Gelir İdaresi Başkanlığından edindiği bilgilere göre,
Başkanlık, vergi kaçıranlarla mücadele çerçevesinde çok sayıda sektöre dönük "Gönüllü Uyum Projeleri" başlattı.

Bu projeler, Motorlu Taşıtlar Sürücü Kursu, Serbest Meslek Ödemeleri, İşyeri Kira Ödemeleri, Serbest Meslek Erbabı Beyan Analizi, Potansiyel Mükellefler, Konut Kredileri-Müteahhit Beyanları Karşılaştırılması, Gayrimenkul Sermaye İratları Risk Analizi, Değer Artış Kazancı Risk Analizi, Kredi Kartı İle Yapılan (POS) Satışları İzleme, Kontör ve Altın Ticareti Yapan Mükellefler (POS'lu Tefecilik) ve KDV İadesi Risk Analizi Projeleri olarak sıralandı.

Gelir İdaresi Başkanlığı, söz konusu projeler ile Veri Ambarı'ndan da yararlanarak, mükelleflerin beyanlarını çeşitli verilerle çapraz kontrole tabi tuttu. Beyannamelerdeki gelir tutarı ile diğer veriler arasında büyük oranda çarpıklık tespit edilen binlerce mükellefe, "Senin verdiğin beyannamede uyumsuzluk bulunduğunu tespit ettik. Gönüllü Uyum kapsamında beyan bilgilerini
yeniden gözden geçir, aksi halde incelemeye alınacaksın" denildi.

Bu mükelleflerin bir bölümü beyannameleriyle ilgili izahatta bulundu. Bir bölümü de doğrudan Gönüllü Uyum adı altında beyan artışına gitti. Gönüllü Uyuma
katılmayan veya uyumsuzluğu izah edemeyen mükellefler de hemen incelemeye sevk edildi.

-İŞTE GÖNÜLLÜ UYUM SONUÇLARI-

Gelir İdaresi Başkanlığının Gönüllü Uyum Projelerinden 2009 sonu itibariyle şu sonuçlar alındı:
-Motorlu Taşıtlar Sürücü Kursu Projesi: Türkiye'de faaliyet gösteren 2 bin 500 sürücü kursu için Milli Eğitim Bakanlığından alınan sertifika ve kursiyer
bilgileriyle mükelleflerin, gelir, kurumlar ve katma değer vergisi beyanları karşılaştırıldı. Karşılaştırma sonucunda 2 bin 157 mükellefin beyanlarında uyumsuzluk tespit edildi ve bu mükellefler gönüllü uyuma davet edildi.

Bu kapsamda 2009 yılında beyan edilen 2 milyon 337 bin 108 liralık beyannamede, 3 milyon 280 bin 374 liralık fark bulundu. Bu mükelleflere 256 bin 215 lira vergi farkı çıkarıldı, 731 bin 356 lira da ceza kesildi.

-Potansiyel Mükellef Projesi: Gerçek usulde mükellefiyeti olmayan ancak banka, PTT, faktoring şirketleri gibi dış kaynaklardan Veri Ambarına gelen bilgilerden ticari işlem yaptığı belirlenen potansiyel mükellefler için analiz çalışması yapıldı. Bu kapsamda bin 246 potansiyel mükellef incelemeye tabi tutuldu ve geçen yıl 337 milyon 321 bin 777 lira matrah, 9 milyon 383 bin 346 lira vergi farkına ulaşıldı. Bunlara kesilen ceza da 20 milyon 514 bin 776 lira oldu.

-ÇAPRAZ BEYAN ANALİZLERİ-

-Serbest Meslek Ödemeleri: 2007 ve 2008 yıllarında muhtasar beyannamelerini elektronik ortamda veren mükelleflerin, 022 kodu ile adlarına kesinti yaptıkları serbest meslek erbabı mükelleflere yaptıkları ödeme toplamları ile adına serbest meslek ödemesi yapılan mükelleflerin ilgili takvim yılına ilişkin olarak verdikleri gelir vergisi beyannamelerindeki serbest meslek hasılatının karşılaştırması yapıldı. Bu çalışmada da 10 bin lira ve üzerinde eksik hasılat beyan ettiği tespit edilen mükelleflerden 2008'de 267, 2009'da 180 riskli mükellef, gönüllü uyum kapsamında vergi dairelerine gönderildi.

Serbest meslek erbabı olan mükelleflerden 74'ünün izahı yeterli görülürken, 99 mükellef Gönüllü Uyuma katıldı, 5 mükellef de vergi incelemesine alındı. Toplam 3 milyon 814 bin 178 lira matrah, 784 bin 293 lira vergi farkı bulundu ve 114 bin 550 lira ceza kesildi.

-İŞYERİ KİRA ÖDEMELERİ

-2007 yılında iş yeri kira geliri elde eden mükelleflerin yıllık gelir Çvergisi beyannameleri ile beyan ettikleri gayrisafi hasılatları ve bu mükelleflere kira ödemesi yaptıklarını beyan edenlerin muhtasar beyannameyle bildirdikleri ödemeler arasında fark bulunan 922 mükellef, gönüllü uyum kapsamında vergi dairelerine gönderildi.

Bu mükelleflerden 260'ı gönüllü uyuma katılırken, 21'i vergi incelemesine alındı. İncelemelerde, 36 milyon 593 bin 451 lira matrah farkı, 11 milyon 688 bin Ç919 lira vergi farkı tespit edildi ve bu mükelleflere 24 bin 981 lira ceza uygulandı.

-İNCELENEN DOKTOR, AVUKAT, MİMARLAR-

-Doktor, avukat, mimar, mühendis grubunda yer alan Serbest Meslek Erbabı Beyan Analizi Projesi kapsamında da, söz konusu meslek erbabının 2006 takvim yılı beyanname bilgileri ile banka, PTT, döviz büroları, aracı kuruluşlar ve portföy yönetim şirketlerinden alınan para hareketleri, gayrimenkul ve taşıt alım satım verileri karşılaştırıldı.

Yapılan analiz sonucunda 2006 yılı gelir vergisi beyanları düşük bulunan mükelleflere mektuplar gönderildi. Bunlar 2007 takvim yılı banka hareketleri ile harcamalarına konu olan kazançlarını beyanlarına dahil etmeleri hususunda uyarıldı.

Mektup gönderilen serbest meslek erbabının para hareketleri, bilgileri, gayrimenkul ve taşıt alım satım faaliyetleri ile beyanname bilgileri üzerinde yapılan analiz çalışması sonucunda, en varlıklı grup arasından beyanlarını Çartırmadığı ve riskli olduğu belirlenen 974 kişi, vergi incelemesine sevk Çedildi.

Proje çalışması, geçen yıl da yürütüldü ve 2009 Serbest Meslek Erbabı Beyan Analizi Projesi kapsamında 43 milyon 83 bin 199 lira matrah beyan eden mükelleflerde, 23 milyon 971 bin 418 lira matrah farkı, 2 milyon 375 bin 850 lira vergi farkı bulundu. Mükelleflere 3 milyon 928 bin 790 lira ceza kesildi.

-SAHTE BELGE KULLANANLAR-

-Sahte Belge Kullananların Tespiti Projesi: Vergi inceleme raporu ile sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği tespit edilen mükelleflerden, Ba bildirimlerinde ilk aşamada 500 bin lira ve üzeri mal veya hizmet alış belgesi bildiren 447 adet kullanıcı mükellef tespit edildi. Pilot bir proje kapsamında incelemeye alınan bu mükelleflerde 2009 sonu itibariyle 72 milyon 772 bin 648 lira matrah farkı, 37 milyon 280 bin 90 lira vergi farkı bulundu. Söz konusu mükelleflere 98 milyon 317 bin 645 lira ceza uygulandı.

Form Ba ile kendisinden belirli bir tutarın üzerinde mal ve hizmet alımı yapıldığı bildirilen ve analiz çalışması neticesinde sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme konusunda öncelikli riskli olduğu belirlenen bin 350 kişi incelemeye tabi tutuldu. İnceleme sonucunda 84 milyon 257 bin 366 lira matrah, 25 milyon 678 bin 578 lira vergi farkı bulundu. Kesilen ceza da, 80 milyon 422 bin 471 lira oldu.

-TAPU BİLGİLERİ İNCELEMEYE ALINDI-

-Tapu Bilgilerinin Analizi Projesi: Proje kapsamında bankaların verdikleri konut kredileri ile 2006, 2007 yıllarında konut kredisi kullanan şahısların kimlikleri ve bunların kimlerden konut aldıklarına ilişkin bilgiler çıkarıldı.

Daha sonra bu kişilerin tapudaki beyanları kontrol edildi. Bu şekilde 2 bin 924 adet en riskli konumdaki konut satıcısı incelemeye alındı.

Konut yapıp satan müteahhitlerden beyan ve diğer bilgileri arasında uyumsuzluk olanlar tek tek açıklamaya çağrıldı. Bunların 600'ünün izahı yeterli görüldü. 968 müteahhit ise Gönüllü Uyum Projesine katılarak ek beyanname vermeyi kabul etti.

Daha önce 133 milyon 36 bin 166 liralık beyanname veren bu müteahhitler, 321 milyon 246 bin 104 lira daha ek beyanda bulundu. Bunların vergi farkı da 24 milyon 754 bin 932 lira olarak hesaplandı.

Maliye Bakanlığı, 56 konut satıcısını ise incelemeye aldı. İncelemelerde 26 milyon 71 bin 616 liralık beyana karşılık, 55 milyon 125 bin 682 liralık gelir kaçağına ulaşıldı. İncelemeye tabi tutulan müteahhitlere 3 milyon 823 bin lira vergi farkı çıkarıldı, 3 milyon 563 lira vergi ziyanı, 2 milyon 402 bin lira da usulsüzlük cezası kesildi.

-GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI RİSK ANALİZ PROJESİ-

-G.M.S.İ. Risk Analiz Projesi: 1998 ve sonrası yıllarda gayrimenkul alım satımı yapan ve mülkiyetlerinde en az 4 ve daha fazla gayrimenkul bulunanlardan beyanname vermeyenlere dönük "Gönüllü Uyum GMSİ İzleme" Projesi devreye sokuldu.

2009 yılında gönüllü uyuma davet edilen 11 bin 873 mükelleften, 7 bin 911'inin açıklamaları yeterli görüldü. Daha önce hiç beyanda bulunmamış bin 345 kişi Maliyecilerin uyarısı sonucu 21 milyon 481 bin 6 liralık gelir bildirdi.

Bunlara tahakkuk eden vergi de 5 milyon 590 bin 311 lira oldu.

G.M.S.İ. Risk Analiz Projesi kapsamında 449 mükellef de incelemeye çalındı. Bunlarda da 132 bin 362 liralık matrah farkı ortaya çıkarıldı. Söz konusu çmükelleflere toplam 49 bin 271 liralık vergi farkı ve vergi ziyaı cezası uygulandı.

-Değer Artış Kazancı Risk Analizi Projesi: 2004-2008 yılları arasında 5 ve üzeri gayrimenkul alıp satmış olan mükelleflerin listesi de Veri Ambarındaki bilgilerden de yararlanılarak çıkarıldı.

Bu şekilde 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle 10 ve üzerinde konut alıp satan ve bankalar ile diğer kuruluşlardaki para hareketleri sonucu potansiyel mükellef olduğu belirlenen 5 bin 359 riskli mükellef belirlendi.

Öncelikle hiç beyanname vermeyen Gelir Vergisi mükellefleri ayrıldı, daha sonra da potansiyel mükelleflere dönük ayrı bir çalışma yapıldı. Bu konuda hazırlanan listeler de önümüzdeki dönem inceleme için Vergi Dairesi Başkanlıkları ve Defterdarlıklara gönderilecek.

-KREDİ KARTI SONUCU YAKALANDILAR-

-Kredi Kartı İle Yapılan (POS) Satışları İzleme Projesi: Bankalardan Veri çAmbarına gelen kredi kartı satış tutarları ile KDV beyannamelerinin karşılaştırılmasını içeren projede de, 2008 yılı Ekim ayından 2009 yılı Ağustos sonuna kadar geçen dönem tek tek tarandı.

Toplam 26 bin 525 adet mükellefin POS makinesi bilgileri ile KDV beyannameleri arasında uyumsuzluk olduğu tespit edildi. Bunların 23 bin 626'sı Gönüllü Uyuma davet edildi. Buna olumlu yanıt veren 15 bin 312 işletme sahibi, daha önce 1 milyar 430 milyon 42 bin lira olan beyan tutarına, 286 milyon 879 bin 900 lira ilave yaptı. Bunun vergi farkı da, 76 milyon 216 bin 157 olarak hesaplandı.

İşletmelerdeki inceleme sırasında da, 68 milyon 839 bin 583 liralık matrah farkı ortaya çıkarıldı. POS cihazı ile yaptıkları satışları KDV  beyannamelerine yansıtmayan bu işletmelere 26 milyon 278 bin 327'şer lira vergi farkı ve vergi ziyaı cezası çıkarıldı.

-POS TEFECİLERİYLE MÜCADELE-

-Kontör ve Altın Ticareti Yapan Mükellefler Projesi (POS'lu Tefecilik Projesi): Kontör ve altın ticareti yaparken, zor durumdaki kişilere kredi kartı ile mal ve hizmet satışı yapmış gibi göstererek, POS cihazlarıyla tefecilik yapan kişi ve kuruluşlarla mücadele çalışması çerçevesinde de bin 215 mükellef incelemeye tabi tutuldu.

Şu ana kadar incelemesi tamamlanan 37 POS tefecisinde 9 milyon 439 bin 207 lira matrah farkı bulundu, bunlara 2 milyon 51 bin 248 lira vergi ziyaı, 487 bin 337 lira da usulsüzlük cezası uygulandı.

-KDV İADESİ RİSK ANALİZİ PROJESİ-

-KDV İadesi Risk Analizi Projesi: KDV iadesi talep eden mükellefler nezdindeki kontrollerin otomasyon sistemi üzerinden yapılması ve riskli iade taleplerinin belirlenip incelemeye sevk edilmesini öngören projede Gönüllü Uyuma katılan mükellef sayısı 17 bin 987 olarak belirlendi.

Bu mükellefler, 671 milyon 184 bin 162 lira matrah artırımına giderken, vergi farkı da 119 milyon 271 bin 345 lira oldu.

Proje kapsamında 6 bin 451 mükellef vergi incelemesine alındı. Bunlarda da 655 milyon 140 bin 417 lira matrah farkı, 105 milyon 935 bin 323 lira vergi farkı ortaya çıkarıldı.

İncelemeye tabi tutulan mükelleflere kesilen ceza ise 238 milyon 868 bin lirayı aştı.