Özel sektöre: Faiz yüksek ama enflasyon da yüksek. Bu nedenle indirim için zaman erken

Bankalara: Faizleri hızla aşağı çekmeyin. Kredileri tabana yayın, koşulları gevşek belirlemeyin

Tüketicilere: Kredi alırken orta vadede enflasyon hedefinin yüzde 4 olduğu unutmayın

Ev sahibi ve kiracıya: Kira kontratlarında hedef enflasyonu dikkate alın

Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'dan, seçimlerden güçlü tek parti iktidarının çıkmasından sonra 'faizde indirimi' isteyen iş dünyasına ve hükümete uyarı geldi: "Faiz yüksek ama enflasyon da yüksek. Hükümet, bütçe hedeflerindeki sapmaya tedbir almalı ve kamuoyuna açıklamalı." Yılmaz, faiz indiriminde erken davranan bankalara 'munzam karşılık' silahını doğrulttu, ev sahibi-kiracı ve tüketiciyi de uyardı.

Merkez Bankası Başkanı Yılmaz, dün üç ayda bir yayımlanan 'Enflasyon Raporu'nun tanıtımı için düzenlediği basın toplantısına, "Bu salon bu kadar boş olmazdı, her şey yolunda galiba" esprisiyle başladı. Yılmaz'ın daha önceki dönemin aksine endişe emareleri taşımaması ve deyim yerindeyse 'gözlerinin içi gülerek' konuşması dikkat çekti. Başkan Yılmaz hükümete uyarılarını ise kesin bir dille ifade etti.

Faiz inecek mesajı değil
Önce enflasyon raporu hakkında bilgi veren Yılmaz, 'politika faizlerinde yılın son çeyreğin başında öçüle olarak indirildiği varsayımı' altında, 2007 sonunda, yüzde 70 olasılıkla, enflasyonun yüzde 5.1-6.9 arasında, orta nokta yüzde 6 olarak gerçekleşeceğinin tahmin edildiğini söyledi. Yılmaz 2008 sonunda ise yüzde 70 olasılıkla, yüzde 1.5-4.9 arasında, orta nokta yüzde 3.2 olarak gerçekleşeceğinin tahmin edildiğini belirtti. Yılmaz, fiyat indirilen Türk Telekom'un yeni tarifesinin de enflasyona olumlu etki yapacağını söyledi.
Bu tahminlerin mesajının 'faizlerin ekim ayında indirileceği' olarak algılanmaması gerektiğinin altını çizen Yılmaz, şunları söyledi:
"Buradan çıkarılacak temel mesaj, yılın son çeyreğinde, kısa vadeli faizlerin ölçülü bir indirim olmasında dahi, sıkı para politikasının gecikmeli etkilerinin bir müddet daha enflasyondaki düşüş sürecini destekleyeceğidir. Bu doğrultuda olası faiz indirimleri, dış talebe, kamu harcamalarına ve orta vadeli enflasyon görünümünü etkileyen diğer değişkenlere dair veri ve bilgi akışına bağlı olarak daha erken gündeme gelebileceği gibi daha da ileriye de ertelenebilecektir."

Merkez ek tedbir istedi
Başkan Yılmaz, enflasyon hedefi önündeki riskleri değerlendirirken, başta hükümet tüm kesimlere görev düştüğüne işaret etti. Geçmiş dönemlerde IMF'den gelmesine alışılan 'ek tedbir' isteği de bu defa Merkez Bankası'ndan geldi. Yılmaz, artan kamu harcamalarının frenlenmesi ve gereken tedbirlerin hızla alınarak bunların kamuoyuna açıklanması gerektiğini söyledi. Yılmaz, tedbirlerin dolaylı vergileri artırmaktan değil kamu harcamalarındaki hızlı artışı yavaşlatmaktan geçtiğini altını çizdi.

Sözünüzü tutun
Para programının bütçe verileri esas alınarak hazırlandığına işaret eden Yılmaz, sitemkâr konuştu:
"Fakat kamuoyunda birtakım haberler var, bazı harcama kalemlerin arttığı gibi. Burada söylediğimiz şu: 2007 boyunca, sene başında öngörülen hedeflere uyulsun. Bizim görmek istediğimiz bu. Çünkü programımızı 2007 başındaki bütçeye göre yaptık. Beklentimiz burada bir sapma var ise -ki bazı yerlerde var gibi görünüyor- yıl sonu hedeflerine uyulması için gerekli tedbirlerin alınması. Söylediğimiz bu. Eğer bu yapılmazsa ve gereken tedlirler alınmazsa faiz dışı fazla 6.5'ın altında olacak."
Yılmaz, bekletilen KİT zamlarıyla ilgili soru üzerine de "Yapılması gereken herhangi bir zam varsa bu ayarlama ekonominin gerektirdiği şekilde yapılmalıdır, geciktirilmemelidir" dediklerini hatırlattı.
Yılmaz, hükümetin gelirler politikasının enflasyon beklentilerindeki katılığı artırdığını belirterek, ücret ayarlamaları ile hizmet sektörü enflasyonunda risk oluşturduğunu söyledi. Başkan Yılmaz, kazanımların kalıcı hale getirilmesi için reformların sürdürülmesi gereğine vurgu yaptı.

Faizde inatlaşmayız
Faiz indirim beklentisine işaret edilerek 'Faiz indiriminde piyasa ile inatlaşılıyor mu' sorusuna ise Yılmaz şu yanıtı verdi:
"Ülkemizin geldiği noktada eğer bir başarı var ise bu başarının temelinde sıkı para ve maliye politikasının önemli katkıları var. Geldiğimiz noktadaki istikrarı kesinlikle küçümsemeyelim. Evet faizlerimiz yüksek ama unutmayalım enflasyon da yüksek. Dolayısıyla, alacağımız karar bizi bulunduğumuz noktadan daha iyi bir noktaya götürecekse bunu alalım. Burada söylediğimiz şu: Gelişmeleri çok yakından takip ediyoruz, talep tarafı önemli, eğer önümüzdeki dönemde talepteki ivmelenmede bir canlanma olur ve bu da enflasyona olan katkıyı sürdürürse, diğer gerekli tedbirler de alınır ise.. şu anda maliye politikaları açısından özellikle bütçe açısından bir takım belirsizliklerin olduğu kamuoyunun zihninde.. 'Vakit geçirilmeden bu konuda gerekli tedbirler alınır, açıklamalar yapılır ve önümüzdeki yılın bütçeleri ile ilgili olarak önümüzü daha net gördükten sonra, bizde bu konuda atılması gereken adımları atabiliriz' diyoruz. Bizim inatlaşmamız söz konusu değil. Biz de bu toplumda yaşıyoruz, bizim de amacımız pay aldığımız refahı biraz daha ileri götürmek ve artırmak."

IMF'ye ihtiyaç yok ama...
Yılmaz bir soru üzerine, "Bugün gelinen noktada kredili bir IMF ile anlaşma yapmamıza gerek yok, buna ihtiyacımız yok" yanıtını verirken, 'amaları' da şöyle sıraladı:
"Ama elimizde bir program var, bu programın uygulanmasında IMF bizim için önemli çapa olmuştur. Kendi iç dinamiklerimizle eğer IMF'nin son dört-beş yılda bize sağladığı çapayı kendimiz sağlayabilirsek bu çok güzel bir şey olur. Ama buradan biz ders aldık mı? Bu çapayı sağlayabilecek miyiz?
IMF ile ilişkiye girdiğimiz dönemde aldığımız kararları, IMF'siz dönemde alabilecek miyiz? Bütün mesele bu. Eğer bunu alabiliyorsak hiç problem yok. Demek ki toplum, ekonomi yönetimi belirli olgunluğa erişti, siyasiler belli tecrübe sahibi oldu ve özgüvenimiz arttı diyebiliriz. Ama benim şahsi kanaatim önümüzdeki dönemde ister IMF'li olsun ister IMF'siz olsun, mali disiplin ile ilgili olarak birtakım kuralların ortaya konulması, bunun önceden ilan edilmesi, toplumla paylaşılması ve buna uyulması gerekir diye düşünüyorum."
Yılmaz, güçlü iktidarla çalışmanın daha mı kolay olduğu sorusuna şu yanıtı verdi:
"Yüzde 34 oyla iktidara gelen bir hükümetle çalışmak mı daha kolay, yoksa yüzde 46 oyla gelenle mi? Bunlar önemli değil, bizim için önemli olan siyasi istikrar. Son beş yılda aldığımız mesafenin iki ana nedeni var: Biri siyasi istikrar, politikaların devamlılığı, ikincisi o politikaların ortaya çıkardığı makroekonomik yapısal reformlar ve değişiklikler. Bizim için önemli olan siyasi istikrarın devamı, başlanmış reformların daha da ileri götürülmesi, bitirilmemişlerin bitirilmesi, mikroreformlara inilmesi, para ve maliye politikasının diğer yapısal reformlarla desteklenmesi, siyasi istikrar ve öngörülebilirliktir."

Bankalara maliyet uyarısı
Yılmaz, enflasyonun orta vadede yüzde 4 hedefine erişebilmesi için iç talebin bir süre daha ivmelenmeden ılımlı seyir izlemesi gereğini vurgularken, düşük faizli kredilerle bu eğilimin bozulabileceğine dikkat çekti. Yılmaz bu noktada da bankanın 'temkinli duruş' sergileyeceği, yani faiz indirimine gitmeyebileceğine işaret etti. Yılmaz, faiz indirme yarışına giren bankalara da "Zorunlu karşılıklar ve benzeri diğer araçlara da başvurabiliriz" uyarısında bulundu.

Tüketiciye 'Bekleyin' dedi
Yılmaz, tüketiciye nominal faizlerdeki düşüşe rağmen reel tüketici kredi faizlerinin halen yüksek olduğunun unutulmamasını istedi. Başkan Yılmaz, "Tüketicilerimizin özellikle uzun vadeli tüketici kredi kullanımlarının zamanlamasını belirlerken fiyat istikrarına kalıcı olarak ulaşıldığında reel faizlerin çok daha düşük düzeylere ineceği bilgisini de dikkate almalarının yararlarına olacağını özellikle vurgulamak isterim" dedi.

Kiralara dikkat
Son üç yılda kira kalemindeki artışların çok yüksek seyrettiğini belirten ve yıllık enflaslyona katkısının 1 puan olduğuna işaret eden Yılmaz, uyarılarını sürdürdü:
"Kira kontratlarında yuvarlama alışkanlıkları sürüyor. Gerek ev sahiplerinin, gerekse kiracıların yüksek enflasyon döneminden kalma fiyatlama alışkanlıklarını terk etmeleri ve kontratlarını yaparken, orta vade enflasyon hedefinin yüzde 4 olduğunu hesaba katmaları önem taşımaktadır."

'Ne yapacağımıza dair planımız var'
Cumhurbaşkanlığı seçiminin etkisiyle ilgili soruya, ekonomik değişkenlerin siyasi gelişmelerden olumlu ya da olumsuz etkilendiğine işaret eden Yılmaz, Merkez Bankası'nın herhangi bir gelişme olmaması halinde, ne yapılması gerektiği konusunda planları olduğunu ve bu plana göre işlemlerini devam ettireceklerini söyledi.
Yılmaz, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı ataması ile ilgili soru üzerine de "üç ay öncesine göre değişiklik yok. Herhalde gelişmeleri bekleyeceğiz" yanıtını verdi.

Açık artabilir
Başkan Yılmaz, dış ticaret ve turizmdeki olumlu gelişme nedeniyle artış eğilimi duran cari açığın yılın ikinci yarısında yeniden artacağı uyarısı da yaptı: "İhracat büyümesinin bir miktar yavaşlamakla beraber yılın ikinci yarısında da sürmesi beklenmektedir. Sermaye ve tüketim malıyla, ara mal ithalatında da artış beklenmektedir. Ancak 2007'de bir önceki yıla göre cari işlemler açığının GSMH'ye oranında düşüş tahmin edilmektedir."

Ninja kredileri ders olmalı
Konut kredi faizlerinin enflasyon hedefe yakınsadığı sürece orta vadede daha düşeceğini söyleyen Yılmaz, ABD'de çöken mortgage sistemiyle ilgili olarak şunları söyledi:
"ABD'deki sorunun temelinde zannedersem biraz fazla açılmak var. Yani yeterli kredibiliteye, gelire sahip olmayanlara kredi verildi. Şu anda faizler yükselince bu insanlar kredileri geriye ödemiyor. Buradan çıkaracağımız ders şu: Mümkün olduğu kadar bunu tabana yayalım fakat kredi riski ile ilgili standartlarımızı çok gevşek yapmayalım. Bankalara söyleyeceğimiz husus bu, tabana yayalım mümkün olduğu kadar fakat buradaki standartları da çok gevşetmeyelim. Şu anda dış âlemde yaşanan sorun bu. Biliyorsunuz buna ninja (no income, no job- asset- gelir yok, iş yok, varlık yok) kredileri diyorlar."

Döviz ihaleleri
Döviz alım ihale limitlerini fiyat ve girişteki artış nedeniyle yükselten Merkez Bankası, şu anda sistemde değişikliğe gitmeyecek. Döviz fiyatlarındaki gelişmelerin kalıcı hal almasıyla ihale koşullarının da yeniden düzenlenebileceği belirtildi.

İhracat altı yıldır büyüyor
Raporda döviz kuru politikasından sürekli yakınan ihracatçıya da yanıt geldi. '2001 Yılı Sonrası Türkiye'nin İhracat Performansındaki Yapısal Değişim' başlıklı bölümde, son altı yılda ihracatın tarihsel ortalamaların üzerinde ve sürekli büyüdüğü vurgulandı. Pazar payı, ürün ve ülke kompozisyonu, faktör yoğunluktaki dönüşüm, yükselen ekonomilerle karşılaştırmalı analiz ve ihracatın ithalata bağımlılığının incelendiği bölümde özetle şu görüşlere yer verildi:
"İhracatçı firmaların YTL'deki değerlenmenin olumsuz etkilerini teknolojik gelişme, dış piyasalarla bütünleşme, ürün kalitesini ön plana çıkarma gibi küresel rekabetin gerektirdiği firma merkezli fakkörler vasıtasıyla bertaraf edebildikleri gözlenmiştir."

Hedge fon ve biyoyakıt etkisi
Enflasyon Raporu'nda 'Son dönem tarımsal hammadde fiyatları gelişmeleri' de mercek altına alındı. Araştırmada, Hedge fonların ve diğer mali piyasa yatırımcılarının 'future' ve 'forward' piyasa işlemlerindeki artan ağırlığı ile biyoyakıt üretim ve tüketiminin desteklenmesi nedeniyle tarımsal hammadde fiyatlarının 2005'in ikinci yarısından itibaren hızla yükselme eğilimine girdiği belirtildi. Çin'in üretimindeki yapısal dönüşüm, küresel ısınmanın etkileri ile stok yapısındaki değişimin de fiyat artışlarını hızlandırdığı vurgulandı.

(Radikal)