Tüketici lehine olan maddeleri 'budanan' mortgage taslağı, kira öder gibi ev sahibi olmayı hayal eden kesimleri memnun etmekten çok uzak.

 Hazırlıkları üç yıl süren ve bugün Meclis Genel Kurulu'na getirilmesi beklenen mortgage tasarısında, konut kredisi kullananların lehine olabilecek düzenlemeler ayıklandı. Hatta bazı maddeler, konut kredisi uygulamasından daha ağır hükümler içeriyor.

Tasarının Meclis'e sevkedilecek son halinde tüketici aleyhinde olan maddeler şöyle sıralanıyor:
1- Borcunu vadesinden önce kapatana yüzde 2 ceza getiriliyor. Halen uygulanmaya devam eden konut kredisi sözleşmelerine göreyse, eline toplu para geçen kredi borçlusu bankaya olan borcunu kapatırsa herhangi bir ceza ödemiyor.

2- Konut kredisinde halen sabit faiz uygulanıyor. Faizler yükselse bile kredi alan kişi sözleşmede yer alan faiz üzerinden ödemelerine devam ediyor. Mortgage tasarısında ise sabit faizin yanı sıra değişken faiz seçeneği de yer alıyor. Kredi kullanan kişi mortgage'ta da sabit ya da değişken faizi seçmekte özgür olacak. Ancak bankalar, "Sabit faiz kotamız doldu, size ancak değişken faizli kredi verebiliriz" diyerek kişileri değişken faize zorlayabilecek. Mortgage tasarısında bankaların bu keyfi tutumunu önleyici bir düzenleme yok.

3- Mortgage uygulanmaya başladığında; teslim edilmeyen ya da kusurlu teslim edilen ev için müteahhit ve kredi veren kuruluş; kredi kullanan kişinin toplam zararı kadar değil, sadece kredi miktarı kadar sorumlu tutulacak. Konut kredisinde ise müteahhit ve banka, kusurlu teslim edilen evdeki toplam kusur kadar sorumlu tutuluyor.

4- Mortgage'tan önce konut kredisi alıp da ödemesi devam edenler, mortgage yasası çıktığında mortgage kapsamına alınacağından, bu kişiler de otomatikman mortgage'ın tüketici aleyhine olan düzenlemelerine tabi olacak.

Teşvikler de budandı
Tüketicinin aleyhine olan maddeler tasarıya eklenirken, mortgage sistemini teşvik eden düzenlemeler ise tasarıdan çıkarıldı. Mortgage sistemini teşvik eden ancak tasarıdan çıkartılan maddeler de şöyle sıralanıyor:
1- Vergi teşviki: Mortgage sistemiyle ilk kez ev alanlar, 100 bin YTL'ye kadar olan kredi ödemelerini gelir vergisi matrahından düşebilecekti. Ancak IMF'nin direktifiyle bu madde tasarıdan çıkartıldı.

2- Hazine garantisi: Bütün dünyada bankalar kullandırdıkları konut kredilerini tahvile çevirip, mortgage fonları denen şirketlere satıyor. Bu tahviller bütün dünyada devlet garantisi altında. Ancak Türkiye'deki tasarıda mortgage tahvillerine Hazine garantisi verilmiyor. Bu da Türkiye'ye gelecek yabancı fonların ilgisini azaltabilecek.

Yabancı fonların ilgisi konut kredisi faizlerinin düşmesiyle doğru orantılı. Ne kadar çok mortgage fonu Türkiye'deki mortgage tahvillerine ilgi gösterirse, daha fazla para girişi olacağından, kredi maliyeti o oranda ucuzlayacak ve konut kredisi faizleri de o oranda düşecek.