Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, işsizliğe çare olarak TOBB üyelerini görmesi ve bunu sağlamadığı için TOBB yönetimine, “Çözdünüz çözdünüz, yoksa odalarla bire bir biz görüşeceğiz” diyerek tepki göstermesi, TOBB yönetiminde bu kez büyük gerginlik yarattı. İşsizlikle ilgili konuşmalarında sık sık “1 milyon 300 bin TOBB üyesi 1’er işçi alsa işsizlik büyük oranda düşer” diyen Başbakan Erdoğan’a yanıt vermeyen TOBB, bu kez tüm oda ve borsalarla istişare haline geçerek, Başbakan’a bir yanıt hazırlıyor. Cumhurbaşkanı Gül’ün Umman seyahatine katılan TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu, dönüşünde TOBB Yönetim Kurulu’nu toplayarak konuyu gündeme alacak. Başbakan Erdoğan’ın uzun zamandır gündeme getirdiği bu konuyla ilgili nasıl bir tavır alınacağı belirlenecek. Bu kapsamda oda ve borsalarla bilgi alışverişi yapılacak.

Başbakan Erdoğan 2004 yılından bu yana zaman zaman gündeme getirdiği “1 milyon 300 bin TOBB üyesinin her birinin 1’er işçi alsa işsizlik düşer” tezini son dönemde daha da sık tekrarlayınca TOBB yönetiminin bu duruma bir tavır geliştirmesine gerek duyuldu. Başbakan, geçtiğimiz hafta TOBB’un bu konuda harekete geçmediğini belirterek, TOBB yönetimine tepki göstermiş ve “Bunu TOBB olarak siz çözdünüz çözdünüz, çözmediğiniz takdirde bundan böyle dolaştığım illerde, arkadaşlarım olarak bakanlar dolaştığımız illerde, sanayi ve ticaret odalarıyla birebir görüşeceğiz. Biz görüşeceğiz. Onlarla bu işi birebir konuşarak anlaşacağız. Çünkü bu, artık çözülmek durumundadır” demişti.

Tehdit olarak algılandı

Başbakan’ın bu sözleri, TOBB çevrelerinde bir süredir çeşitli konularda TOBB’a “etkin destek vermediği” için tepki gösteren Başbakan’ın yeni bir tepkisi olarak görüldü. Başbakan’ın demokratik açılım konusunda TOBB’u “kenara çekildiği” için eleştirdiği kamuoyuna yansımıştı. Başbakan’ın bu sözlerinin TOBB çevrelerinde “gerekirse TOBB’u aşarız” şeklinde okunduğu ve kendi camiasında “TOBB’u by-pass ederiz” mesajı olarak algılandığı belirtiliyor.

TOBB kaynaklarından edinilen bilgilere göre Başkan Hisarcıklıoğlu, Başbakan’nın bu sözleri üzerine yönetime kendilerinin bir açıklama yapmayacağını hatırlattı. Umman seyahati dönüşünde toplanacak olan Yönetim Kurulu’nun ardından kararlaştırılacak ve TOBB’un tavrını ortaya koyacak açıklamayı Başkan Hisarcıklıoğlu yapmayı planlıyor. Kaynaklar, kısa süre önce yine bu konuyu gündeme getiren Başbakan’ın bu sözlerine “Her TOBB üyesi bir işçi alsın önerisi, sorunu çözmez. Arkasından 700 bin kişi geliyor. Kısa vadede mevcut stoğun eritilmesine ihtiyaç var” dediğini hatırlatıyorlar.

1 kişiyi işe alırız ama 1 kişiyi işten çıkarmak gerekir

TOBB yönetimi ile bağlı oda ve borsa yöneticileri, “Çoğumuz krizde ayakta kalamadı, varolan işçileri de işten çıkarmak zorunda kaldı. Ayakta kalanlar da varolan durumu sürdürmeye çalışıyorlar” değerlendirmesi yaptı. Başbakan’ın sözleri, dün oda ve borsa yönetimlerinde çeşitli esprilere neden oldu. Bazı yöneticiler “Hepimiz 1 kişiyi işe alabiliriz ama 1 işçiyi işten çıkarmamız gerekir” yorumları yaptı.

TÜSİAD Başkanı: ‘Herkes 1 kişiyi işe alsın’ demek kulağa çok hoş geliyor ama sürdürülebilir değil

TÜSİAD Başkanı Ümit Boyner, “İşsizliğe çözüm iş dünyasından gelecek ama hükümet o ortamı yaratmalı. Başbakan’ın dediği gibi ’herkes bir kişiyi işe alsın’ kulağa çok hoş geliyor ama sürdürülebilir değil” dedi.

TÜSİAD Başkanı Ümit Boyner, NTV/CNBC-e ortak yayınında, Başbakan Erdoğan’ın tekstil sektörünün emek sömürüsü yaptığı eleştirilerine ve “Her işveren 1 kişiyi alsa işsizlik çözülür” önerisine dair soruları şöyle yanıtladı: “Sen sömürüyorsun, sen görevini yerine getirmiyorsun şeklindeki tartışmaları yapıcı bulmuyorum. Yapısal işsizlik söz konusu, Başbakan ‘sanal işsizlik’ diyor ama Türkiye’nin demografik yapısı açısından bir işsiz stoğu var. Bunlarla ilgili önlemler alınması gerekiyor. Bunun bir bacağında iş dünyası var. Sanayi üretiminde artış ve büyüme ile yeniden istihdam artışı sağlanacaktır. Ama yapısal işsizlik noktasında makro politikalar gerekli. İşsizlik iş dünyasının tabii ki sorunudur. İş yaratacak olan iş dünyasıdır. İstihdam yaratması gereken bizleriz. Ancak bu noktada o işsizliği giderecek önlemlerin alınması için de gerekli ortamın yaratılması gerekiyor, o da hükümetlerin görevidir. Sayın Başbakan’ın söylediği gibi herkes bir kişiyi işe alırsa, kulağa çok hoş geliyor ama sürdürülebilir değil.”

Prof. Dr. Osman Altuğ / Marmara Üni. Öğr. Üyesi

Borçlu işveren bu teklife güler

BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğan’ın 1 milyon 300 bin TOBB üyesinin her birinin birer işçi alması durumunda işsizliğin azalacağı yönündeki açıklamasının uygulanabilir olduğunu düşünmüyorum. Hükümetin uyguladığı düşük kur, yüksek faiz modelinde bunun uygulanabilirliği yok. 1.3 milyon üyesi olan TOBB’un üyeleri arasında esnaf ve sanatkarlar da var. Berberler, terziler, lokanta sahipleri zaten şu anda ihtiyacı olan elemanı çalıştırıyor. Düşük kur, yüksek faiz politikaları nedeniyle her yer ithal üründen geçilmiyor. Böyle olunca da yerli sermaye zaten zor durumda kalıyor. Ödenmeyen çek sayıları, protesto edilen senet miktarları her geçen gün artıyor. 1 milyon insanın işine haciz geliyor. Borcu olan bir insana bir de işçi al dersen gülerler.

Prof. Dr. Asaf Savaş Akat / İst. Bilgi Üni. Öğretim Üyesi

Öneri gerçekçi değil, ek yük karşılanamaz

BAŞBAKAN’IN istihdamla ilgili önerisini gerçekçi bulmuyorum. Önce sayılara bakalım. TÜİK’in Aralık verisine göre, Türkiye’de 1 milyon 170 bin işveren var. Özel kesimde ücretli-maaşlı-yevmiyeli sayısı ise 10 milyondur. İşletme başına ortalama çalışan 10’un altında çıkıyor. Bundan az sayıda büyük işverenin istihdamını düşün. Ağırlığın 4-5 kişi çalıştıran küçük işletmelerde olduğu hemen ortaya çıkar.

Bu tür işletmeler, ticari mantığın olmadığı ek istihdam yükünü karşılayamaz. Bir kişi ek istihdam bile işletmenin ücret maliyetinde yüzde 20 artış yaratır. Mantığı da yanlıştır. Piyasa ekonomisi karar vericinin kendi çıkarını düşünmesini gerektirir.

Örneğin “Vatandaş yerli malı kullan” kampanyalarının yürümediğini hepimiz birinci elden biliyoruz. Çözüm nisbi fiyatları değiştirerek (ülke parasına değer kaybettirerek) ithal ürünün cazibesini azaltmaktır. Aynı durum istihdam için geçerlidir. İşsizlikle mücadelenin etkili yöntemi istihdam dostu iktisat politikaları uygulamaktır.