EMEK KAPLANGİL/HÜRRİYET

Açıklanan verilere göre, Türkiye Nisan ayında en fazla ihracatını 1.47 milyar dolarla İran'a yaptı. Ancak, bu ihracatın çok büyük kısmı olan 1.2 milyar dolarlık bölümü bu ülkeye altın satışı ile gerçekleştirildi.

Geçen yıl aynı dönemde İran'a satılan altın miktarı yaklaşık 300 kilogram seviyelerindeyken, 2012 Mart ayında 11 tonu geçti. Nisan ayında ise bu miktar 26 tonu aştı. Bu geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 440'lık bir yükselişe denk geliyor.

İran'a altın ihracatındaki bu artışın nedenini ile ilgili çeşitli bilgiler var. Ülkede artan siyasi gerginlikten dolayı altının güvenli yatırım aracı olarak talebinin artması, İran'ın ekonomik ambargo nedeniyle diğer ülkelerle dolar yerine altın ile ticaret yapması gibi nedenler öne çıkıyor.

Diğer taraftan ABD'nin İran petrolüne yasak getirme kararı almasından sonra ülkede Nisan ayında yaşanan devalüasyon ve doların yüzde 60'tan fazla değer kazanmasının altın talebini artırdığı belirtiliyor. İranlı vatandaşların ellerindeki parayı korumak için altına yöneldiği ifade ediliyor.

ÇAVUŞÇULU: ENDİŞE ALTINA YÖNELTTİ

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Ankara Kuyumcular ve Saatçiler Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Çavuşçulu, siyasi gerginlik dönemlerinde altının güvenli tasarruf aracı olarak çıktığına vurgu yaptı.

Çavuşçulu, "Altın güvenli liman aracı ve aynı zamanda güvenlir bir tasarruf aracıdır. İran'da da halk altına yönelmiş olabilir. ABD'nin ambargo baskısından dolayı dolara gitmek istemezler. Bununla birlikte euronun durumu da belli. O nedenle altın tek alternatif olarak ortaya çıkıyor. Bu yarın başka bir ülkede de olabilir. Toplumsal endişenin arttığı dönemde altına yöneliş olur. Bununla birlikte uluslararası piyasalarda İran'a yönelik baskı var. Ticari, faaliyetini sürdüremiyor. Dolayısıyla diğer ülkelerle olan ticaretinde uluslararası ödeme aracı olan altını kullanmak istemiş olabilir" dedi.

TAŞDELEN: BİZ DE ŞAŞIRDIK

Altın işlemleri gerçekleştiren Troy Kıymetli Madenler Yönetim Kurulu Başkanı Cumhur Taşdelen ise veriyi şaşkınlıkla karşıladıklarını ve altın talebinin büyük ihtimalle ülkenin ticaretini sürdürmesi için kritik olmasından dolayı arttığına işaret ettti.

Taşdelen, "İç piyasada altın işlemlerinde hacimler çok düştü. Bugün açıklanan verilerden sonra biz de bir şaşkınlık yaşadık. İran'ın daha önce Çin ve diğer bir kaç ülke ile ticaretinde altın kullanacağı yönünde açıklamaları olmuştu. Ülkeye amborgo var ve para transferleri yapması çok zor. Bu ticaretin Türkiye'yi zora sokup sokmayacağında ise ABD'nin tavrı önemli. Bu satışı kimin gerçekleştirdiğini biz de bilmiyoruz. Ama büyük ihtimalle, Avrupa'dan çok bu bölgedeki ülkelerle yoğunlukla çalışan şirket ya da şirketler olabilir" dedi.

TEK FİRMADAN SATILMIŞ OLABİLİR

İstanbul Kuyumcular Odası Başkan Vekili Norayr İşler, yapılan 1.2 milyar dolarlık ihracatın tek bir kurumdan kaynaklandığını tahmin ettiğini söyledi. Altının İran Merkez Bankası tarafından çekildiğini söyleyen İşler, "büyük ihtimalle İran Merkez Bankası başka bir ülkeden almak yerine nisan ayında altını Türkiye'den aldı. Bunu da Türkiye'de yerleşik İran ortaklı bir firma sağlamış olabilir" ifadesini kullandı.

AYBAR: KARŞILIĞI NASIL ÖDENDİ

Kadir Has Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç.Dr. Sedat Aybar ise İran'a yapılan ihracatının karşılığının ne şekilde ödendiğinin de önem arz ettiğine vurgu yaptı.

Aybar, "Bu belki ülkeden alınan doğalgaz ya da petrol karşılığında da ödenmiş olabilir. Ancak, ülkede diğer para birimlerine kolay çevrilebildiği için altına olan talep artmış olabilir" dedi.

FARK NEREDEN KAYNAKLANIYOR?

Türkiye ihracatçılar Meclisi ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı Nisan ayı rakamlar arasında büyük fark bulunuyor. TİM'in açıkladığı rakamlarda İran'a yapılan ihracat 275 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

İki veri arasındaki büyük fark altın ihracatından kaynaklanıyor. İşlenmemiş ve ham olarak satılan külçe altın mal olarak tanımlanmadığı için TİM'in ihracatçı birlikleri kayıtlarına girmiyor. Ancak külçe altın ülkeden çıkarken gümrük kayıtlarına giriyor. Böylece ihraç edilen altın miktarı sadece Bakanlığın listesinde görülüyor. Altının TİM'in kayıtlarına girmesi ancak değerli metal ve mücevherat olarak ihraç edlmesi ile oluyor.