Kendisinin de foto muhabiri olmasına karşın, Güngörün'deki patlama sonrası bazı gazetelerde yayınlanan fotoğrafları görmeyi içinin kaldırmadığını dile getiren Ümit Bektaş, Bu fotoğrafları fazete manşetlerine taşıyan yöneticilere isyan etti. İşte Ümit Bektaş'ın isyanı:

İnsan olup da Güngören'de yaşanan vahşete üzülmemek mümkün mü? Yitirilen onca masum can, ateş düşen onca ocak… Ve yüreklerimizi sızlatan bu vahşeti; bu katliamı lanetleyen bizler, bir ulus… Dileğimiz böylesi bir vahşeti bir daha yaşamamak ve sorumluların bir an önce yakalanarak cezalandırılması.

Aslında benzer olayların ardından alışık olduğumuz, hep üzerine düşünüp, konuştuğumuz bir tartışmaydı Güngören'den sonra yaşanan tartışma. Sıcağı sıcağına başladı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın sözleriyle gündeme oturdu. Medya Güngören Katliamı'nı ele alış şekliyle eleştiriliyordu. Kim ne kadar haklı? Kimler haksız? Kim suçlu? Kim suçsuz?

Herkesin cevabı başkadır biliyorum bu sorulara ama benim de bir insan, bir yurttaş, bir baba, bir gazeteci ve bir foto muhabiri olarak cevaplarım var:

Burada televizyonlardan yapılan yayınlara değinmeyeceğim. Benim üzerine söz söylemek istediğim yazılı basın. Özellikle gazeteler.

Saldırı gecesinin sabahında azımsanmayacak sayıda gazete, aklı selim sahibi gazetecilerin asla kullanmayacağı, fotoğraflarla çıktı okuyucularının karşısına. Manzarayı görünce aklıma ilk gelen soru şu oldu: Bu gazeteleri yapanlar en azından kendi çocuklarını düşünmemişler miydi? Evlerimize giren bu gazetelerin, belki iç sayfalarının değil ama mutlaka kapaklarının, o evlerdeki çocukların gözü önüne serileceğini akıl etmemişler miydi? Bu soruların iyi niyetli cevabı 'düşünememişler' mantıklı cevabı ise 'umursamamışlar' olur. Bu cevapların bana hatırlattığı da yazılı basındaki 'mutfak' yani 'yazı işleri' sorunudur.

Yazılı basının temelini yazı işlerinin oluşturduğuna inanıyorum. Burada yaşanan aksaklık ve başarısızlıklar bir dalga halinde diğer tüm birimleri etkiliyor. Tersine; olumlu hava da diğer tüm birimleri etkiliyor, genel kaliteyi artırıyor. Gazetelerin içeriği, biçimi, etiği burada görevli insanların tutumuyla, tarzıyla paralel bir çizgi sergiliyor. Bu insanların yaptıkları ve yapamadıkları sayesinde ya kalite yükseliyor ortaya doğru işler çıkıyor ya da rezaletler yaşanıyor ve yanlışlar birbirini kovalıyor. Nasıl mı? Güngören gecesinden örneklendirelim:

Sanal yazı işleri elemanımız Bay X yıllardır bu işin içinde. Akşam vakti masasında olağan işleriyle meşgulken alıyor olağanüstü haberi. Hemen başlıyor koşuşturması. Haberler toplanacak, fotoğraflar seçilecek, manşet atılacak. Amacı, yaşanan vahşeti ve dramı okuyucuya aktarmak. Ve bunu en vurucu ve açık şekilde yapabilmek! İşte sorun burada başlıyor. Çünkü Bay X, bunu nasıl yapacağını bilmiyor. Daha doğrusu kimse bunu ona bilimsel yöntemlerle, kitapla, kursla öğretmemiş. Kendinden önce o masanın sahibinden öğrenmiş herşeyi. Dünyadaki bütün iyi örneklerden habersiz. Bu işin okulu olmadığından okuyamamış tamam! Ama artık bir bilgisayar tuşu uzaklığındaki internetten, mesleğini sürdürürken alabileceği eğitimden, bu işin bir bilgi ve altyapıyla harmanlanmış sanat olduğundan, dünyadaki meslektaşlarının yaptıkları sayfalarla yarışmalara katıldıklarından, ödüller aldıklarından habersiz. Hal böyle olunca etkili bir sayfadan, çarpıcı bir fotoğraftan anladığı Bay X'in; kan içinde, parça parça olmuş insanlarımızın yerde yatan halleri. Yazık ki iyi değil işinde ve daha da yazık ki iyi bir baba, amca ya da teyze de değil. Peki ne yapılmalı?

Yazı işleri elemanlarınızı eğitin! ABD ve Avrupa'da bu işin eğitimini veren okullar, kurumlar, dernekler olduğunu göreceksiniz. Bunlardan yararlanmış ve bu kurumların standartlarında sayfa yapan yazı işleri müdürleri var Türkiye'de. Onlarla konuşun. Size adres vereceklerdir. Ya sekreterlerinizi oraya gönderin ya da o eğitmenleri buraya getirin. Standartlarınızı yükseltin.

Lütfen artık fotoğraf editörünüz olsun! Varsa adı kağıt üzerinde kalmasın. Toplantılarda 'bu var, şu var, buyrun seçin' demek olmasın görevi. Sayfaya girecek fotoğrafı o belirlesin. Fotoğrafı fotoğraftan hiç anlamayan, fotoğrafa saygısı olmayan, onu sadece sayfada renk olarak gören yazı işleri müdürlerine emanet etmeyin. Grafik bilmeyen, yeni bir şey yap dendiğinde hali hazırda çıkmakta olan gazetelerin sayfalarının bir benzerini önünüze koyan sekreterleri yeniliğe zorlayın.

Burada bir parantez açıp yazı işlerindeki kalitenin artmasının foto muhabirliğine katkısını bu ülkede örneğiyle yaşadığımızı hatırlatmalıyım. Bir gazetemizde işin başına iddialı ve eğitimli sayfa sekreterleri getirildi. Bu insanlar iyi sayfalar yapmaya soyundu. İyi sayfaları için güzel fotoğraflar talep ettiler. Yetkin ve etkin bir fotoğraf editörü atandı. Editör, iyi foto muhabirleri aradı, ekipman talep etti. Foto muhabirleri, fotoğraflarına verilen değeri gördükleri için, daha yaratıcı olma çabası içine girdi. Ve kendilerini geliştirdi. Kazanan kim oldu? Herkes. Ama en çok gazete.

Unutmayın! Bay X, Güngören sayfasını yaparken yaşanan dram ve şiddeti okuyucuya aktarmanın tek yolunun vahşeti tüm çıplaklığıyla sergilemekten geçtiğini sanıyor. Oysa bunun başka bir yolu var ve o bunu öğrenebilir. Ancak o zaman eleştirilmeyen, kınanmayan, üstüne üstlük okuyucuya en doğru mesajı veren en doğru ve en güzel sayfayı yapabilir. Ben de evime gazetenizi sokarken oğlumdan saklamak zorunda kalmam.

Ümit Bektaş / Foto Muhabiri

Küçük bir not: Bu tip olaylarda alanda çalışma koşulları ne olmalıdır? Foto muhabirleri ne yapmalı? Yetkililer ne yapmalı? Sorularının uzun cevabı ıse yeni bir yazı konusudur ki TFMD bana bir yazı şansı ve yeri daha verirse bunları sizlerle paylaşmak isterim.
Dipnot: Bu yazı şahsi görüşlerimi içermekte olup çalıştığım kurumu ve diğer şahısları hiçbir şekilde bağlayıcı değildir.