CHP Kadın Kolları Genel Başkanlığı bünyesinde çalışan Kadın ve Cezaevi Çalışma Grubu, kadın ve çocuk cezaevleriyle ilgili “Çocuklar, Kadınlar, Adalet ve Cezaevleri” başlıklı ilk raporunu tamamladı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Birgül Ayman Güler, CHP Kadın Kolları Kadın ve Cezaevi Komisyon Başkanı CHP Uşak Milletvekili Dilek Akagün Yılmaz ve komisyon üyeleri ile CHP Kadın Kolları Genel Başkanı Deniz Pınar Atılgan, araştırmaya ilişkin bir basın toplantısı düzenledi.
Komisyon Başkanı CHP Uşak Milletvekili Yılmaz, çalışmanın 78 baro başkanından istenilen tespit ve öneriler ile Çağdaş Hukukçular Derneği, Türk Tabipler Birliği, İnsan Hakları Derneği ve CHP Pozantı Cezaevi İnceleme Komisyonu’nun işbirliği sonucu oluşturulduğunu belirterek, çalışmanın kadın ve çocuk hükümlülerin yaşadıkları sorunların ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amacıyla yapıldığını belirtti. Bu konuda, Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı’na da birçok soru önergesi verdiklerini belirten Yılmaz, ancak Adalet Bakanlığı’nın soru önergelerinin hiçbirine yanıt vermediğini belirtti. Özellikle kadınların cezaevinde yaşadıkları sorunların çok ciddi olduğunu belirten Yılmaz, politik mahkumların seslerini daha çok duyurabildiklerini, adi suçtan hüküm giymiş kadınların ise aynı oranda sorunlarını dile getiremediklerini kaydetti. Yılmaz, cezaevlerinde bulunan 131 bin tutuklu ve hükümlünün 2 bin 360’ının çocuk ve genç hükümlülerden, 4 bin 720’sinin ise kadın hükümlülerden oluştuğunu kaydetti. CHP Uşak Milletvekili Avukat Dilek Akagün Yılmaz’ın verdiği bilgiler ışığında, raporda çarpıcı veriler yer aldı.

-MAHKUMLAR HER AN YAŞAMSAL TEHLİKE ALTINDA-

12 sayfalık rapora göre, uluslararası standartlarda kişi başına 8 metrekarelik alan sağlanması kuralından yola çıkıldığında, cezaevlerinin toplam kapasitesi 80 bin kişi olması gerekirken, Türkiye’de cezaevlerinde 120 bin’i adli suçlardan, 8 bin 670’i terör suçlarından, 2 bin 200’ü mafya suçlarından olmak üzere 131 bin tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Yine Türkiye’de 325 kapalı, 37 açık, 3 çocuk, 3 çocuk-gençlik kapalı, 4 kadın kapalı ve 1 kadın açık olmak üzere toplam 373 cezaevi yer alıyor.
CHP’nin raporuna göre, cezaevlerindeki hükümlü ve tutukluların tedavileri yeterince yapılmadığından ölümler olurken, yaşama hakkı ihlal ediliyor. Dayak, işkence ve kötü muamele nedeniyle yaralanmalar oluyor.
Hastalar ve ölümcül hastalar ya hiç tedavi edilmiyor, ya da tam donanımlı hastanelerde tedavi edilmediklerinden ölmeye terk ediliyorlar. Her an yaşamsal tehlike altındalar.
Cinsel taciz ve tecavüz olayları yaşanıyor. Tecrit ve hücre cezaları süreklilik arz ediyor.
Görüş ve haberleşme yasakları sürekli hale getiriliyor.
Havalandırma ve dışarıdan gelen gazete ve yayınların ulaşımı engelleniyor.
Cezaevlerindeki aramalarda, giriş ve çıkışlarda soyundurarak arama, sözlü taciz ve hakaretler yapılıyor.
Cezaevlerinin fiziki koşulları, ısınma sorunları ve sulardaki kirlilik nedeniyle ciddi hastalıklar yaşanıyor.

-SOĞUKTAN ELLERİ KANGREN OLDU-

Raporda, İlyas Argun’un Tekirdağ cezaevindeki ısınma sorunu nedeniyle aşırı soğuktan ellerinin yandığı ve kangren olma olasılığı bulunduğu belirtilirken, Bakırköy Kadın ve Çocuk Cezaevi’ndeki suların kirliliği nedeniyle de cilt hastalıkları oluştuğu kaydediliyor.
Yine rapora göre, cezaevinde kişi başına günlük iaşe bedeli 4 TL olduğundan ciddi beslenme sorunları yaşanıyor. Cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlülerin eğitimlerini sürdürmeleri, bilgisayar ve internetten yararlanmaları neredeyse imkansız hale getirilmiş durumda.
Raporda, bu “insan hakları ihlallerinin” pek çok sivil toplum örgütü, CHP inceleme heyetleri ve CHP milletvekilleri tarafından yerinde tespit edildiğine vurgu yapıldı.

-“CUMHURBAŞKANI’NDAN AF YETKİSİNİ KULLANMASINI İSTEYECEĞİZ”

Raporda, Türk Tabipler Birliği’nin verilerinden de yararlanılırken, tutuklu ve hükümlülerin zamanında tedavilerinin gereği gibi yapılmaması nedeniyle Ali Çekin, Hasan Kert, Beşir Özer, Kuddusi Okkır, İsmet Ablak, Güler Zere, Latif Bodur ve Mehmet Aras’ın yaşamlarını yitirdikleri belirtildi. İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi’nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki cezaevleri ile ilgili raporuna göre de “cezaevlerinde halen 266 ağır hastanın olduğu, bunlardan 142 sinin ölümcül hastalıkları nedeniyle ölüm sınırında bulunduğu” ifade edildi.
Yine raporda, Çağdaş Hukukçular Derneği ve Adli Tıp Uzmanları Derneği’nin verdiği bilgilere göre de, Bakırköy Kadın ve Çocuk Cezaevi’nde ölümcül 2 hasta bulunduğu halde bu kişilerin tedavisi yeterince yapılmıyor. Yine bu cezaevinde Yasemin Karadağ böbrek yetmezliği, görme özürlü Hediye Aksoy ise, rahim kanseri olduğu halde yeterli tedavileri yapılmayıp ölüme terk ediliyor. Suların kirliliği nedeniyle cezaevindeki kadınların vücutlarında kahverengi lekeler ortaya çıkıyor.
CHP Uşak Milletvekili ve Komisyon Başkanı Yılmaz, cezaevlerindeki ölümcül hastalar için Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün af yetkisini kullanmasına yönelik çaba sarf edeceklerinin altını çizdi.

-ÇOCUKLAR HEM DİĞER MAHKUMLARDAN HEM DE CEZAEVİ YÖENTİMİNDEN ÇEKİYOR-

Raporda çocukların cezaevlerinde yaşadığı sorunlara yer verilirken, çocuklar birlikte kaldıkları adli tutuklu ve hükümlülerden ve cezaevi yönetimi tarafından ağır insan hakkı ihlallerine maruz kalıyor.
Çocuk hükümlü ve tutuklular, birlikte kaldıkları mahkumlarla ilgili “tecavüz, taciz, ayak tabalarına sopa ile vurulması, basketbol potasına boğulacak derecede kafalarından asılması, paspas sapı ile dayak atılması, sabah erken koğuş temizliği yaptırılması” şeklinde iddialar da bulunuyor.
Yine, cezaevi yönetimi ile ilgili “revire çıkma taleplerinin gardiyanlar tarafından engellenmesi, şarkı söylerken, ‘slogan atıyorsunuz’ denilerek gardiyanlar tarafından dayak atılması, gardiyanlar tarafından siyasi suçtan gelen herkese ‘teröristsiniz’ denilerek dayak atılması, cezaevine ilk girişte işkence, saldırı ve kötü muameleye maruz kalma, revir doktorlarının kötü muamele uygulaması” yönünde iddialar yer alıyor.

-KADINLAR SÖZLÜ VE FİİLİ TACİZE MARUZ KALIYOR-

CHP’nin raporuna göre, adli suçlu kadınların çoğunluğu tecavüze uğrama, eşinden dayak yeme ve benzeri suça itilme nedenleri ile adam öldürme suçundan cezaevinde yatıyor. Diğer suçlar ise uyuşturucu, hırsızlık, dolandırıcılık, yaralama ve fuhuş olarak dağılıyor. Diğer yandan politik suçlardan yargılanan hükümlü ve tutuklu kadınlar da bulunuyor.
Bakacak kimsesi olmadığından ya da çocuklar çok küçük olduğundan cezaevinde annelerinin yanında kalan 0-6 yaş arasında 300 civarında çocuk bulunuyor. Çocuklar için kreş, yalnızca 20 cezaevinde var.
Cezaevlerindeki kadınların sorunları ve maruz kaldıkları davranışlar ise genel olarak erkeklerinkinden çok farklı değil. Rapora göre, kadınlar kötü muamele, dayak, sözlü ve fiili taciz gibi olaylara maruz kalıyor.
Sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamıyor, muayene sırasında kelepçelerin açılmaması ve jandarma eşliğinde muayene yapılması nedeniyle mahremiyet ihlali yaşanıyor.
Ciddi hastalıklarda gereken tedavi yapılmıyor ve kadınlar ölüme terk ediliyor.
Cezaevlerinde anneleri ile kalmak zorunda olan 0-6 yaş grubu çocukların yiyecek, giysi, bez, mama, oyuncak ve kreş ihtiyaçları yeterince karşılanmıyor, kadın ve çocuklarının cezaevinden çıktıktan sonraki yaşamları için koruma, barınma, iş ve maddi olanaklar sağlanmıyor.
Rapora göre, cezaevlerindeki adli kadın hükümlü ve tutuklular, hak arama yollarını bilmediklerinden ve genel olarak kendilerine sahip çıkan yakınları da olmadığından çok daha ağır sorunlar yaşıyor.

-“5 YILDAN AZ HAPİS CEZASINA HÜKÜMLÜ KADINLARIN ÇOCUKLARI 7 YAŞINI BİTİRİNCEYE KADAR CEZALARI ERTELENSİN”

CHP Kadın ve Cezaevi Çalışma Grubu’nun raporunda sorunlara ilişkin sunulan çözüm önerileri de yer aldı. Raporda öneriler şöyle sıralandı:
“Çocuklar ve kadınlar için daha nitelikli, fiziki koşulları çağdaş kurallara uygun, eğitim ve mesleki becerilerin kazandırıldığı cezaevleri açılmalı. Cezaevlerinde çalışan kadınlara ücret ödenmeli, bu çalışmaları nedeniyle yaşlılık sigorta primleri devlet tarafından ödenerek kadınlar sosyal güvenceye kavuşturulmalı. Çocuklu kadınların gündüz diğer mahkumlarla birlikte, gece ise çocuğu ile birlikte ayrı kalabileceği oda sistemine geçilmeli.”
Raporda yer alan bir diğere dikkat çekici öneride ise, çocuklu kadınların cezaevlerine girmesi halinde, özellikle küçük yaştaki çocukların yaşamlarının altüst olduğuna dikkat çekildi. Bu nedenle bazı ülkelerde olduğu gibi, İnfaz Kanununun 110’ncu Maddesi değiştirilerek, 5 yıldan az hapis cezasına hükümlü kadınların çocukları 7 yaşını bitirinceye kadar cezalarının infazının ertelenmesine olanak sağlanması önersinde bulundu.
Komisyon Başkanı Yılmaz da, bu konuda bir yasa teklifi hazırlayacaklarını belirtti.
Yine, beş yıldan az ceza alan çocukların ve çocuklu kadınların, cezalarını dışarıda –evde çekmesinin yolunun açılması, tahliye edilen kadın ve çocukların barınma sorunu için uyum evleri açılması, hükümlü kadınlara iş bulununcaya değin devlet desteği sağlanması istendi.
Yılmaz, cezaevinden çıkan kadınların aileleri ve toplum tarafından dışlandığına dikkat çekerek, bu kadınların barınmaları için öncelikli olarak sığınma evlerinin kullanılabileceğini söyledi.

-İKİNCİ AŞAMA CEZAEVİ ZİYARETLERİ-

İşkencenin ve onur kırıcı ceza ve muamelenin önlenmesi için kullanılabilecek caydırma yollarından birinin de Avrupa İşkencenin ve Onur Kırıcı Ceza ve Muamelenin Önlenmesi Komitesi CPT’ye cezaevlerini denetlemesini sağlamak üzere, “ani ziyaret” çağrısı yapılması olduğunu belirten Yılmaz, komitenin Türkiye’deki cezaevlerini “ani” ziyaret etmesini sağlayacaklarını da ifade etti.
CHP Kadın ve Cezaevi Çalışma Grubu, kadın ve çocuk cezaevleriyle ilgili ikinci çalışmasını ise alanda yapacak. Çalışma grubu, öncelikle kadın ve çocuk cezaevleri olmak üzere, tüm cezaevleri düzenli olarak ziyaret edecek. Bu kapsamda ilk olarak farklı illerde 4 kapalı bir açık cezaevi ziyaret edilecek.

-“MÜYESSER YILDIZ’I EN KISA ZAMANDA ZİYARET EDECEĞİZ”

Komite Başkanı Yılmaz gazetecilerin sorularını da yanıtlarken, Oda TV davasının tutuklu sanıklarından gazeteci Müyesser Yıldız’ın cezaevindeki koşullarını anımsatarak, “Görüşmeniz olacak mı?” sorusu üzerine en kısa zamanda hem Bakırköy hem de Silivri Cezaevi’ni ziyaret edeceklerini, Müyesser Yıldız’ın durumu hakkında da kamuoyunu bilgilendireceklerini söyledi. Yılmaz, aynı şekilde Sincan Cezaevi’nde de incelemelerde bulanacaklarını belirtti.

-GÜLER: “ERKEK HAPSE GİRDİĞİNDE KADIN DIŞARDA MAHPUS YAŞIYOR”

CHP Genel Başkan Yardımcısı Birgül Ayman Güler de, tek bir erkeğin çocuğuyla birlikte hapis yatmadığına dikkat çekerek, “Kadınlar çocuklarıyla beraber hapis yatıyorlar kadınlar hapse girdiklerinde genellikle aileleri ve kocaları tarafından terk ediliyorlar fakat erkek hapse girdiğinde bırak terk etmeyi, kadın dışarıda mahpus hayatı yaşıyor” dedi.
Kadın tutukluların erkek tutuklara göre oranlarının çok daha az olmasına rağmen, ceza söz konusu olduğunda kadın üzerindeki etkinin 3 misli olduğunu belirten Güler, “Maddi etki 3 misli, duygusal etki kim bilir kaç misli? O nedenle biz bu konun üzerine çok ciddi olarak gideceğiz” dedi. (ANKA)