Baskılara rağmen yasayı Meclis’e iade eden 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, veto gerekçesinde, yasanın yabancılara ayrıcalık sağladığını, evrensel hukuk ilkeleriyle bağdaşmadığını ve anayasaya aykırı olduğunu belirtmişti.

Gül’den‘  Cargill’e kıyak’a jet onay
Abdullah Gül, Ahmet Necdet Sezer’in veto ettiği tarım arazilerinde kurulan fabrika ve tesislere
yeşil ışık yakan yasaya vize verdi. Düzenleme, Cargill’e af getirdiği gerekçesiyle tepki çekiyordu

10. Cumhurbaşkanı, veto gerekçesinde yapılan düzenlemenin ulusal çıkarlara ve kamu yararına aykırı olduğunun yargı kararlarıyla hükme bağlandığına dikkat çekerek “yabancıya ayrıcalık tanınamaz” demişti

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 5751 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile Mera Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunu onayladı. Kanun, yürürlüğe girdi. Kanuna göre, 11 Ekim 2004’ten önce, gerekli izinler alınmadan tarım dışı amaçla kullanıma açılan arazilerin, ”Tarımsal bütünlüğü bozmaması“ halinde, ”İstenilen amaç“ ile kullanımına izin verilecek.

Talan için 5 YTL yeterli
Bu izin için, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren 1 yıl içinde Tarım Bakanlığı’na başvurulması, hazırlanacak Toprak Koruma Projesi’ne uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metre karesi için 5 YTL ödenmesi şartı aranacak. Bu arazi ve tesislerin istenilen amaçla kullanımı için izin gibi işlemler için başvurulacak. Başvuru tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde devam edecek. Tarım arazisi niteliğinden çıkarılan araziler, başvuru sahibinin isteği doğrultusunda niteliğini değiştirecek. Yasa, yoğun eleştirilere hedef olmuştu.

Ziraatçilerden sert tepki
Ziraatçiler, tarım arazileri üzerinde izin alınmadan kurulan tesislere eksikliklerini gidermesi için 3 yıllık süre ve metrekare başına 5 YTL af getiren yasanın onaylanmasına sert tepki gösterdi. Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, söz konusu yasanın ABD’li Cargill firmasına af niteliği taşıdığını vurguladı. Günaydın, bu durumun Anayasa’nın kişiye özel kanun çıkarılamaz hükmüne aykırı olduğunu belirterek, “Hukuk soyutlaştırılmıştır. Bu bir hukuk skandalıdır” dedi. Türkiye Ziraatçiler Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin “Verilen karar Türkiye, toplum, üretici açısından hayırlı değil” dedi.

Sezer veto etmişti
Şimdi de, 10.Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in geri gönderdiği, Anayasa Mahkemesi’nin kısmen iptal ettiği teklifin benzeri Meclis’e yeniden sunuldu AKP’li Altan Karapaşaoğlu, 11 Ekim 2004 tarihinden önce gerekli izinler alınmadan tarım dışı kullanıma açılan arazilerin, istenilen amaçla kullanımına imkan sağlanmasını öngören yasa teklifini TBMM Başkanlığına sundu. Karapaşaoğlu, geçen dönemde de benzer bir teklif vermişti. Kamuoyunda ”Cargill Yasası“ olarak tartışma konusu olan teklif, yasalaştıktan sonra 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından bir kez daha görüşülmek üzere iade edildiği Meclis’te aynen kabul edilmişti. Yasanın bazı maddeleri ise Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmişti.

Kamu yararına aykırı
10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer veto gerekçesinde yasanın yabancılara ayrıcalık sağladığını ve anayasaya aykırı olduğunu savundu. Gerekçede ”Yasanın, özellikle bir yabancı şirketin ya da varsa belirli şirketlerin tarım arazilerinde kurulu sanayi tesislerinin sorununu çözmek amacı taşıyan 6. maddesindeki düzenleme, yasa
ların genel, soyut ve nesnel olmasını gerektiren evrensel hukuk kurallarıyla ve Anayasa’nın hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmamaktadır“ ifadesine yer verildi. Gerekçede ayrıca yasanın 6. maddesiyle yapılan düzenlemelerle, hukuka aykırı bir etkinliğin 3 yıl süreyle koruma altına alınarak sürdürülmesinin sağlandığı da belirtilerek şöyle denildi: ”Oysa, yasalara, ulusal çıkarlara ve kamu yararına aykırı olduğu yargı kararlarıyla hükme bağlanmış, hukuka aykırı bir etkinliğin, ilgili kamu yönetimlerince hiç geciktirilmeden durdurulması hukuk devleti ilkesi ile Anayasa’nın 11. ve 138. maddeleri uyarınca zorunludur. İncelenmekte olan yasanın 6. maddesiyle, bir yabancı şirket ya da belirli şirketlerin hukuka aykırı durumları ve etkinlikleri yasanın güvencesi ve koruması altına alınmış olmaktadır ki, böyle bir düzenlemenin ’ayrıcalık’ tanıma niteliği taşıdığı ve Anayasa’nın 10. maddesine aykırı düştüğü kuşkusuzdur.”

Erdoğan’ın talimatıyla
10. Cumhurbaşkanı Sezer’in, iadesini eleştiren teklifin sahibi AKP’li Altan Karapaşaoğlu ise, o dönem yaptığı açıklamada, yasanın doğrudan Cargill ile ilgili olmadığını, daha sonra Cargill’in müdahil olduğunu belirterek, “Ben başbakanlıkta bir toplantı yapıldığını ve Başbakanın bir talimat verdiğini bu yasa teklifini verdikten sonra öğrendim” açıklamasında bulunmuştu.

ABD şirketi tarımda tekel
Amerikan şirketi Cargill, dünyanın 61 ülkesinde faaliyet gösteren ve 150 bine yakın işçinin çalıştığı bir tarım tekelidir. 2001 yılında yürürlüğe giren Endüstri Bölgeleri Yasası kapsamında Cargill, Türkiye’nin, Orhangazi Tesisi’nin kurulu bulunduğu arazinin ”Özel Endüstri Bölgesi“ olması için başvuru yaptı. Söz konusu arazi, Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 Temmuz 2005 tarihinde Özel Endüstri Bölgesi ilan edildi. Kararın iptali için Bursa Barosu öncülüğünde Bursa Meslek Odaları tarafından Danıştay 10. Daire’de dava açıldı. 19 Ocak 2001 tarihinde Başbakan Bülent Ecevit, ABD Başkanı George Bush ile görüşürken ABD Ticaret Bakanı Donald Evans, Cargill’in sıkıntılarının kaldırılmasını istedi. Firmayı yine ABD Başkanı’nın ricasıyla koruma altında tutan ilk şahıs, Başbakanlığı döneminde Turgut Özal idi.  Sonradan, ABD Başkanı Bush’un, Tayyip Erdoğan’dan talepte bulunması ile Cargill Fabrikası’nın bulunduğu alan Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 Temmuz 2005 tarihinde ”özel endüstri bölgesi“ ilan edildi.  Bush, Erdoğan’a mektup da göndererek Şeker Kanunu’nda yüzde 10 olan glikoz kotasının artırılmasını istemişti. Erdoğan da hemen kotayı yükselten bir tasarı hazırlatarak ABD gezisi öncesinde Bakanlar Kurulu’nun imzasına açmıştı. Bu talepten sonra glikoz kotası yüzde 15’e yükseltilmişti.

Tohum oyunu
Cargill, Amerika’dan genleriyle oynanmış tohumlar kullanılarak üretilen mısırı ithal etti ve Türkiye’deki nişasta bazlı tatlandırıcı fabrikaları bu mısırı kullanarak tatlandırıcı üretti. Onu da asitli içeceklerin içine şeker niyetine karıştırdılar, baklavada kullanıldı, meyve suyu üretiminde ya da çikolata şekerleme içine katıldı! Gazeteci-yazar Emin Çölaşan, aleyhte Danıştay kararı bulunmasına rağmen  ABD siyasetinde etkili Cargill firmasının Bursa Orhangazi’de, birinci sınıf tarım arazisinde fabrika yapabilmesi için hükümetin Toprak Kanunu’nda değişiklik yapmaya karar verdiğini ortaya çıkarmıştı. Çölaşan, AKP Bursa milletvekili Altan Karapaşaoğlu adına acele bir kanun teklifi hazırlandığını da bildirmişti. 

Amerika’ya söz
Tayyip Erdoğan’ın 2003 yılının Aralık ayında gerçekleştirdiği ABD ziyareti sırasında Cargill’in faaliyetlerini özgürce sürdürmesi için yasal düzenlemelerin yapılması konusunda söz verdiği de iddia edilmişti. Ardından Cargill’in fabrikasının kurulu olduğu alan ”Özel Endüstri Bölgesi“ ilan edildi. Açılan davalar sonucunda Orhangazi Kaymakamlığı Cargill firmasının faaliyetini durdurma kararı aldı. Cargill ve benzeri tüm işletmeleri yasallaştırmak için baskı yapmaya devam etti. AKP, Bursa milletvekili Altan Karapaşaoğlu’nun girişimiyle önerge verdi. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Yasası’nda değişiklik teklifi 24 Kasım 2006’da TBMM’de kabul edildi.