Geçtiğimiz günlerde bir mali müşavir dostum aradı. Telefonda sesi çok öfkeliydi. Mali danışmanlığını yaptığı 3 KOBİ ölçeğindeki şirketin geçtiğimiz haftalarda Kredi Garanti Fonu (KGF) tarafından sağlanan ve 17 banka tarafından KOBİ’lere yönelik düşük faizli destek kredisinden yararlandığını anlattı.

Ancak öfkesi bu kredinin verilmesine değildi. Öfkesi, bankanın kredi tutarının 3’te birini işletmeye vermesi, kalanını ise bankada tutmasınaydı. “17 banka KGF desteğindeki kredilerin 3’te birini ya da yarısını kullandırıyor. Geri kalan krediye bloke koyuyor. Mevduat yaratmak amacıyla bankada vadesiz mevduatta 25 gün tutacaklarını söylemişler” dedi.

Öfkesini alamadı devam etti: “İşletmenin hesabına geçilmiş ama bloke konuluyor. Kendi kendine mevduat yaratıyor bankalar. KGF onaylamış, aktarıyor KOBİ’ye ancak banka bir kısmını durduruyor.

Konuştuğum 3-4 banka bunu yapıyor. Bu konuşmalarda bir kamu bankası yetkilisi ise ‘Üstat bloke koyamayız ancak verirken anlaşıyoruz, blokeyi anlaşmalı olarak koyuyoruz. Çünkü KGF kredisi şu anda piyasadaki en ucuz faiz olduğu için ihtiyacı olmayanlara bile kullandırıyoruz. Firmaya da bir ay sonra paranı çek diyoruz.Erken çekerse açıkçası ‘gönül koyarız’ dedi.”

Peki, bunu niye anlattım? Geçen hafta bazı spekülatif atakların yaşandığı enteresan günler oldu. Kısa sürede dolar kuru 5.40’lardan 5.65’lere yükseldi. TL dolar karşısında yüzde 5.8 değer kaybetti. Merkez Bankası da 22 Mart Cuma günü finansal piyasalarda yaşanan gelişmeleri dikkate alarak, 1 hafta vadeli repo ihalelerine bir süreliğine ara verilmesini kararlaştırdı.

Bu hamle ile merkez aslında seçim atmosferinin yoğunlaştığı bir dönemde kurlarda aşırı hareketliliği önlemeyi amaçlarken, ana fonlama aracı olan yüzde 24 seviyesindeki bir hafta vadeli repo ihalelerini erteleyerek, piyasaya yüzde 24’ten Türk Lirası vermeyip dolar karşısında değerlenmesini sağlamayı amaçladı.

Ancak piyasada ise kulaktan kulağa ciddi bir dedikodu yayılmaya başladı. Bazı bankaların müşterilerine TL kredisi teklif edip o kredi ile dolar alımını tavsiye ettiği ve hatta telefonlar açtığı yönündeydi.

Bu dedikoduların doğruluk payı vardı ki, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu da (BDDK) bir ABD menşeli banka hakkında soruşturma başlattı. Bu gelişmeler sürerken, Merkez Bankası da pazartesi günü döviz karşılığı TL swap (takas) piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satış sınırını yüzde 10’dan yüzde 20’ye çıkardı.

Yani TCMB tarafından spotta döviz alınması, vadede döviz satılması anlamına gelen yeni bir hamle daha yaptı. Merkez Bankası, bu yazının kaleme alındığı saatlerde söz konusu oranını yüzde 30’a yükselttiğini açıkladı. En başta mali müşavir arkadaşımın 14 mart tarihinde benimle paylaştığı KGF hikayesinin ardından yaşanan son gelişmeler içime bir şüphe düşürdü. Ocak ayında 25 milyar lira ve Mart ayında 25 milyar lira olmak üzere toplamda 50 milyar liralık bir kredi piyasaya sürüldü.

1,54 faizle, 6 ayı geri ödemesiz, 36 vadeli bir nefes kredisiydi. Şimdi şu soruyu ben sorayım? Zordaki işletmeler için hazine tarafından desteklenen ucuz kredinin yarısına el koyarak, 25 güne varan sürelerde vadesiz mevduatta tutan bankaların elindeki bu TL’yi telefonla da aradığı bazı şirketlere kredi olarak teklif edip, döviz aldırmaya kalkışması arasında bir bağlantı var mıdır?