Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun bugünkü Resmi Gazete’de yayımlandı. Yapılan değişiklik ile TÜBİTAK Bilim Kurulu’nun yetkilerinde ve seçiminde düzenlemelere gidildi. Kanunun, Bilim Kurulu’nun seçimini düzenleyen 3. maddesi değiştirildi. Yapılan değişiklik ile Bilim Kurulu’nun altı üyesinin, bilimsel ve teknolojik alanlarda eser, araştırma ve buluşlarıyla temayüz etmiş ve/veya araştırma ve teknoloji yönetimi konusunda yetkinliği olan, bilimsel ve teknolojik sistem, kurum ve birimleri başarı ile kurmuş ve/veya yönetmiş olması gerekliliği getirildi.

14 ÜYENİN 10’U BAŞBAKAN TARAFINDAN SEÇİLECEK

Yapılan değişiklik ile üyelerden beşi Bilim Kurulu tarafından belirlenen on aday arasından Başbakan tarafından seçilecek. Ayrıca biri Yükseköğretim Kurulu Genel Kurulu tarafından belirlenen iki aday arasından da Başbakan seçim yapacak. Bilim Kurulunun üç üyesi ise Türkiye Bilimler Akademisinin asli üyeleri arasından, biri fen ve teknik bilimler alanından, biri sosyal ve beşeri bilimler alanından ve biri de sağlık bilimleri alanından olmak üzere, Bilim Kurulu tarafından belirlenen altı aday arasından Başbakan tarafından seçilecek.

Bilim Kurulunun üç üyesinin ise lisans öğreniminden sonra kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektörde en az on yıl deneyim sahibi olmuş olması gerekiyor. Bu üyelerden bir tanesi Bilim Kurulu tarafından belirlenen iki isim arasından yine Başbakan tarafından diğer ikisi de ikisi TOBB tarafından belirlenen dört aday arasından Başbakan tarafından seçilecek. 

CHP  2005 YILINDA DAVA AÇMIŞTI

Söz konusu kanunda 29 Haziran 2005 tarihinde yapılan değişiklik sonrasından 14 üyenin 7’sinin Başbakan tarafından atanması sağlanmıştı. CHP, 5376 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştu. CHP kanunun 3. ve 4. maddelerinin bazı hükümleriyle 9. maddesinin Anayasa'nın 2, 11 ve 127. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali ve yürürlüğünün durdurulmasını istemişti. CHP 'nin yasanın iptali ve yürütmesinin durdurulmasını istediği hükümleri, TÜBİTAK'ın 14 Bilim Kurulu üyesinden 7'sinin Başbakan tarafından belirlenmesini öngörüyordu.

Değişiklik öncesinde Başbakan tarafından 7 isim belirleniyordu. Değişiklik ile Başbakan belirleme yapma yerine belirlenen isimler arasından seçim yapma yetkisi almış oldu.

TÜBİTAK BAŞKANI’NA YETKİ ARTIRIMI

Kanunda yapılan değişiklik ile TÜBİTAK Başkanı’nın yetkilerinde kısmi artırıma da gidildi. Bilim Kurulu’nun isteği halinde bazı birimler ile Başkanlık birimlerini kurmak, kaldırmak ve Kurum organizasyon şemasını onaylamak, kurumun personel kadroları, ücret cetvelleri ile personel performans değerlendirme kriterlerini, bu değerlendirmeler kapsamında yapılacak ödemeleri ile iş tanımlarını ve göreve karşılık gelen pozisyonları karara bağlama yetkisi sadece Kurum Başkanı’na bırakılabilecek. Ayrıca kuruma ve proje yönetimine ilişkin yönetmelikleri ve esasları hazırlatmak, değiştirmek, kaldırmak veya onaylamak, kurumun yurt içinde ve yurt dışındaki ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlara mevzuat hükümleri çerçevesinde üye olması için karar alma yetkisi de Başkan’a bırakılabilecek. değişiklik öncesinde bu görevleri sadece Bilim Kurulu yürütüyordu. TÜBİTAK’ın Başkanı ayrıca Bilim Kurulu başkanlığını da yürütüyor.

Yapılan değişiklik ile Başkan atama sürecinde, Bilim Kurulu’nun herhangi bir nedenle süresinde aday belirlememesi halinde Başbakan gerekli şartları taşıyanlar arasından iki Başkan adayını belirleyerek Cumhurbaşkanına sunacak ve bu adaylardan biri Cumhurbaşkanı tarafından Başkan olarak atanacak. Değişiklik öncesinde Başbakan bir aday belirliyor ve Cumhurbaşkanı atıyordu.

BAŞKAN GÖREVLERİNİ DEVREDEBİLECEK

Kanunun 5. maddesine yapılan eklemeler ile Başkan, bazı görevleri, yetkilendireceği kişi veya kişiler eliyle yerine getirebilecek.

Kanunda yapılan değişiklik ile bazı vergilerden muaf tutulan TÜBİTAK, kurum tarafından yürütülen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere ithal edilen makine, alet, cihaz, ecza, malzeme ve yayınlar ile bağış yoluyla yurt dışından gelen aynı cins malzemeler her türlü vergi ve harçtan muaf olacak.

TÜBİTAK YENİ BAŞKAN SEÇECEK

Kanunun bazı maddeleri kaldırılırken, geçici maddeler eklendi. Eklenen geçici 7. maddeye göre kanunun yürürlüğe girdiği bugünden itibaren Bilim Kurulu üyesi olan kişiler, dört yıl için yeniden atanmış sayıldı. Toplam görev süresinin sekiz yıllık süreyi aşacak üyelerin ise süresinin dolması halinde üyelikleri sona erecek. Ayrıca aynı geçici maddeye, “Bu Kanunun yürürlüğe girmesini takip eden on beş gün içinde, Bilim Kurulu biri Bilim Kurulu dışından olmak üzere iki başkan adayı belirleyerek Başbakana sunar. Başbakan bu adaylardan birini seçerek Başkan olarak atanmak üzere Cumhurbaşkanına sunar; bu aday Cumhurbaşkanı tarafından dört yıllık bir süre için Başkan olarak atanır” ibaresi eklendi.

TÜBİTAK’LA MAHKEMELİK OLANLAR KURTULDU

Kanuna eklenen geçici 9. madde ile ise limiti aşan ödemelerden yararlananlara açılan davalar düşecek. Geçici 9. maddede, “Yükseköğretim Kanununun 38 inci maddesine göre Kurumda görevlendirilmiş olup, aynı maddenin son fıkrasındaki ikinci görev aylığı limitini aşan ödemelerden yararlananlar, ödemelerin yapılmasında ita amirliği yetkisini kullananlar ile ödemelerin yapılmasında yetki kullanan diğer kişiler yapılan fazla ödemelerden sorumlu tutulmazlar ve bunlar hakkında herhangi bir işlem yapılmaz. Bu kişiler hakkında bu Kanunun yayımı tarihinden önce açılmış olan davalar, kanun yollarına başvurulanlar dâhil işlemden kaldırılır. Kesinleşmiş kararlar bu Kanunun yayımı tarihinden sonra infaz edilmez” denildi. Ayrıca aynı madde de kanunun yayımlanması öncesinde fazla ödemeye konu olduğu için iade edilen tutarlar da ilgililerinin başvurusu halinde aynen iade edilecek, ödemelerden hiçbir faiz talep edilmeyecek. .

TÜBİTAK’A AÇIKTAN ATAMA İÇİN İZİN ALINMAYACAK

Geçici Madde 10’da ise “Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Bilim Kurulu tarafından görüşülerek karara bağlanan ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine uygun olarak açıktan atama izni alınmış kadrolara yapılacak atamalar için ayrıca açıktan atama izni aranmaz” denildi.