STRATFOR

Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, 11-12 Mayıs tarihlerinde Türkiye’ye yaptığı ziyarette 25 milyar dolarlık proje anlaşmaları imzaladı. Büyük bir kısmı enerji sektörü kapsamında yapılan bu anlaşmalar arasında 4.8 gigawatt’lık ve 20 milyar dolarlık bir nükleer santral projesi de var. Medvedev’in ziyareti Ankara ile Moskova arasında aylar süren Avrasya enerji yolları müzakerelerine de noktayı koymuş oldu.

 Hem Türkiye hem de Rusya bölgenin yükselen güçleri olduğu için enerji meselesi zaman zaman sıkıntılar yaratabiliyor. Bunun da en önemli sebebi Batı’nın Rusya’yla arasına mesafe koymak için Türkiye’den faydalanması. Ancak Rusya ve Türkiye şu an bir enerji kavgasının peşinde değil. Tarih boyunca rakip olmuş bu iki güç arasında gerginlik yaşanıyor ancak hâlihazırdaki jeopolitik ortam iki devleti işbirliğine itiyor.
Azerbaycan Türkiye’nin Rusya’yla müzakerelerinde uzun bir süredir piyon görevi yapıyordu. Bakü-Tiflis-Erzurum boru hattı üzerinden Avrupa’ya yılda yaklaşık 9 milyar metreküp doğalgaz satışı yapan Azerbaycan, bu sayede Rusya’nın etrafından dolanmış oluyor. Azerbaycan’ın Şah Deniz projesinin ikinci ayağının 2018’de devreye girmesi ve yılda 15 milyar metreküp doğalgaz üretimi yapılması bekleniyor. Bunun 12 milyar metreküpü ihraç edilecek. Türkiye, bu 12 milyar metreküpün önemli kısmını Nabucco boru hattı vasıtasıyla Avrupa’ya aktarmak istiyor.

 RUSYA İÇİN NABUCCO'YU ENGELLEME FIRSATI

Rusya, Nabucco ve benzeri projeleri devreden çıkarmak için elinden geleni yapıyor. Moskova’nın eline geçen bu yöndeki en büyük fırsat iki yıl önce Türkiye’nin Azerbaycan’la attığı yakınlaşma adımları oldu. Türkiye’nin, Dağlık Karabağ sorunu çözülmeden Ermenistan’la diyalog kurma girişiminde bulunmasını hakaret olarak algılayan Bakü’yle Ankara arasında ilişkiler bozuldu.

 Bu arada Rusya da Bakü’ye ihtiyacı olduğunda yanında olacağı mesajını göndererek, Şah Deniz II fiyat anlaşmasında söz hakkı sahibi oldu. Türkiye fiyatlarla ilgili ne zaman Azerbaycan’a ne zaman bir teklifte bulunsa Rusya daha iyi fiyat teklifleri sunarak Türkiye’yi devreden çıkardı. Öte yandan Ermenistan üzerindeki etkisini kullanan Kremlin, normalleşme sürecini de kilitledi.  

 Medvedev’in Türkiye ziyaretinden birkaç gün önce Şah Deniz II açısından Türkiye ve Azerbaycan ilerleme kaydetmeye başladı. Azerbaycan Enerji Bakanı Natık Aliyev, 5 Mayıs’ta Ankara’yla fiyat anlaşması konusunda son turları yaptıklarını açıklarken, STRATFOR’a konuşan bir kaynak, Erdoğan ve Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev arasında 1000 metreküp için 220 ile 270 dolar arasında bir fiyat için sözlü bir anlaşma yapıldığını söyledi. Rusya’nın 300 dolarlık fiyatının çok altında olan bu rakamların Medvedev’in ziyaretinin hemen öncesinde telaffuz edilmesi ise dikkat çekici. Moskova’nın bu müzakerelerde kolaylaştırıcı bir rol oynadığı ifade ediliyor.

 RUSYA'NIN DESTEĞİNİN BİR BEDELİ VAR

Ancak bu desteğin bir bedeli var. Rusya Azeri gazının Nabucco üzerinden Avrupa’ya gitmesini istemiyor ancak Moskova’nın Avrupa üzerindeki enerji baskısını biraz olsun hafifletip, Türkiye’yle yakın ilişkiler kurmak gibi planları olduğundan da bahsediliyor. Bir STRATFOR kaynağı Rusya’nın Nabucco’nun rafa kaldırılması şartıyla Türkiye-Azerbaycan anlaşmasına rıza gösterdiğini ifade etti.

 Moskova ve Ankara, Türkiye’nin Interconnection Türkiye-Yunanistan-İtalya ve Poseidon hattına odaklanması üzerinde anlaştı. Dün Yunanistan ile Türkiye arasında imzalanan 21 anlaşmadan bir tanesi bu boru hattıyla ilgiliydi. Rusya Nabucco’ya göre kapasitesi çok daha düşük olan bu boru hattını gelecekte Güney Akım projesiyle de bağlamayı planlıyor.

 Azerbaycan’ın talepleri açık: Daha yüksek fiyat ve Dağlık Karabağ konusunda Ankara’nın güvencesi. Türkiye-Ermenistan sürecinin ilkbaharda kilitlendiği düşünüldüğünde Ankara’nın böyle garantiler vermesi ihtimal dahilinde.

 RUSYA İSTEDİĞİNİ ALDI

Rusya’nın Şah Deniz müzakerelerinde baskısını azaltmasının stratejik bir amaç doğrultusunda olduğu Medvedev’in Türkiye ziyaretinde ortaya çıktı. Rusya ve Türkiye arasında atılan iki dev imzayla enerji entegrasyonu adına büyük bir hamle yapılmış oldu.

 Nükleer santral projesinin maliyetinin 20 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde, STRATFOR Rusya’nın bu planı hayata geçirip geçirmeyeceğinden şüphe ediyor. Eğer geçirirse bu durum Rusya’nın yatırım anlayışında büyük bir değişiklik yaşandığı anlamına gelir.

 Öte yandan imzalanan diğer anlaşmayla inşa edilmesi öngörülen boru hattı sayesinde İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndaki tanker trafiği azaltılacak. Bu iki projenin ilerleyen dönemdeki Türk ortaklarının AKP hükümetiyle yakın ilişkileri olan AKSA Enerji ve Çalık Holding olacağı belirtiliyor.