirlenmesine karar verdi. Raymond James Başekonomisti Özgür Altuğ yeni hesaplama yöntemine geçişle milli gelirin yüzde 25 artmasını beklendiğini ifade ederek "Yeni hesaplamayla daha sağlıklı analiz yapma imkanına kavuşacağız" dedi. Dolayısıyla Türkiye'nin aralık ayında yeni hesaplamaya geçişle birlikte milli gelirde Yunanistan'daki gibi yüzde 25'lik bir artışın olacağı uzmanlar arasında genel kanı durumunda.

Öte yandan TÜİK, ESA'ya geçiş çerçevesinde Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) yetkilileriyle beraber çalışırken Türkiye'nin yeni hesaplama nedeniyle tam üye olmadığı için Avrupa Birliği'nden bir onaya ihtiyacı bulunmuyor. Ayrıca adrese dayalı nüfus kayıt sistemine geçişle mevcut nüfusa ulaşılamayacağı ve hesaplamalarda kullanılan nüfusun daha altında bir rakam çıkacak olması da kişibaşına düşen milli gelirde artırıcı bir diğer etken olacak.

CARİ AÇIK ORANI İYİLEŞECEK

Milli gelir hesabındaki değişiklikle yaşanacak revizyon genelde milli gelire oranıyla değerlendirilen birçok makroekonomik göstergede de olumlu etkiye neden olacak. Öyleki Türkiye'de geçmiş yıllarda yaşanan ekonomik krizlerin fitilini ateşlediği söylenen cari işlemler dengesindeki açığın milli gelire oranı da yeni hesaplamayla birlikte azalacak. 2006 yılında 31.2 milyar dolarlık cari açığın bu yıl Merkez Bankası'nın son açıkladığı beklenti anketine göre, 33.9 milyar dolara çıkması bekleniyor. Milli gelir hesabında bir revizyona gidilmemesi halinde Türkiye'nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'sının (GSYİH) yüzde 5'lik büyüme ve yüzde 7'lik enflasyon gözününe alındığında 646 milyar 892 milyon YTL'ye çıkacağı tahmin ediliyor. Ortalama dolar kurunun bu yıl 1.31 YTL seviyelerinde oluşacağı varsayımına göre Türkiye'de GSYİH, 2007'de 493.2 milyar dolar seviyesine ulaşacak.

Ancak yeni milli gelir hesabına göre yaşacak artış hesaplamaya dahil edildiğinde GSYİH bu yıl 592-873.3 milyar dolar aralığına yükselebilir. Dolayısıyla 2006 yılında yüzde 7,82 düzeyinde gerçekleşen cari işlemler açığının milli gelire oranı ESA'ya geçişle birlikte yüzde 5,1'e kadar inebilir. Milli gelir hesabında herhangi bir değişiklik olmadığı bir ortamda ise cari açığın milli gelire oranının yüzde 6,9 seviyesinde gerçekleçmesi bekleniyordu.

FDF'DE REVİZYON GEREKEBİLİR

Öte yandan milli gelir hesaplamasındaki revizyonla Faiz Dışı Fazla (FDF) hedefi de tutturulamayacak. Öyleki Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yürütülen stand-by anlaşmasının önemli kalemlerinden biri olan ve yüzde 6,5 olarak belirlenen FDF'nin milli gelire oranı GSYİH'daki artışla birlikte gelecek dönemlerde bu hedefin aşağıya çekilmesi gündeme gelebilir. Öyleki yüzde 5,58'i merkezi bütçeden yüzde 1'i de Kamu İktisadi Teşekkülleri'nden (KİT) olmak üzere belirlenen yüzde 6,5'lik FDF'nin milli gelir artışıyla yüzde 5'lere kadar inebileceği hesaplanıyor.

Milli gelir hesaplamasındaki değişiklik kamu borç stoğunun ve dış borç stoğunun GSYİH'ye oranında da hızla düşeşe neden olacak. 2007 yılında milli gelirin yüzde 43,4'ü kadar olması hedeflenen toplam kamu borç stoğunun hesaplamadaki değişiklikle yüzde 32-36 aralığına inmesi bekleniyor.

Bu yılın ikinci çeyreğinde açıklanan 226.3 milyar dolarlık toplam dış borç stoğunun milli gelire oranı ise yeni hesaplamayla yüzde 46 seviyelerinden yüzde 34-34 aralığına inecek.

ESA'ya geçiş sadece milli gelir değil, ödemeler dengesi, mali devlet hesaplarında da değişiklik olacak. ESA sistemi alt verilerde gelir, devlet yardımları, yerel harcamalar gibi detaylarda da uyum gerektiriyor. Milli gelirde ESA'ya geçiş bütün alt bilgi sistemleriyle birlikte düşünüldüğünde tamamlanmasının zaman alacağı belirtiliyor. TÜİK Başkanı Ömer Demir, bu sürecin 2010-2011'de tamamlamayı hedeflediklerini söylemişti. ESA'ya uyum kapsamında alt alanlardaki her birinde iyileştirme yapılacak. ESA milli gelir hesaplarının 'doğrudan bilgi alma' yoluyla yapılmasını öngörüyor. Ancak TÜİK, 'doğrudan bilgi alma'nın mümkün olmadığuı yerlerde dolaylı yöntemlerle bilgi almaya devam edecek.