GÜLÜMHAN GÜLTEN/VATAN

Uluslararası gelişmeler nedeniyle kurlardaki artışı bir türlü kontrol edemeyen Türkiye, doğalgazda tam bağımlılık nedeniyle çifte kıskaç yaşıyor. Doğalgazın tamamını ithal eden Türkiye, hem fiyat hem kur artışıyla çifte kıskaca girdi.

Sadece kurdaki yükselişle Türkiye’nin doğalgaz faturası, bir anda 5 milyar lira arttı. Üstelik bu hesaba spot piyasadan alınan LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) dahil değil. Türkiye 45 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyor.

Tüketim 47.6 milyar m3

EPDK’nın 2013 yılı doğalgaz tüketim projeksiyonu ise 47.6 milyar metreküp düzeyinde.

Kontratlar kapsamında ticari sır niteliği taşıdığından resmi olarak açıklanmasa da Türkiye, Rusya’dan bin metreküp başına ortalama 430 dolar, İran’dan 510 dolar, Azerbaycandan ise 350 dolara doğalgaz alıyor. Tüketimin kalan kısmı için ise spot piyasadan LNG ithal etmek zorunda kalıyor. LNG fiyatı ise dönemine göre çok yüksek seviyelere çıkabiliyor.

Türkiye ithal ettiği doğalgazın bedelini dolar fiyatıyla ödüyor. Her ay ithal edilen gazın bedeli bir sonraki ayın ilk haftasında fatura ediliyor. Ödeme de faturayı aldığı ayın sonunda yapılıyor. Bu süre içinde tüketilen doğalgazın dolar karşılığı bedeli de, dolar kuru bir anda 2 lira düzeylerini de aştığı için, bir anda yükseliyor.

EPDK’nın 2013 yılı tüketim projeksiyonuna göre 47.6 milyar metreküplük doğalgaz için sadece kur farkından 2013’teki ilave maliyet 4.1 milyar lira olacak, LNG de dahil edildiğinde, doğalgaz ithalatındaki ilave maliyet 5 milyar lirayı aşacak.

İthalat fiyatı artacak

Öte yandan Rusya, İran ve Azerbaycan’dan doğalgaz alımı için Türkiye her bir ülkeyle kontrat yapmış durumda. Her bir kontratta, doğalgazın fiyatı belirli formüllerle hesaplanıyor. Bu formüllerde temel değişkenlerden birini petrol fiyatları oluşturuyor. Buna göre petrol fiyatındaki artışlara göre doğalgaz fiyatı da söz konusu formülün gerektirdiği şekilde artıyor. Bu geriye dönük olarak hesaplanıp ödeniyor. Bu kapsamda artan kurlardan kaynaklanan ilave maliyete ek olarak, fiyat formülü nedeniyle doğalgazın ithalat fiyatı da artacak. Bu Türkiye için ikinci bir ilave maliyet anlamını taşıyor.

Doğalgazın yüzde 58’i Rusya’dan

Türkiye 2012 yılında 46.5 milyar metreküp doğalgaz tüketti. Bu tüketimin yüzde 58’i Rusya’dan, yüzde 19’u İran’dan, yüzde 9’u da Azerbaycan’dan sağlandı. Ayrıca tankerlerle sıvı halinde Cezayir’den 4.1 milyar metreküp, Nijerya’dan 1.2 milyar metreküp, spot piyasadan 1 milyar metreküp olmak üzere toplam 6.3 milyar metreküp doğalgaz ise LNG olarak ithal edildi. LNG fiyatının, doğalgaz fiyatının oldukça üstünde olduğu biliniyor.