Uzun süredir fona dönüştürülmesi tartışılan kıdem tazminatı sisteminin ana hatları ortaya çıkmaya başladı. Referans gazetesinin haberine göre, yeni düzenlemeyle, halen çalışılan her yıl için 30 gün üzerinden hesaplanan kıdem tazminatında bu süre kaldırılacak. Bunun yerine, her ay çalışanın prime esas kazancının yüzde 3'ü tutarında işveren fona prim ödeyecek. Ancak işveren bu payı ödemezse bir yaptırım söz konusu olmayacak. İşverenden alınan katkı payları, bireysel emeklilik fonlarına aktarılacak. Bireysel emeklilik şirketlerini işveren, yatırım fonlarını ise çalışan belirleyecek. Sistemde en az 5 yıl veya 10 yıl kalınması seçeneği üzerinde duruluyor. Düzenlemenin yasalaşmasından önceki dönemdeki kıdem tazminatları ise kazanılmış hak olarak "işverenin yükümlülüğünde olacak."

Mahkemeye gidilebilecek

Kıdem tazminatları için uzun süredir yapılan çalışmalar sonrasında, yeni oluşturulacak sistemin ana hatları ortaya çıktı. Buna göre kurulacak kıdem tazminatı fonuna, çalışanın prime esas kazancı dikkate alınarak belirlenecek oran üzerinden işveren her ay ödeme yapacak. Ödenen tutarlar, Sosyal Güvenlik Kurumu hesaplarına yatırılacak. Yatırılan tutarların tamamı işverenlerin belirteceği bireysel emeklilik şirketlerine hiçbir eklenti olmaksızın aynen aktarılacak. Kurumun, miktarın tam olarak ödenip ödenmediği, süresinde yatırılıp yatırılmadığı, ilgili kişilere tahakkuk ettirilip ettirilmediği gibi konularda hiçbir sorumluluğu olmayacak. Buna göre, işveren kıdem tazminatı için öngördüğü rakamı yatırmazsa, sosyal güvenlik kurumları yaptırımda bulunmayacak. Böyle bir durumda veya anlaşmazlık noktasında, mahkemeye gidilmesi gerekecek. Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan uzmanlar, şu anda kıdem tazminatının ödenmemesi durumunda devlet kurumlarının herhangi bir yaptırımda bulunmadığını, mahkemelerin kararlarının esas olduğunu belirterek, aynı sistemin fonda da devam edeceğine dikkat çektiler.

Tazminat üçte bire düşüyor

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, işverenden her ay çalışanın prime esas kazancı üzerinden yüzde 3 oranında prim isteneceğini söylemişti. Buna göre, 850 YTL prime esas brüt ücreti olan bir çalışan için işverenden ayda 25.5 YTL prim istenecek. Bunun bir yıllık karşılığı ise 306 YTL olacak. Ancak söz konusu çalışan şu anda sistemden ayrıldığında, çalıştığı her yıl için 850 YTL kıdem tazminatı alıyordu. Yetkililer, oranın henüz netleşmediğini, söz konusu rakamın 5'e kadar çıkabileceğini kaydetti. Yetkililer, uzun vadede bireysel emeklilik fonlarında değerlenen 306 YTL'nin halen uygulanan kıdem tazminatı sistemindeki rakama yakın bir noktaya çıkabileceğini ifade etti.

"Bu durumda kıdem tazminatının, çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücret olarak hesaplanması uygulamasından vazgeçiliyor" yönündeki soruya ise yetkili, "Yeni bir sisteme geçiliyor" yanıtını verdi.

Bu arada kıdem tazminatı hakkındaki gerilemeye bağlı olarak, istihdam piyasasında bir hareketlilik beklendiği vurgulanıyor. Kıdem tazminatı fonunun sürdürülebilir olması için de, belli bir süre sistemden çıkış yasak olacak. Bu sürenin 5 veya 10 yıl olabileceği veya başka sınırlamalar olabileceği belirtiliyor. Sadece emeklilik veya ölüm durumunda süre sınırı aranmayacak. 

Kazanılmış hak korunacak

Düzenlemenin yasalaşmasına kadar olan dönemde, halen yürürlükteki sistem geçerli olacak. Bu dönemden işveren şu andaki sistem üzerinden sorumlu tutulacak. Böylelikle şu anda sistemde bulunan işçiler için ikili bir yapı oluşturulacak. Sisteme düzenlemenin yasalaşmasından sonra girenler için sadece yeni sistem geçerli olacak. Çalışma Bakanlığı, kıdem tazminatında getirilen yapılanma ile işverenlerin hizmet akdi sonunda ödemek zorunda olduğu büyük meblağların zamana yayılarak; yüklerinin azaltılmasının, fonlar aracılığıyla da çalışanların daha fazla tazminat almasının amaçlandığını belirtti. 

İŞVERENLER NE DİYOR ?
Şükrü Koçoğlu (İNTES Başkanı)
Bu iki senedir gündemde olan bir taslak. Taslağın son halini görmedik. Prensipte biz böyle bir Fon'a karşı değiliz. Ancak kıdem tazminatı normalde 1 yıl geçtikten sonra sonra geçerli oluyor. Bizim gibi sektörlerde ise mevsimlik ve üç aylık çalıştırmadan sonra kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Kısa vadeli çalışmalar öngören sektörler için uygun değil. Şu an için kesinti payının yüzde 3 olacağı belirtiliyor. Bu rakam 2 veya 3 olmalı. Çünkü bunu sürekli veriyorsunuz. Mevsimlik işçiler için başka bir çözüm aranması gerektiğini, Sayın Bakan'a ilettim. O da makul gördü.
 
Süleyman Orakçıoğlu: (Damat-Tween)
Hem İşsizlik Fonu hem Kıdem Tazminatı'nın birlikte olması bizim için yük. İşsizlik Sigortası Fon'u varken Kıdem Tazminatı olmamalı. Kıdem Tazminatı yükünün İşsizlik Sigortası veya başka bir Fon'dan telafi edilebileceğini düşünüyoruz. Aksi takdirde şu anda yüzde 45'e varan prim ve vergi yükü var. İşverene bir de yüzde 3 gelirse yeni bir dünya rekoru kırarız.
 
Gökhan Dereli (Emeklilik Gözetim Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı)
Emeklilik Gözetim Merkezi ve Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Platformu olarak, kıdem tazminatı ile ilgili olarak yapılan çalışmaların ve yeni sosyal güvenlik tasarısının içinde değiliz. Fonların, bireysel emekliliğe aktarılması kısmı henüz netleşmedi. Sektöre henüz yansımış bir durum yok. Ancak, kıdem tazminatı fonu karşılıklarının BES'e aktırılmasına yönelik düzenlemeler yapıldığı takdirde bunun sistemi olumlu yönde etkileyeceğini ve sistemdeki fon tutarını büyüteceğini düşünüyorum. Fonlar, 10 yıl çekilemeyeceğine göre sistemde bir süreklilik sağlanır; sisteme yeni girişi özendirir.

YENİ DÜZENLEME NELER GETİRİYOR?
 Çalışılan her yıl için 30 gün üzerinden hesaplanan kıdem tazminatında bu süre kalkacak.

 İşveren, çalışanın prime esas kazancının yüzde 3'ü tutarında kıdem tazminatı fonuna para ödeyecek.

 Fon bu parayı işverenlerin belirteceği bireysel emeklilik şirketlerine aktaracak.

 Aktarılan bu paylara herhangi bir eklenti yapılmayacak.

 İşveren kıdem tazminatı için öngördüğü payı ödemezse yaptırıma maruz kalmayacak.

 5-10 yıl süreyle kıdem tazminatı fonundan çıkış yasak olacak

 Anlaşmazlık durumunda çalışanlar mahkemeye başvurabilecek.
 
Kaykak: Referans/ Hacer Boyacıoğlu