Rekabet Kurumu, “Elektrik Toptan Satış ve Perakende Satış Sektör Araştırması”nı tamamladı. 133 sayfalık raporda toptan satış piyasalarında pazar gücü, piyasa izleme, şeffaflık ve dikey bütünleşme masaya yatırılırken, perakende satış piyasaları açısından ise serbestleşme sürecinde yerleşik dağıtım şirketleri ile tedarik şirketlerinin durumu irdelendi. Raporda, her iki yapı üzerinden de tüketici farkındalığının sağlanması üzerinde duruldu. Raporda elektrik piyasasının, rekabetçi piyasa hedefine yönelik meşakkatli bir serbestleşme süreci içerisinde bulunduğuna dikkat çekildi.

BAĞIMSIZ ‘PİYASA İZLEME BİRİMİ’ KURULMALI

Potansiyel pazar gücü problemleri ortaya çıkmadan sorunları tespit edecek ve pazar gücünü azaltıcı mekanizmaları hayata geçirecek bağımsız ve tarafsız bir “Piyasa İzleme Birimi”nin kurgulanmasının önemine işaret edilen raporda, bunun iyi işleyen bir toptan satış piyasasının tesisi bakımından vazgeçilmez olduğu ifade edildi.

Yİ VE YİD REKABETİ ÖNLÜYOR

Üretim ve toptan satış piyasalarında Yİ-YİD projeleri kapsamındaki alım garantili sözleşmelerin piyasanın bir bölümünü rekabete kapalı hale getirdiği tespitinin yapıldığı raporda, rekabetin oluşumuna yönelik belirlenecek yol haritalarında, bu sözleşmelerin büyük bölümünün sona ereceği 2018-2019 döneminin önemli bir dönüm noktası olacağına vurgu yapıldı.

TOPTAN SATIŞÇILAR KARTEL OLUŞTURABİLİR

İletim kısıtlarından kaynaklanan bölgesel pazar gücü sorununun giderilmesi için TEİAŞ’ın iletim altyapı yatırımlarına yönelmesi gerektiğine işaret edildi. Toptan satış piyasalarında ise dikey bütünleşmenin (kartel) oluşturacağı risklere dikkat çekildi. Bu risklere karşı sektörel düzenlemeler ve rekabet hukuku kapsamında likit bir ikili anlaşmalar piyasasının kurulmasının yanı sıra, EPİAŞ’ın kurulmasının ilaveten şeffaf ve güvenilir bir ticaret platformu oluşturacağı vurgulandı. Toptan satış piyasasının tesisinde çok sayıda alıcının ve satıcının olması yerine, fiyatları ve diğer ekonomik parametreleri belirleyecek/etkileyecek pazar gücüne sahip olmamalarının önemli olduğu kaydedildi.

PERAKENDEDE REKABET OLUŞTURULMALI

Rekabetçi bir perakende satış piyasasının, toptan satış piyasasında oluşan rekabetin tüketiciye yansıtılabilmesi gerektiği vurgulandı. Perakendede rekabetin oluşumu için tüketicinin güçlendirilmesi ve farkındalığın artırılmasının gerektiğine dikkat çekildi. Tüketicilerin sağlayıcı değiştirmesinin kolaylaştırılması, perakende satış sözleşmeleri süresinin sağlayıcı değiştirmeyi zorlaştırmaması gerektiği vurgulandı.

FATURALARDA DETAYLAR VERİLMELİ

Elektrik piyasasının sürdürülebilir olması için tüketicilerin serbest tüketici hakları, alternatif sağlayıcılar ve fiyatlar konusunda bilgilendirilmesi gerektiğine vurgu yapılırken, tüketicinin faturalarında yer verilecek bilgilerin ayrıntılı şekilde düzenlemesi gerektiği belirtildi. Raporda, tüketicilerin tedarikçi geçişlerinin cezalandırılmaması ve yerleşik şirketlerce yaratılan güçlüklerin engellenmesi gerektiği de kaydedildi.

TÜKETİCİ TARİFELERİ KALDIRILMALI

Perakende satışlarda rekabetin oluşması için nihai tüketicilere yapılan satışlarda uygulanan fiyat tarifelerinin önemli olduğu belirtilerek, üretim ve toptan satış piyasalarında rekabetçi yapının ve likiditenin oluşumuna bağlı olarak nihai tüketici tarifelerinin kaldırılması gerektiği kaydedildi. Devam eden fiyat tarifelerinin; sıklıkla güncellenmesi, mevsimsel farklılıkları yansıtması, açık, şeffaf, kolay anlaşılır ve karşılaştırılabilir nitelikte olmasının da önemine vurgu yapıldı.

ŞİRKETLERİN ‘MALİYET BAHANELERİ’ OLUŞABİLİR

Serbestleşme sürecinde serbest tüketici limitinin her yıl düşürüldüğüne ancak, tüketicilerin sağlayıcı değiştirmelerinin önünde engellerin bulunduğuna dikkat çekilen raporda şirketlerin, işlem maliyetleri, araştırma maliyetleri, sözleşmeden doğan maliyetler ve psikolojik maliyetler şeklinde özetlenebilecek geçiş maliyetlerinin, ayrıntılı düzenlemeler ve etkin denetimle ortadan kaldırılması gerektiği kaydedildi.

SERBESTLEŞMEDE REKABET ORTAMI OLUŞMADI

Serbestleşmeden beklenen rekabet ortamının kurulamadığı toptan satış-perakende satış piyasalarında, tüketicilerin sağlayıcılarını seçme hakkına sahip olmasının tek başına bu ortamı sağlayamayacağına işaret edildi. Raporda, “Dağıtım özelleştirmelerinin ve serbestleşmenin daha anlamlı bir hale gelmesinin ön koşulunun, üretim özelleştirmelerinde yol kat edilerek toptan satış piyasalarında rekabetçi bir yapının sağlanması olduğu görülmektedir” tespiti yapıldı.
Esenkalın..