Türkiye İstatistik Kurumu'nun dün açıkladığı dış ticaret verilerine göre dış açık Ağustos ayında yüzde 38 ile beklentilerin üzerinde bir düşüş gerçekleştirdi ve 5 milyar 862 milyon dolara geriledi. Aynı ay ihracat da yüzde 14.5 artışla 12 milyar 874 milyon dolara  ulaştı.

Dış ticaret rakamlarında yaşanan bu düşüşün en önemli nedenlerinden birisi ise altın başta olmak üzere kıymetli taşlar ihracatında yaşanan patlama. Normalde birbirine yakın giden ithalat ve ihracat rakamları arasındaki denge Ağustos ayında ihracat lehine bozuldu. Türkiye 2 milyar 352 milyon dolarlık ihracat yaparken ithalatı 727 milyon dolarda kaldı. Böylece Türkiye bu kalemde ilk kez 1 milyar 625 milyon dolarlık fazla verdi. Ocak-Ağustos rakamlarına bakıldığında ise dış ticaret fazlası 4.35 milyar dolara ulaştı.

ÖNCEDEN ALINAN ALTINLAR SATILDI

Türkiye'nin altın dış ticaretinde fazla vermesi önceki dönemlerde yaşanan fazla altın ithalatına dayanıyor. İran'ın altın talebi nedeniyle özelllikle Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden yapılan ithalat geçen sene toplamında 7 milyar dolara ulaşmıştı. 2011'de ihracat ise 3.75 milyar düzeyinde kalmıştı. TÜİK'in açıkladığı rakamlar, Türkiye'nin geçen sene biriktirdiği ve stoklarında kalan altını satmaya başladığını gösteriyor.

İran'ın batılı ülkelerin kendisine yönelik ambargo kararı ile birlikte 2010'un sonundan itibaren Türkiye üzerinden altın almaya başladığına işaret eden Ekonomist Uğur Gürses, "İran uzun vadeli bir strateji yapıyor. Kendilerine yönelik blokajı ve ambargoyu görüp altın biriktiriyorlar. Bunu Türkiye üzerinden yapmalarının en önemli sebebi ise lojistik. Körfez ülkelerinden Türkiye'ye gelen altın buradan karayolu veya Erzurum üzerinden havayolu ile İran'a ulaşıyor" dedi.

BAE'YE İHRACAT PATLADI

Ancak Türkiye'nin altın ihracatında şimdiye kadar en büyük alıcı İran iken Ağustos'ta rota Birleşik Arap Emirlikleri'ne döndü. Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan ülke 2 milyar 226 milyon dolarlık rakam ile BAE oldu. Bu rakam aynı zamanda BAE'ye şimdiye kadar açık ara ile yapılan en büyük ihracat. BAE'ye ihracat temmuz ayında sadece 270.8 milyon dolar seviyesindeydi. Ocak-Temmuz dönemi toplamı ise ancak 2.37 milyar dolara ulaşıyor.

BAE'ye yapılan ihracatta aslan payı kıymetli madenlere ait. Daha önceki aylarda İran'a yapıldığı gözüken ihracatın büyük bölümü bu ülkeye kaydı. İran'a yapılan ihracat ise bir önceki aya göre yüzde 74.9 oranında azalarak 2.2 milyar dolardan 540.2 milyon dolara geriledi.

Sektör kaynakları Türkiye ile İran arasında devam eden altın alışverişinin çok afişe olduğunu ve bunun rahatsızlık yaratmış olabileceğini belirtiyor. Adının açıklanmasını istemeyen bir sektör temsilcisi, "İran ile yapılan ticaret basının da diğer ülkelerin de çok ilgisini çekiyor. Hatta ABD Senatosu'nda bile gündeme geldi. Bu durumda İran ticareti Körfez ülkelerine kaymış olabilir. İşlemleri BAE üzerinden yaparsak ilgi çekmez diye düşünmüş olabilirler. Ancak yetkililer de konu altın ticareti olunca kesin bir şekilde konuşmaktan kaçınıyor" diye konuştu.

"DOLAYLI BİR ALIM GİBİ GÖZÜKÜYOR"

İntegral Menkul Değerler Araştırma Departmanı Analisti Yeliz Karabulut, altın ihracatının bir anda İran'dan BAE'ye dönmesinin akıllarda soru işareti bıraktığını söyledi.

Yeni parasal genişleme tartışmalarının yapıldığı ve altındaki yükseliş potansiyelinin konuşulduğu böyle bir dönemde İran'ın altın alımını durdurmasının çok ilginç gözüktüğünü ifade eden Karabulut, "İran Türkiye'den altın alımı çok dikkat çektiği için BAE üzerinden tekrar alım yapılıyor olabilir. Bu işlem dolaylı bir alım gibi gözüküyor" diye konuştu.

STRATEJİ DEĞİŞTİRMİŞ OLABİLİR

İran'ın Batı'nın ambargosu nedeniyle bazı Körfez ülkelerinde döviz hesapları açtığını hatırlatan Ekonomist Uğur Gürses ise şunları anlattı:

"Türkiye'nin BAE'ye ihracatının altında da İran var. Oradan aldığımız altınların bir kısmını geri göndermişiz. İran artık altınları Türkiye üzerinden getirmekten vazgeçmiş olabilir. Veya deşifre olduğu strateji değiştirmiştir. Bence İran bizim bilmediğimiz bazı lojistik sebepler nedeniyle döviz hesaplarını bu şekilde kontrol ediyor"

TÜRKİYE'NİN ALTIN DIŞ TİCARETİ

AYLAR İHRACAT İTHALAT
OCAK 396 458  268 099
ŞUBAT 725 052 290 008
MART 829 441 371 911
NİSAN 1 531 373 634 741
MAYIS 1 668 713 1 163 479
HAZİRAN  1 621 529 1 404 997
TEMMUZ 2 082 488 1 991 738
AĞUSTOS 2 352 260 726 998
TOPLAM 11 207 314 6 851 970
(HÜRRİYET)