İşte CHP'nin muhalefet şerhi ve gerekçesi...

Adalet Komisyonu alt komisyonunda 1/893 numaralı Basın Kanunu ve bazı kanunlarda

değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısının görüşmeleri sırasında kısmi olarak önergelerle

değişiklikler yapılmış olsa da aşağıda belirteceğimiz eleştirilere rağmen, AKP grubu tarafından olumlu

bir tavır sergilenmemiş ve tasarıdaki sakıncalar giderilmemiştir. Bu nedenle grubumuz tarafından

muhalefet şerhi verilmesi zorunluluğu doğmuştur.

Tasarının gerekçesinde pek çok konuda bilgilendirme ve çabuk ulaşılabilme olanağını

sağlayan internet haber sitelerinin, gazetelerin sunmuş olduğu kağıt üzerindeki haberleri sanal

ortamda okuyucuların hizmetine sunduğunu, buna karşılık basılı gazetelere ve gazetecilere tanınmış

olan haklardan yararlanamadığı belirtilerek bu tasarı ile internet haber sitelerine, çalışanlarına bazı

haklar ve yükümlülükler getirildiği ifade edilmektedir. Ancak ne yazık ki tasarı, tüm ilgili tarafların

görüş ve önerileri alınmaksızın aceleyle hazırlanmış olup, daha çok getirilen sınırlamalarla internet

medyasını idari birimlerin yani iktidarın kontrolü altında tutmaya yönelik düzenlemeleri içermektedir.

Tasarının çerçeve 1. Maddesiyle beyanname vererek basın kanununa tabi internet haber

sitesi özelliğini kazanacak, haber sitelerinde çalışanların basın iş kanunu kapsamında gazeteci sıfatını

kazanacağına ilişkin hüküm olumlu gibi görünse de, beyanname vermeyen ve basın kanununa tabi

olmayacak internet haber sitelerinde çalışanların haklarının kısıtlanması sözkonusudur.

Çünkü Yargıtay içtihatları uyarınca internet ortamındaki haber sitelerinin de gazete olarak

nitelendirileceği ve burada fikir ve sanat işlerinde çalışanların Basın İş Kanunun kapsamında gazeteci

olarak değerlendirileceğine ilişkin kararıyla gazeteci tanımı daha geniş olarak değerlendirilmekte iken

tasarı ile sadece beyanname veren internet haber sitelerinde çalışanların gazeteci olarak

nitelendirilmesi, var olan uygulamadan geriye gidildiği endişesini haklı olarak yaratmaktadır.

Bu nedenle komisyonda bulunan basın örgütlerinin temsilcilerinin de beyan ettiği gibi,

beyanname vermelerine bakılmaksızın, internet haber sitelerinde fikir ve sanat işlerinde çalışanların

tümünün gazeteci olarak nitelendirilmesinin daha doğru olacağı kanısındayız.

Öte yandan görüşmeler sırasında basın örgütleri temsilcilerinin, basın iş kanununda

gazetecilerin aleyhine olan bazı eksikliklerin giderilmesine ilişkin önerileri de AKP grubu tarafından

Örneğin hakettiği ücreti ödenmeyen gazetecinin iş aktini haklı sebeple feshetmesi, emeklilik

için sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan gazetecilerin diğer çalışanlar gibi

işten ayrılarak kıdem tazminatını alabilmesi gibi hakların gazetecilere de tanınmasına ilişkin

önerilerin asıl komisyon görüşmelerinde dikkate alınması gerekmektedir.

Tasarının çerçeve 3. Maddesiyle basın kanunu kapsamına alınacak internet haber sitesi

tanımı çok muğlaktır. İnternet haber sitesinin tanımı için 5651 sayılı yasanın 2. Maddesinin (g)

5651 sayılı yasanının 2.maddesinin (g) bendi “ haberleşme ile kişisel veya kurumsal bilgisayar

sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet üzerinde oluşturulan internet ortamı “ olarak

düzenlenmiş olup, sonuç olarak “tanımlanan internet ortamında haber ya da yorum niteliğinde

yazılı, görsel veya işitsel içeriklerin sunumunu yapan süreli yayın” olarak internet haber sitesi tarif

Bu durumda örneğin belirli aralıklarla güncel olayları kendi internet sitesi üzerinden

değerlendirerek yorum yazıları yayınlayan bir akademisyenin veya siyasetçinin sitesi internet haber

Bu muğlaklığın giderilmesi için tanımlanan internet haber sitelerinin “beyanname vermiş

olan” şeklinde belirtilmesinin uygun olabileceği kanısındayız.

Tasarının çerçeve 5. Maddesinde AKP grubu tarafından verilen önerge ile kısmi bir değişiklik

yapılmış, ancak beyanname vererek basın kanunu kapsamına giren internet haber sitelerinin 5651

sayılı kanundan kaynaklanan yükümlülüklerinin de devam edeceği belirtilmiştir.

Tasarının amacında basın kanunundaki haklardan internet haber sitelerinin ve buralarda

çalışan gazetecilerin de yararlanacağı belirtilmiş olup, basın kanunu 12. Maddesinde gazetecinin

haber kaynaklarını açıklamaya zorlanamayacağı ifade edilmektedir. Basın Kanununun bu açık

hükmüne rağmen tasarıda internet haber sitesi ve burada çalışan gazetecilerin 5651 sayılı yasadaki

yükümlülükleri de yerine getirecekleri belirtilmektedir. Bu durumda 5651 s. yasanın 4, 5, ve 6

maddesinde belirtilen içerik sağlayıcının, yer sağlayıcının ve erişim sağlayıcının TİB’e talep ettiği

bilgileri, talep edilen şekilde verme yükümlülüğü devam edecektir. Bunun anlamı ise gazetecinin

haber kaynağı da dahil bilgileri TİB’e vermek zorunda kalması olabilir ki bu basın özgürlüğü ile asla

Bu nedenle basın kanununa tabi internet haber sitelerinin ve bu sitelerde çalışan

gazetecilerin gerçekten basın özgürlüğünden yararlanmaları isteniyorsa 5651 sayılı yasadaki 4, 5, 6 ve

diğer maddelerindeki basın özgürlüğüne aykırı hükümlerin uygulanmayacağı açıkça belirtilmelidir. Bu

konuda açıkça bir istisna getirilmediği takdirde tasarıda atıf yapılmasa dahi internet ortamındaki

haber siteleri doğrudan 5651 sayılı yasaya tabi olacaklarından basın özgürlüğüne aykırı hükümlerle

zaten karşı karşıya kalacaklardır.

 Tasarının çerçeve 6. Maddesinde AKP grubu tarafından verilen önerge ile beyannamenin

incelenmesi aşamasında yasaya aykırılıklar ve eksiklikler sözkonusu olduğunda internet haber

sitelerinin yayınının durdurulamayacağı belirtilirken, yayın durdurma müeyyidesinin sebeplerinin

varlığı halinde kesinleşmiş mahkeme kararı çerçevesinde ilgilinin basın kartının iptali için basın yayın

ve enformasyon Genel Müdürlüğünce işlem yapılması düzenlenmektedir.

Tasarının ilk halinde çerçeve 7. Maddesinde yayın durdurma sebeplerinin ortaya çıkması

durumunda adli makamlarca kovuşturmaya başlanması ve TİB tarafından aykırılığın tesbit edilmesiyle

internet haber sitesinin resmi ilan ve reklam ile basın kartına ilişkin haklarının ortadan kalkacağına

ilişkin madde tasarı metninden çıkarılmıştır. Bu madde zaten çok ağır eleştirilmiş ve mahkeme kararı

dahi olmaksızın bu hakların ortadan kaldırılmasının internet medyasının tamamen baskı altında

tutulmasına yönelik bir düzenleme olacağı belirtilmişti. Bu nedenle çerçeve 7.maddenin tasarı

metninden çıkarılması olumludur.

Ancak çerçeve 6. Maddede önergeyle yapılan değişiklikle yayın durdurma sebeplerinin ortaya

çıkması halinde internet haber sitesinin yayınının durdurulmayacağı, bu durumun kesinleşmiş

mahkeme kararıyla tesbit edilmesi halinde, basın kartının iptali için Basın- yayın ve enformasyon

Genel Müdürlüğünce işlem yapacağı belirtilmektedir. Yazılı basında beyannamenin incelenmesi

sonucunda yasaya aykırılık tesbit edildiği takdirde gazetecinin basın kartının iptali yoluna

gidilmezken ,internet medyasında çalışan gazetecinin neden basın kartının iptali yoluna gidilmektedir?

Bu eşitsiz uygulamanın hiçbir haklı gerekçesi yoktur.

Tasarının çerçeve 8. Maddesinde internet haber sitelerinin yayınladıkları içerikleri 6 ay süre

ile muhafaza ve gerektiğinde talep edilen yetkili mercilere teslim etme zorunluluğu getirilmiştir. Basın

kanununun 10 maddesinde yapılan bu değişikliğin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olup,

yazılı basın için Cumhuriyet Başsavcılığına teslim yükümlülüğü varken internet haber sitesi için neden

yetkili mercii denilerek bu konu muğlak bırakılmıştır. Kimdir bu yetkilli mercii? TİB mi, MİT mi bir

başka kurum mu? İnternet haber sitelerinin haklarının kısıtlanmaması açısından yetkili mercinin

açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Tasarının çerçeve 9.maddesinde düzeltme ve cevap hakkı internet haber siteleri açasından

düzenlenmektedir. Ancak son fıkra ile internet haber sitelerinde içeriğin çıkarılması ve erişimin

engellenmesi konusunda yine 5651 sayılı yasaya atıf yapılmıştır. 5651 sayılı yasada yapılan son

değişiklikler ile TİB tek başına erişimin engellenmesine karar verebilmektedir. Bu ise internet haber

sitelerinin basın yasası çerçevesinde korunması gereken özgürlüğünü engelleyebilecek, sansür ya da

Bu nedenle 5651 sayılı yasaya atıf yapılmaksızın, basın özgürlüğü ve kişilik haklarının dengeli

bir şekilde korunacağı, yargı kararının esas alınacağı bir düzenlemenin bu madde içinde yapılması çok

Tasarının çerçeve 11. Maddesinde düzeltme ve cevabın yayınlanmaması başlığı altında

internet haber sitelerinin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesinin yaptırımı da düzenlenmektedir.

Ancak kesinleşmiş mahkeme kararlarına rağmen düzeltme ve cevabın yayınlanmaması durumunda

yazılı basın için var olan para cezası yükümlülüğü internet haber siteleri için önerilmemektedir.

Ayrıca yazılı basında yayınlanmayan cevap ve düzeltme hakkının tirajı yüz bini geçen iki

gazetede ilan şeklinde yayınlanacağı düzenlenmişken, internet haber sitelerinde basın kanunu

kapsamında faaliyet gösteren iki internet haber sitesinde yayınlanmasına karar verileceği

belirtilmekte, bu sitelerin izlenme oranından söz edilmemektedir. Bu da ciddi bir eksikliktir.

Tasarının çerçeve 13.maddesiyle Basın Kanununun 11. Maddesindeki cezai sorumluluk,

13.maddesindeki hukuki sorumluluk ve 27. Maddesindeki görevli mahkemeler ve yargılama usulü

maddelerine internet haber siteleri de eklenerek bu maddelerdeki yükümlülüklerin, internet haber

siteleri açısından da geçerli olması sağlanmıştır.

Ancak cezai sorumluluk açısından basın kanunun 19, 20, 2l, 22, 24, 25. Maddelerinde

belirtilen suçlara atıf yapılmadığından suç ve cezada kanunilik ilkesi çerçevesinde internet haber

sitesi vasıtasıyla işlenebilecek bu suçlardan dolayı cezai sorumluluk sözkonusu olmayabilecektir. Bu

ise yazılı basın aleyhine, internet basını lehine bir eşitsizliğe yol açacaktır.

Diğer yandan basın kanununda yazılı basına ilişkin cezai ve hukuki sorumluğun kimlere ait

olduğu çok açıkça belirtilmiştir. Ancak internet haber sitelerinde cezai ve hukuki sorumluluğu

paylaşan kişilerin ayrıntılı bir şekilde belirtilmemesi hatalıdır.

SONUÇ OLARAK internet haber sitelerinin ve çalışanlarının basın kanunu kapsamına alınarak

belli haklardan, basın özgürlüğünden, basın kartı, resmi ilan ve reklamlardan yararlandırılması ve

bunun karşılığında da belli yükümlülüklerin getirilmesi iddiasıyla hazırlanan bu tasarı istenilen

amaca ulaşılabilecek nitelikte değildir. Basın kanununun ruhuna uymayan, internet haber sitelerinin

çok ciddi bir şekilde sansürlenebileceği sakıncalı maddeleri içermektedir. Üstelik cezai ve hukuki

sorumlulukta olduğu gibi pek çok eksiklik ve boşluk bulunmaktadır.

 Bu nedenle tüm basın ve gazeteci örgütlerinin belirttiği gibi demokratik ,özgürlükçü, internet

medyasıyla ilgili dünyadaki olumlu örneklerin de incelendiği yazılı basın ve internet medyasının

özelliklerinin göz önünde alındığı yeni bir basın kanunu gereklidir.

Ülkemizde anti demokratik uygulamalar sonucunda, fiili sansür ve oto sansürün sıradanlaştığı,

gazetecilerin iktidarın talimatıyla işten atıldığı, ne yazacaklarına, nasıl yazacaklarına dahi Başbakanın

karıştığı, muhalif gazetecilerin cezaevine atıldığı, basın özgürlüğünün rafa kaldırıldığı bir ortamda bu

tasarının da aynı anlayışla hazırlandığını görüyoruz.

İnternet ortamındaki yayınların ve işlenen suçların düzenlenmesine dair 5651 sayılı yasadaki

son yapılan değişikliklerin ardından hazırlanan bu tasarıda, sürekli 5651 sayılı yasaya atıf yapılması

nedeniyle internet haberciliğinin üzerinde ciddi baskıların uygulanmak istendiği, resmi ilan ve

reklamlar yoluyla ekonomik olarak desteklenen yandaş bir internet medyası yaratılmak istendiği çok

açık görülmektedir. Muhalif olan internet medyası ise basın kartının iptali, resmi ilan ve reklamlardan

mahrum bırakılma, TİB tarafından haber kaynaklarını açıklamaya zorlamaya kadar çok ciddi baskılar

altında kalabilecektir. Hazırlanan tasarı internet medyasına özgürlük değil, aksine çok ciddi baskılar

getirmektedir. Bu nedenle Adalet komisyonunun çalışmalarında eleştirilerimizin dikkate alınarak,

gerekli düzeltmelerin yapılması dileğiyle alt komisyon muhalefet şerhimizi sunuyoruz.

Dilek Akagün Yılmaz Ali Rıza Öztürk

Uşak Milletvekili Mersin Milletvekili