Türkiye'nin metropolü İstanbul, ekonomik faaliyet hac­minin büyüklüğü, ban­kacılık ve hizmetler başta birçok sektörün merkezi olması, ülkenin en büyük sana­yi kuruluşlarını bünyesinde ba­rındırması dolayısıyla devletin en çok vergi topladığı il olarak ekonominin merkezi olmayı 2024 yılında da sürdürdü.

İstanbul kendi hacminin üzerine çıkarken pastadaki payını daha da artırdı. Kişi ba­şına ortalama vergi miktarında ise Kocaeli İstanbul'u bir kez daha geride bıraktı. Toplam vergi­nin 3 trilyon 877,4 milyar lirası İstanbul’da tahakkuk ederken, tahsilatın da 3 trilyon 567,9 milyar liralık bölümü bu ilde gerçekleşti.

2024'TE NE KADAR VERGİ TOPLANDI?

HalkTV'nin Hazine ve Maliye Bakan­lığı bütçe verilerinden derlediğine göre, 2024 yılında ülke genelinde vergi tahakkuku önceki yıla gö­re yüzde 55,9 artışla 8 trilyon 367,6 milyar, tahsilatı ise yüz­de 62,3 artışla 7 trilyon 304,9 milyar lira oldu.

2024 yılı boyunca ülke gene­linde toplanan verginin kişi ba­şına ortalama tutarı 85 bin 565 liraya gelirken, bu tutar illere göre büyük değişiklikler gösterdi. Kişi ba­şına vergi tah­silat miktarına göre yapılan sı­ralamada, TÜPRAŞ, Ford, Ço­lakoğlu, Şişecam, Hyundai, Enerjisa, Aygaz gibi büyük sa­nayi kuruluşlarına ev sahipli­ği yapan Kocaeli 358 bin 91 lira ile 81 il içinde açık ara birinci oldu. Bu ilde kişi başına vergi tahsilatı, Türkiye ortalaması­nın 4,2 katı düzeyinde gerçek­leşti.

İSTANBUL İKİNCİ SIRADA
Ekonomisi en büyük an­cak aşırı yüksek nüfusa sahip il olan İstanbul ise kişi başına or­talama yıllık vergi tahsilatında 227 bin 896 lira ile Kocaeli’nin ardından ikinci sırada yer al­dı. Tarım sektörü katma değe­ri en yüksek illerden İzmir, kişi başına 152 bin 673 lira vergi ile üçüncü, en büyük nüfusa sahip ikinci il olan ve son yıllarda sa­nayisi hızla gelişen Ankara 134 bin 840 lira ile dördüncü, liman kenti Mersin de 78 bin 884 lira ile beşinci sırada yer aldı.

Bu illeri, kişi başına 75 bin 138 lira vergi ile Yalova, 63 bin 847 lira ile Tekirdağ, 56 bin 573 lira ile Bursa, 42 bin 183 lira ile turizm kenti Antalya ve 35 bin 560 lira ile yine turizm katma değeri yüksek illerden Muğla izledi.

Kişi başına ödenen ortalama vergi miktarı en düşük iller ise 5 bin 494 lira ile Şırnak, 6 bin 127 lira ile Hakkâri ve 6 bin 349 lira ile Muş oldu.

DEPREM BÖLGESİNDE ERTELEME
2024’te iller bazında vergi tahsilatının, geçmiş yıllardan devreden tutarları da kapsayan tahakkuka oranında da yüzde 95’le Kocaeli ilk sırada yer aldı. Yıl içinde yapılan tahsilatın toplam tahakkuka oranında bu ili sırasıyla yüzde 92 ile İstanbul, yüzde 90,5 oranı ile Erzurum ve Samsun, yüzde 90,4’le Bayburt, yüzde 89,7 ile Yalova, yüzde 89,5’le Erzincan, yüzde 89,1 oranı ile Kırşehir ve Rize ve yüzde 89’la Çanakkale izledi.

Tahsilat/tahakkuk oranının en düşük olduğu il ise deprem dolayısıyla gidilen ertelemelerin de etkisiyle Maraş oldu. Bu ilde vergi tahsilatının tahakkuka oranı geçen yıl yüzde 22,7 düzeyinde kaldı. Şırnak yüzde 42,8, Malatya yüzde 51,3, Mardin yüzde 56,3, Adıyaman yüzde 57,5’le tahsilat/tahakkuk oranı en düşük diğer illeri oluşturdu. Vergide 81 il ile merkez muhasebe birimi toplamında geçmişten gelen alacakların da üzerine eklenmesiyle oluşan kümülatif tahakkuk tutarına göre 2023 yılında yüzde 83,9 olan Türkiye geneli tahsilat oranı, 2024’te yüzde 87,3’e yükseldi.

TOPLAM VERGİNİN YARISI İSTANBUL'DAN
Önceki yıla göre İs­tanbul’da vergi tahakkuku yüz­de 61,8, tahsilatı yüzde 66,6 art­tı ve tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 89,4’ten yüzde 92’ye yük­seldi. Ülke geneli toplam tah­silatta İstanbul’un 2023 yılın­da yüzde 47,6 olan payı, geçen yıl yüzde 48,8’e çıktı. Buna göre, 85,4 milyon olan ülke nüfusu­nun 15,7 milyon kişi ile yüzde 18,3’ünün yaşadığı İstanbul tek başına vergi pastasının yakla­şık yarısını yaratırken, diğer 80 il toplamda vergi havuzuna an­cak İstanbul kadar katkı verdi.

 TÜRKİYE EKONOMİSİNİ 10 İL TAŞIYOR
2024 yılında vergi pastası­na İstanbul’dan sonra en faz­la katkıyı 782,5 milyar lira ve yüzde 10,7 payla Ankara yaptı. Geçen yıl 753 milyar lira vergi ödeyen Kocaeli yüzde 10,3 pay­la üçüncü oldu. Bu illeri 683,9 milyar liralık tahsilat ve yüz­de 9,4 payla İzmir, 181,9 milyar lira ve yüzde 2,5 payla Bursa, 152,9 milyar lira ve yüzde 2,1 payla Mersin izledi. Yıllık ver­gi tahsilatı sıralamasında daha sonra 113,7 milyar lira ile An­talya, 74,9 milyar lira ile Adana, 74,5 milyar lira ile Tekirdağ ve 54,8 milyar lira ile Hatay geldi.

Ülke nüfusunun yüzde 47,9’unun yaşadığı bu on ilde toplam tahsilat 6 trilyon 440,1 milyar lira, bu illerin toplam vergideki payı yüzde 88,2 oldu. Toplam verginin yüzde 11,2’si, nüfusun yüzde 52,1’inin yaşa­dığı 71 ilden toplandı.

2024 yılında en az vergi öde­yenler ise düşük nüfus ve eko­nomik faaliyet düzeyine sahip illerden 755,5 milyon lira ile Bayburt, 961,8 milyon lira ile Dersim, 963,5 milyon lira ile Ardahan, 1 milyar 91,6 milyon lira ile Gümüşhane ve 1 milyar 474,3 milyon lira ile Kilis oldu.

(