KRALİÇE’YE Türkiye ziyaretinde eşlik eden İngiltere Dışişleri Bakanı Thomas Miliband, AKP hakkında açılan kapatma davasına ilişkin görüşü sorulduğunda “Hükümetleri halk seçer, yargıçlar değil” cevabını vermiş. İngiliz Bakanı’nın bu cevabı, hiç şüphesiz, ancak çapsız politikacılara yakıştırılabilecek türden çirkin bir çarpıtma ve demagoji örneğidir. Fakat bizi ilgilendiren husus, elbette, Miliband’in bir politikacı olarak kalibresi değildir. Onu böyle davranmaya yönelten ve cesaretlendiren faktörlerdir. Ancak bu faktörlere geçmeden önce İngiliz Bakanın tavrını Türkiye ve Türk insanı açısından tam bir hakaret kılan birkaç noktayı vurgulayalım.

Sistemin evrensel ilkesi

İNGİLİZ Bakan, yanıtıyla, mensup olduğu sistemin en evrensel ilkesini ayaklar altına almıştır. Bu ilke Türkçe’de hukukun egemenliği veya üstünlüğü diye karşıladığımız “rule of law” ilkesidir. Hukukun egemenliği ilkesi, yargının ve yargılama süreçlerinin siyasi gücün her türlü etkisinden masun olmasını zorunlu kılar. Ve aynı şekilde, bir ülkenin temel kurucu değerlerinin ihlâl edilmesinin önündeki en büyük engeldir. Demokrasilerde partiler yürütme gücünü elde etmek için yarışırlar. Seçmenlerden istedikleri destek, yürütme gücünü temel kurucu değerler çerçevesinde kullanma hakkını elde etmek içindir. O değerleri kafalarına göre yorumlamak veya değiştirmek için değil.

Davayı etkilemek

Eğer bir ülkede herhangi bir iktidar, seçmenlerin nispeten daha fazla bir kısmının desteğini aldı diye, temel kurucu değerleri açık veya örtülü yollarla ihlâl etmeye veya türban konusundaki Anayasa değişikliğinde olduğu gibi değiştirmeye kalkışırsa, hukukun egemenliği ilkesi devreye girer.

Bu ilkenin devreye girmesine, devletin yürütme gibi bir gücü olan yargı tarafından gerekli sürecin başlatılmasına hiçkimse veya kurum karşı çıkamaz.

Açılan davayı etkilemeye yönelik açık veya örtülü hiçbir teşebbüste bulunulamaz.

Bir ülkenin vatandaşları ve onların oluşturdukları organizasyonlar için bağlayıcı olan bu husus, dış unsurlar için çok daha dikkat edilmesi gereken bir bağlayıcılık taşır.

Saplarla saman

kasıtlı karıştırıldı

Bundan ötürü, Anayasa’nın temel kurucu değerlerini koruma ve kollama gücü kendilerine verilmiş olan yargı organlarının bu görevlerini yerine getirmek için yürüttükleri işleme İngiliz Dışişleri Bakanı’nın kabul edilemez bir örneğini verdiği gibi saplarla samanların kasıtlı olarak karıştırılıp müdahale edilmesi, en hafif deyimiyle diplomatik nezaketsizliktir. Haddini aşmaktır. İçinden çıktıkları kolonicilik geleneği göz önünde bulundurulursa pervasız bir kolonici mantığın tezahürüdür. Yeni sömürgeciliktir. Türkiye’ye ve Türk insanına yönelik apaçık bir aşağılamadır. İngiliz Dışişleri Bakanı’nın, Türkiye’nin kurucu değerlerini hiçe saydığını ve tanımadığını gösteren, İngiltere Kraliçesinin Anıtkabir’deki özel deftere yazdığı güzel cümleleri batı usulü bir takiyyeye indirgeyen bir tutumdur.

Ve en önemlisi Türk yargısınca tesis edilen hukukun egemenliği üzerinden Türkiye’nin milli egemenliğine yönelik açık bir saldırı ve tecavüzdür.

Ancak İngiliz Dışişleri Bakanı’nı içinde yetiştiği kültürün en temel ilkesini çiğnemeye sevk ettiren şey, iktidardaki zihniyetin temsilcilerinin kendi hedeflerine ulaşmak için her şeyi göze almış olduklarını bilmenin verdiği güvendir. İngiliz Bakan, iktidardaki zihniyetin kurucu değerler konusundaki nihai projesiyle, kendilerinin Türkiye’nin de içinde yer aldığı bölge için tasarladıkları projenin birbirini tamamladığını bilgisiyle davranmaktadır. Kısaca onları görünüşte en çok değer verdikleri ilkeyi çiğnemeye götüren şey kendi öz-çıkarlarıyla iktidardaki zihniyet arasında kurdukları paralelliktir. Nitekim İngiliz Gazetesi The Times’da, Kraliçe’nin Türkiye gezisi vesilesiyle yayımlanan başyazıda bu husus “Batı’nın AKP iktidarının ayakta kalmasında hayati çıkarı olduğu” cümlesiyle ilan edilmiştir.

Kraliçe’ye

özel smokin

TÜRKİYE’DE içinden geçtiğimiz süreç, bu inançlarının ve güvenlerinin doğrulaması sayılabilecek olaylarla doludur. İktidardaki zihniyetin AB üst düzey yetkililerinin hukukun egemenliğine yönelik müdahalelerini normal karşılamaları bunun bir örneğidir. Ama bu konuda en yakın örneği, AKP hakkında açılan davanın iddianamesinde, temsil ettiği makamın kurucu değerlerin en yüksek kurumsallaşmasını ifade etmesi yüzünden adının geçmesine her Türk vatandaşının gerçekten üzüleceği sayın Cumhurbaşkanı vermiştir.

Bilindiği gibi, Cumhurbaşkanı, neredeyse otuz yılık siyasi geçmişinde, Türk Anayasa yapılanmasının en önemli seremonilerinde bile smokin giymekten kaçınmıştır. Öyle ki, kendisinin AKP oylarıyla Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından düzenlenen yemin töreninde dahi smokin giymeyi tercih etmemiştir. Oysa, İngiltere Kraliçesi için Çankaya Köşkünde verdiği yemekte smokin giyeceğinin mesajını daha bir hafta öncesinde vermiş, nitekim yemeğe de gerçekten smokinle katılmıştır. Bu, kimileri tarafından olumlu bir şekilde yorumlanmaya çalışılsa da aslında tam tersine bir anlam taşımaktadır.

Cumhuriyet’in

değerleri

ÇÜNKÜ, Cumhuriyetin en önemli seremonileri için giyilmeyen bir giysi, bir yabancı gücün en yüksek temsilcisi hatırına ve uğruna giyilmiş olmaktadır. Cumhuriyet ve kurucu değerleri için düzenlenen hiçbir merasimin, kendisinin cumhurbaşkanı olması da dahil, smokin giymeye lâyık olmadığı; ama İngiltere Kraliçesi için düzenlenen bir yemeğin böyle özel bir giysiyi hak ettiği şeklinde bir izlenim yaratılmıştır. Bu tür bir izlenim, ne yazık ki, karşıdakiler tarafından üstünlüklerinin kabulü ve mutlak biat olarak algılanmaya çok elverişlidir. Cumhuriyetin, Kurucu Ruhu ve değerlerinin, böylece İngiltere Kraliçesi karşısında önemsizleştirildiği düşünülebilir.

Temsil edilen makam

Bu bilmeden veya istemeden yapılan bir şey değildir. Aslında temsil edilen makam hiçbir mazereti kabul etmeyen, her şeyin bilinerek ve düşünülerek yapılmasını zorunlu kılan bir makamdır. O halde yapılan boşuna değildir. Amaç herhalde, bir muhatabının desteğini daha da artırmasını sağlayacak bir mesaj vermektir: nasıl ve hangi şiddette olursa olsun bizim davamıza bakacak güçler üzerinde baskı kurun; çünkü Türkiye’de projelerinizde bize sonsuza kadar güvenebilirsiniz; bakın siyasi kariyerimiz boyunca hiç yapmadığımız şeyi sizin için yaptık, bize Cumhuriyetin dahi giydiremediği smokini sırf sizin için kendiliğinden giydik. Algıladığımız mesaj işte budur.

UFUK SÖYLEMEZ/TERCÜMAN