2007 yılında ekonomi dalında Nobel ödülünü henüz 56 yaşındayken alan Profesör Eric Maskin, Yunanistan’da yaşanan krizin diğer ülkelere sıçrama ihtimalinin olduğunu belirterek “Şu anda ABD için bir risk yok. Ama kriz Yunanistan’dan İspanya, Portekiz ve İtalya’ya sıçrarsa sorunlar iyice büyür” diyor. Bilgi Üniversitesi’nin Murat Sertel İleri İktisadi Araştırmalar Merkezi’nin açılışı için İstanbul’a gelen Eric Maskin, VATAN’ın sorularını yanıtladı:

Yunanistan’daki krizin bölge ülkelere sıçrama ihtimalini nasıl görüyorsunuz?

Yunanistan’da yaşanan krizin yeniden yaşanması tehlikesi var, evet. Avrupa Birliği’nin yeni krizlerin tekrarlanması için önlem alma çabasının nedeni de bu. Eğer Avrupa şimdi mali sorunların önüne geçilebilmesi için bir adım atabilirse, çözümü merkezileştirebilirse euro para biriminin geleceği parlak olacaktır. Ancak bunu yapamazlarsa, yeni bir krizin patlak vermesini beklerlerse o zaman gerçek bir sorunla yüzyüze geliriz.

Bu kriz sizce global krizin yeni bir evresi mi?

Yunanistan, global resesyon nedeniyle bu krize girdi. Şu anda yaşananların global krizin yeni bir evresi olduğu bu nedenle söylenebilir. Kriz döneminde tüm ülkeler sıkıntı yaşıyordu. Ancak şimdi, Avrupa da dahil pek çok bölgede belirli ülkeler toparlanma sürecine girdi. Bu nedenle durum, 2008 yılındaki kadar ciddi değil. Ciddi ama o günlerde olduğu kadar değil.

Kriz ABD’ye sıçrar mı?

Elbette. Tüm dünya artık birbiriyle bağlantı halinde. Yunanistan kendi başına ABD için bir sorun yaratmaz. Ancak kriz İspanya, Belçika, İtalya gibi ülkelere sıçrarsa bu ABD’yi etkiler. Çünkü Amerika güçlü euroya bağlı ticaret açısından. Bu nedenle yaşanan sıkıntı ABD’yi de endişelendiriyor.

Euro Bölgesi’nin bir tehlike içinde olduğunu düşünüyor musunuz?

Bu, tamamen AB liderlerinin yapacağı hamlelere bağlı. Doğru hamleler yaparlarsa...

Nedir doğru hamleler?

Para politikası ile ilgili yapageldikleri şeyler. Para politikası dengesizdi. Bu nedenle para politikasını merkezileştirdiler. Euro, Avrupa Merkez Bankası tarafından kontrol edilmeye başlandı, ülkelerin para birimi ile ilgili etkinliği kalmadı. Ancak buna rağmen bölge ülkeleri mali politikaları ile ilgili etkinliğe sahip kaldı. Vergi sistemi gibi... Euro öncesi dönemde olsaydı Yunanistan krize girdiğinde para birimini devalue ederdi ve sorununu çözerdi. Drahma’nın değeri düşerdi. Ancak şimdi yapamıyorlar çünkü euroları var. Yapabilecekleri tek şey borçlanmak. Ancak bunun farklı sonuçları var ve şimdi bunlarla yüzleşiyorlar. AB otoriteleri borç seviyeleri ile ilgili net bir çalışma içine girmeliler. “Şu oranın üzerinde borçlanmayın” demenin ötesine geçmenin zamanı geldi. Yeni kurallar getirme zamanı geldi. Uyulmayacak kurallar değil, uyulmadığı zaman net cezaları olan kurallar getirilmeli. İkinci olarak sorun yaşayan bir ülkeye kriz yaşamadan önce yardım edecek bir mekanizma kurulmalı. Yunanistan’a şimdi yapılan yardım çok daha önce aktive olmalıydı. Krize dönüşmeden önlem alınabilmeliydi. Bu, para politikasının merkezileştirilmesi ile çözülebilecektir. Bu olmazsa euronun geleceği soru işaretidir çünkü yeni bir global kriz olduğu zaman bu yaşananlar tekrar edecek anlamına gelir.

Size göre kriz daha ne kadar etkisini sürdürecek?

Birçok ülkede pozitif yönde gelişme yaşanıyor. En kötünün geride kaldığı söyleniyor. Ancak kriz öncesi seviyelere yıllar sonra dönebileceğimizi düşünüyorum.

Krizin W şeklini alacağı öngörülerine katılıyor musunuz?

Yunanistan krizi Avrupa krizi haline gelirse bu mümkün. Ancak AB otoriteleri gerekli adımları atarsa bunun mümkün olmadığını düşünüyorum.

Global ekonomi için en büyük risk ne sizce?

Her ülkenin birbiriyle etkileşim halinde olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Bu ortamda koordinasyon kurmada yapılacak hatalar büyük risk yaratabilir. Ekonomi politikalarında koordineli davranamamak risk yaratır. Yani aslında en büyük risk politik.

Peki ya Türkiye ekonomisi?

Çok ciddi sıkıntılar çektiniz. Ama pek çok ülkenin tersine krizden çıkışta çok olumlu sinyaller veriyorsunuz. Çok cesaret verici sinyaller söz konusu. Çok parlak bir geleceği var Türkiye ekonomisinin. Büyüme ve gelişme için çok ciddi bir potansiyeliniz var. Türkiye’nin toparlanması dünyanın toparlanmasına da bağlı ancak Yunanistan’ın dışında dünyanın geri kalanında da olumlu sinyaller var. Çin şimdiden toparlandı. Cesaret verici çok olumlu haberler var.

BRIC ekonomileri global büyümeyi ateşleyebilir mi?

BRIC ülkeleri, Avrupa veya AB’nin aksine henüz kalkınamadı. Yani daha gidecek çok yolları var. Önümüzdeki on yıllarda en hızlı büyümeleri evet BRIC ülkelerinde göreceğiz. Ama bu ülkelere başka ülkeler eklenebilir. Örneğin Türkiye gibi...

Eric Maskin kimdir?

2007 yılında ekonomi dalında Nobel ödülü alan Eric Maskin, Harvard Üniversitesi’nde yüksek lisans ve doktorasını matematik alanında yaptı. Doktorasını bitirdikten sonra 1976 yılında Cambridge Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1977-1984‘de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve 1985-2000’de Harvard Üniversitesi’nde çalıştı. Maskin, iktisat dalında oyun kuramı, ekonomik teşvikler ve sözleşme teorisi gibi çeşitli konularda çalıştı. Maskin, özellikle mekanizma tasarım teorisi/uygulama teorisi ve dinamik oyun kuramı hakkındaki yayınları ile tanınıyor.